تاریخ سند: 25 دی 1356
صورتجلسه کمسیون امنیت استان اصفها
متن سند:
صورتجلسه کمسیون امنیت استان اصفها 13561025تاریخ: 25 /10 /2536
شرکت کنندگان:
اکبرزاد استاندار استان اصفهان
سرلشکر رضا ناجى فرمانده مرکز توپخانه و موشکها و پادگان اصفهان
شهابى معاون سیاسى استاندار استان اصفهان
سرتیپ مصطفایى رئیس شهربانى استان اصفهان
فتحعلى شیرانى فرماندار اصفهان
سرتیپ ملک خسروى معاون فرمانده ناحیه ژاندارمرى ناحیه ژاندارمرى اصفهان
سرهنگ هوشمند معاون رئیس ساواک استان اصفهان
مجلسى رئیس اطاق اصناف اصفهان
سرلشگر رضا ناجى: همانگونه که آقاى استاندار استحضار دارند از روز پنجشنبه تاکنون بازاریان اصفهان به عنوان همدردى و هماهنگى با وقایع 17 و 19 دیماه در قم1 اقدام به تعطیل مغازههاى خود نموده و از روز شروع تاکنون به میزان تعطیلى بازار افزوده شده به نحوى که گذشته از بازار، خیابان چهارباغ را هم تا حدودى در برگرفته است و طبق اطلاع سرتیپ مصطفایى، امروز عدهاى از بازاریان سراى گلشن در سراى مذکور در بازار اجتماع نموده و [به ]اطلاع آقاى فرماندار رسانیدهاند که در صورتى که ایشان در اجتماع آنان شرکت و قول دهد که خواسته بازاریان به مرکز منعکس گردد فوراً از تعطیل بازار دست کشیده و اقدام به باز نمودن مغازههاى خود خواهند نمود و خواسته آنان این است که دولت از اهانت به روحانیت و مرجع تقلید در جراید و رسانههاى گروهى جلوگیرى به عمل آورد.
البته از روز نخست عناصر انتظامى و امنیتى هوشیارانه وقایع را دنبال نموده و تاکنون هم واقعهاى رخ نداده و تعطیل بازار به صورت آرام ادامه داشته است و پیشبینىهاى لازم در جهت مقابله با حوادث در صورت وقوع و گسترش آنان به عمل آمده و برابر دستورالعملهاى صادره مرکز توپخانه در صورت درخواست شهربانى قواى کمکى در اختیار قرار خواهد داد ولى نظر نهایى این است که حتىالمقدور از درگیرى قواى انتظامى و مردم جلوگیرى شود و اقداماتى به عمل آید که تعطیل بازار منجر به تظاهرات نامطلوب و عملیات خرابکارانه نشود زیرا همیشه این گونه مواقع عناصر فرصتطلب و ناراحت سعى دارند که از مسائل ساده به نحو دلخواه بهره بردارى کنند و موضوع را به صورت تظاهرات وسیع و احتمالاً عملیات خرابکارانه سوق دهند والا تعطیل بازار به خودى خود مسئله سادهاى است که تاکنون وضعیت خاصى به وجود نیامده [است].
فتحعلى شیرانى: همان طور که به عرض رسید عدهاى نمایندگان بازاریان که امروز در سراى گلشن اجتماع نمودهاند به من مراجعه و درخواست کردهاند که در اجتماع آنان حاضر شده و قول دهیم که خواستههاى آنان را مبنى بر جلوگیرى دولت از اهانت به روحانیت و مراجع تقلید در جراید و رسانههاى گروهى به مرکز منعکس نماییم ضمناً آنان قول دادهاند که در صورتى که در اجتماع بازاریان شرکت نماییم به هیچ عنوان تظاهراتى انجام نداده و مورد سؤال واقع نخواهیم شد و بلافاصله مغازههاى خود را باز خواهند نمود.
اکبرزاد: با شرکت مقامات مسئول در اجتماع بازاریان شخصاً موافق نیستم زیرا آنها بدون هیچگونه دلیلى، برخلاف تمام موازین و مقررات اقدام به تعطیل بازار نموده و این عمل اقدامى غیرقانونى است و شرکت مقامات مسئول و قانونى مانند فرماندار یا رئیس شهربانى به طور مستقیم تاییدى است بر عملیات غیرقانونى آنها در تعطیل بازار. البته این نظر شخص من مىباشد و اگر اعضاء شورا با شرکت فرماندار در اجتماع بازاریان موافق باشند بحث دیگرى است ولى با گفتگوى رئیس اطاق اصناف به دلیل اینکه این سازمان مستقیماً به کسبه و بازار سروکار دارد و همه امور بازاریان در این سازمان متمرکز است موافق هستم و البته در این مورد رئیس اطاق اصناف بایستى با هماهنگى و همکارى اطاق بازرگانى و نمایندگان انجمن شهرستان و استان این اقدام را به عمل آورده و نتایج عمل غیر اصولى بازاریان به آنان گوشزد و آنها را هوشیار و بیدار نمایند.
مجلسى: این اقدام به عمل آمده و رؤساى اتحادیهها به اطاق اصناف دعوت شدند و [در] این زمینه مذاکره شد. رؤساى اتحادیهها اظهار مىنمودند که ما اصولاً نمىدانیم مسئله چیست و چرا بازار تعطیل شده و حتى آنها از من مىخواستند که چه بکنند ولى آنچه مسلم است تاکنون مسئله رنگ سیاسى ندارد و تظاهراتى به وقوع نپیوسته و اقدامات حادى انجام نشده و واحدهاى صنفى که مسئول تأمین ارزاق عمومى هستند از قبیل قصابها و نانواها تاکنون تعطیل نشده و هیچ واحد صنعتى از ارزاق عمومى بسته نشده [است].
سرتیپ مصطفایى: مسئله تعطیل بازار از روز شروع که پنجشنبه گذشته بود تاکنون گسترش پیدا کرده [است]. ابتدائا که فقط بازار قلندرها تعطیل شده بود به تدریج بازار کفاشها و میوهفروشیها [هم] تعطیل شد و سپس عدهاى از کسبه خیابان چهارباغ هم اقدام به بسته نمودن مغازههاى خود نمودند و با اینکه قرار بود امروز ساعت 9 همه با هم مغازههاى خود را باز کنند ولى متأسفانه به قول خود عمل نکرده و اگر وضع به این ترتیب باشد بیم آن مىرود که این مسئله گسترش و وسعت بیشترى پیدا کرده و کم کم از صورت یک موضوع ساده به صورت دامنگیر درآید لذا از هماکنون باید از تسرى آن جلوگیرى گردد و تصمیمات مقتضى اتخاذ گردد.
سرهنگ هوشمند: موضوع بازار فعلاً رنگ مذهبى دارد و کانون اصلى روحانیت است و آقاى حسین خادمى که یکى از روحانیون بانفوذ در کسبه بازار مىباشد با سایر روحانیون مخالف همکارى و همآهنگى دارد و برابر اطلاع رسیده اخیراً تعدادى از روحانیون به منزل ایشان رفته و در مورد وقایع، ضمن سؤالاتى [که ]کردهاند و ایشان هم گفتهاند که من دیگر به مسجد نمىروم و نماز در مسجد نمىگذارم و در مورد تعطیل بازار هم نه مىگویم ببندید و نه مىگویم باز کنید و با این ترتیب تلویحاً همآهنگى خود را در مورد تعطیل بازار اعلام نمودهاند.
اکبرزاد: البته همهگونه پیشبینى باید به عمل آید و اقدامات احتیاطى انجام شود ولى همان طور گونه که گفته شد به دلایل روشن شرکت هیچ یک از مقامات مسئول در این گفتگوها به صلاح نیست زیرا اقدام بازاریان از هر نظر غیر اصولى و غیر قانونى است و تذکرات لازم باید به اتحادیهها و نمایندگان اصناف داده شود البته در هر شرایطى که باشد خواستههاى مردم اگر قانونى و منطقى باشد فوراً به مرکز منعکس خواهد شد و براى انعکاس این خواسته نیازى به تعطیل بازار نبوده است و در همه موارد خواستههاى منطقى مردم منعکس شده و به آن توجه شده است
تصمیمات کمسیون:
1 ـ تشکیل مجدد کمیسیون در ساعت 1100 فردا (دوشنبه 26 /10 /2536) در صورت ادامه وضعیت تعطیل بازار.
2 ـ مذاکره و گفتگوى آقاى مجلسى رئیس اطاق اصناف اصفهان با همکارى اطاق بازرگانى و نمایندگان انجمن شهرستان با نمایندگان بازار و تشویق و ترغیب آنان به باز نمودن مغازههاى خود.
توضیحات سند:
1ـ در پى شهادت حاج آقا مصطفى خمینى و برگزارى مجالس ختم هفته و چهلم در سراسر ایران، رژیم شاه در یک اقدام انفعالى در 17 دى 1356 مقالهاى با نام مستعار احمد رشیدى مطلق در روزنامه اطلاعات انتشار داد. در پى چاپ این مقاله توهین آمیز شهر قم حالتى غیر عادى به خود گرفت و فرداى آن روز بازار و شهر قم و درسهاى حوزه علمیه یکپارچه تعطیل شد و سیل جمعیت به خانه مراجع و مدرسین حوزه هجوم برده و از آنان خواستند که در مقابل این دهن کجى رژیم عکسالعمل نشان دهند. با حمله پلیس تظاهرات روز اول را متفرق کرد. در روز 19 دى نیز راهپیمایى آرام طلاب و مردم ادامه یافت.بعد از ظهر روز 19 دى ماه، راهپیمایان در منزل و کوچههاى اطراف منزل آیتاللّه حسین نورى واقع در خیابان صفاییه خیابان بیگدلى اجتماع کردند. ایشان طى سخنانى به سیاستهاى رژیم حمله کردند و با تجلیل از شخصیت امام (ره) و قیام 15 خرداد و وقایع بعد از آن تاکید کردند که قیام مردم در حمایت از نهضت امام تا پیروزى نهایى ادامه خواهد یافت. به هنگام بازگشت جمعیت، در میدان شهداء (چهار راه فاطمى) مأموران مسلح رژیم با ایجاد درگیرى ساختگى به روى راهپیمایان آتش گشودند، تظاهرات به خیابانهاى اطراف و مدرسه حجتیه قم کشیده شد. صداى رگبار مسلسلهاى مأموران و شعار «درود بر خمینى» و «مرگ بر این سلسله پهلوى» تا ساعاتى از نیمه شب به گوش مىرسید. در این حادثه چند تن از طلاب و دانشآموزان شهید و گروهى مجروح شدند و ... (کوثر «مجموع سخنرانیهاى حضرت امام، ج 1، ص 320)
منبع:
کتاب
آیتالله حاج آقاحسین خادمی به روایت اسناد ساواک صفحه 236

