به منظور ارتقا آگاهی علاقمندان و برای استفاده مطلوب از اسناد چند توضیح را متذکر می‌شویم:

1- این مجموعه سه جلدی در برگیرنده اسناد ساواک همدان از ابتدای سال ۱۳4۱ می‌باشد که به دلیل نوپا بودن، پراکنده‌کاری و عدم جذب منابع توسط ساواک، در سال‌های ابتدای تأسیس اسناد قابل ملاحظه‌ای موجود نمی‌باشد. ولی از سال 4۲ اسناد معتنابهی وجود دارد که ملاحظه خواهید کرد.

۲- علیرغم برخی ذهنیت‌های ناشی از عملیات روانی ساواک، بسیاری از فعالیت‌ها و تحرکات مخالفین از دید خبرچینان مخفی مانده است لذا گزارش‌های موجود و اسناد منتشره الزاماً بیانگر سیمای کامل فعالیت‌های مخالفان رژیم ستم‌شاهی نمی‌باشد و در هر صورت سیمای کلی اقدامات و تحرکات به ویژه در اماکن و محافلی که منابع و عناصر ساواک حضور داشته‌اند را به خوبی نشان می‌دهد.

3- حوزه اشتغال و فعالیت‌های برخی از روحانیون و فعالان سیاسی اهل این استان در شهرها و مناطق دیگر بوده که بعضاً دستگیر و متحمل زندان نیز شده‌اند که انعکاس موضوع در این مجموعه صرفاً در حد سابقه منعکس شده به ساواک استان است که نوعاً مجمل و مختصر می‌باشد.

4- برای گردآوری این مجموعه، کلیه پرونده‌های انفرادی و موضوعی مربوط به استان همدان (در زمان فرمانداری کل و استان)، بدون در نظر گرفتن وضعیت سیاسی، اجتماعی، افراد و گروه‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صرف ارتباط با آنها با حرکت انقلابی مردم، مورد بررسی و بهره‌برداری قرار گرفته است و در گزینش اسناد، سندهای تکراری کنار گذاشته شده و در میان سندهایی که محتوای مشابه داشته‌اند، اولویت به سندی داده شده که حجم بیشتری از جزئیات موضوع را در برداشته باشد. ضمناً اسناد تایپ‌شده بر مشابه دست‌نویس آن، ترجیح داده شده‌اند.

5- در چینش اسناد، ترتیب تاریخی آن رعایت شده و اولویت تنظیم اسناد، به ترتیب با زمان وقوع حادثه، تاریخ سند، تاریخ امضای سند و تاریخ پی‌نوشت‌های مربوطه می‌باشد.

6- عناصر مهم و مؤثر که نیاز به گویاسازی داشته (اعم از زندگی‌نامه مختصر رجال، شرح وقایع، مکان‌های تاریخی مختصات شهرستان‌های استان و ...) انجام و در حاشیه اسناد ارائه گردیده است و یا در مجلد آتی توضیح داده خواهد شد. این گویا‌سازی در بعضی از اسناد به صورت توضیح سند با سندی دیگر صورت گرفته که بعضاً تصویر آن در بخش ضمائم کتاب آورده شده است.

۷- در بعضی اسناد عباراتی مانند: مخابره شد، بایگانی شود، امضای مسئولین ساواک، شماره پرونده، دستور اقدام، پی‌نوشت و .... به کار رفته که برای خدشه وارد نشدن به سند، عین با قلمی متفاوت از متن اصلی حروف‌چینی شده است.

۸- سندهایی که دارای غلط‌های املایی و یا از نظر محتوا اشتباه بوده‌اند، صحیح آن در بین دو قلاب [] یا در پاورقی آورده شده و جهت سهولت در خواندن اسناد، از نگارش جدید کلمات نیز استفاده و نکات ویرایشی رعایت گردیده است.

9- به علت آمدن تصویر اسناد در صفحات مورد نظر، از حروف‌چینی سربرگ سندها خودداری و صرفاً به درج مبدا، مقصد، تاریخ، شماره و موضوع آن اکتفا شده است.

۱۰- در یک مقطع، تاریخ به کار گرفته شده در اسناد، تاریخ شاهنشاهی است که تاریخ 2535، 2536 و 2537 به ترتیب مطابق با 1357، 1356، 1355 هجری شمسی می‌باشد، و اعداد ۳5۰، ۳6 و ۳۷ در تاریخ این اسناد حاکی از سال 55، 56 و 57 است که بدون تغییر آورده شده است.

۱۱- دستور‌العمل ساواک مبتنی بر این بود که تعابیر ضدشاه در گزارش‌هایی که منابع و جاسوسان این دستگاه امنیتی می‌نوشتند، با کد نگاشته شود. این کدها برای محمدرضا پهلوی، کلمه «منصور» و عدد «66» بود بنابر این تعابیر «مرگ بر 66» و یا «نابود باد حکومت منصور» که در سندها دیده می‌شود همان «مرگ بر شاه» و نابود باد حکومت شاه است.

۱۲- در سرشماری از گزارش‌های ساواک، نظریه‌هایی وجود دارد که اگر شخص نظردهنده با کلمات رمز یاد شده است. این کلمات رمز معمولاً اسامی روزهای هفته و معنای آن به شرح زیر است:

نظریه شنبه: نظریه منبع محیطی یا نفوذی ساواک (گزارشگر) است که از طریق مشاهده مستقیم یا از راه‌های دیگر کسب خبر نموده است.

نظریه یکشنبه: نظریه رهبر عملیات است که گزارش منبع نفوذی را تأیید یا تحلیل می‌کند.

نظریه دوشنبه: نظریه رئیس دایره عملیات است.

نظریه سه‌شنبه: نظریه رئیس امنیت داخلی است.

نظریه چهارشنبه: نظریه رئیس سازمان اطلاعات و امنیت شهرستان یا استان است.

۱۳- در سربرگ سندها برخی کدها و رموز آمده است. از جمله آنها مبدأ خبر است که منظور از آن رمزها این است:

ا ﻫ (ساواک گیلان) ۲ﻫ ( ساواک مازندران) ۳ ﻫ (ساواک آذربایجان شرقی ) 4 ﻫ (ساواک آذربایجان غربی) ۵ ﻫ (ساواک کرمانشاه) 6 ﻫ (ساواک خوزستان) ۷ ﻫ (ساواک فارس)، 8 ﻫ (ساواک کرمان)، 9ﻫ (ساواک خراسان)، ۱۰ﻫ (ساواک اصفهان)، ۱۱ﻫ (ساواک سیستان و بلوچستان)، ۱۲ﻫ (ساواک کردستان)، ۱۳ﻫ (ساواک همدان)، ۱4ﻫ (ساواک سمنان) ۱۵ﻫ (ساواک لرستان)، 16ﻫ (ساواک بوشهر)، ۱۷ﻫ (ساواک هرمزگان)، ۱۸ ﻫ (ساواک کهکیلویه و بویراحمد)، ۱۹ﻫ (ساواک چهارمحال و بختیاری)، ۲۰ﻫ (ساواک تهران)، ۲۱ﻫ (ساواک قم)، ۲۲ﻫ (ساواک اراک)، ۲۳ﻫ (ساواک قزوین)، ۲4ﻫ (ساواک ایلام)، ۲۵ﻫ (ساواک زنجان)، ۲6ﻫ (ساواک یزد).

۱4- علاوه بر ارتباط از طریق پست الکترونیک، خوانندگان محترم می‌توانند از طریق صندوق پستی ۱۱۳، پیشنهادت و نظرات خویش را درباره‌ی این کتاب اعلام و در صورت در اختیار داشتن عکس و یا اسناد دوران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، آن را جهت استفاده در مجلد بعدی ارائه نمایند.

۱۵- امیدواریم با ورود این حجم از اطلاعات مربوط به استان که توسط اداره کل اطلاعات همدان تدوین و پردازش گردیده است، غنی شدن هرچه بیشتر پژوهش‌های موجود در عرصه انقلاب اسلامی (با تمرکز بر نقش و جایگاه مردم استان در این پدیده بزرگ و بی‌نظیر تاریخی)، را در پی داشته باشد.

مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات