واقعه - تیمسار بختیار
متن سند:
ایران - لبنان
واقعه - تیمسار بختیار
نوامبر ۱۹۶۸
١- مقامات لبنانی هنوز نتوانستهاند در مورد اقدام نسبت به درخواست ایران مبنی بر استرداد تیمسار بختیار رئیس پیشین سرویس اطلاعاتی ایران پس از مدت ۹ ماه زندان که در ژانویه ۱۹۶۹ خاتمه مییابد تصمیمی اتخاذ نمایند. کابینه چهار نفری فعلی لبنان که در ۲۰ اکتبر ۱۹۶۸ تشکیل یافته یک حکومت محافظه کار است و مطمئن نیست که مورد حمایت پارلمان باشد و لذا نمیتواند در مورد مسائل مهم تصمیم بگیرد.
٢- وزیر جدید دادگستری حسین العوینی وزیر امور خارجه نیز میباشد. توصیه کلی از طرف مقامات وزارت دادگستری به او شده این است که بختیار بایستی پس از خاتمه مدت محکومیتش تحویل مقامات ایرانی گردد. وزارت امور خارجه از طرف دیگر اعلام داشته است که استرداد بختیار به ایران لبنان را در یک وضعیت دشواری با سوریه قرار خواهد داد زیرا چندی پیش سوریه تقاضای استرداد پانزده نفر سوری را که در موقعیتهای مختلفی به لبنان پناهنده شدهاند نموده بود. بعضی از این افراد بنابر تقاضای خودشان از لبنان خارج شده و به کشورهای دیگری رفتهاند و لبنان در مورد هیچ یک آنان درخواست سوریه را نپذیرفت. نظر وزارت خارجه لبنان اینست که استرداد بختیار موجب خواهد شد که تقاضاها و فشارهای سوریه تجدید شود و ایستادگی در برابر آن مشکل خواهد بود.
٣- سیاستمداران مختلف لبنان به علل متفاوتی با استرداد بختیار مخالف میباشند. حمایت گروهی که در راس آن رئیس جمهور پیشین کامیل شمعون* میباشد از بختیار بواسطه کمک و پشتیبانی است که بختیار در حوادث سال ۱۹۵۸ لبنان از جانب مقامات ایرانی به شمعون نموده است. از آن زمان تماسهای شخصی بین بختیار و شمعون برقرار گردیده و بعد نیز همچنان در امور شخصی ادامه یافته است. شمعون ادعا میکند که نقش او در این جریان منحصراً متکی بر روابط دوستانه گذشتهاش با بختیار میباشد و نبایستی این طور تعبیر شود که او به هر نحو با شاهنشاه یا دولت ایران مخالف است. شاکر ابوسلیمان وکیل مدافع بختیار عضو حزب شمعون است و توسط اعضا این حزب به بختیار معرفی شده است.
۴- ظاهر کاردینال پل معوشی که یک روحانی مارونیت است نیز روابط شخصی با بختیار داشته است چند سال قبل موقعی که بختیار یک مقام رسمی داشت معوشی پولهایی از او دریافت میکرده. و در یک موقع در رم میهمان بختیار بوده است.
۵- بختیار مبالغ متنابهی پول (که بنا به اظهار یک منبع جمع بیش از یکصدهزار لیره لبنانی بوده است) از حسابهای شخصی خود به سیاستمداران و روزنامه نگاران داده است تا از استرداد او ممانعت به عمل آورند.
توضیحات سند:
* کامیل شمعون: کامیل شمعون رهبر حزب لیبرال ملی و یکی از متحدان اصلی فالانژها در جنوب لبنان شمرده میشد وی که دارای سیاستهایی مصلحت گرایانه بود برای اولین بار در سالهای واپسین حکومت فرانسه در لبنان، ظاهر شد. او در آن زمان سیاستمداری صاحب سعه صدر - از مدرسه شاهالخوی به شمار میآمد - که در پی توافق با کلیه مسلمانان لبنان بود. تفسیر او از ناسیونالیزم عرب از نوع تفاسیر محافظه کارانه رایج در میان خاندان هاشمی بود، ضمن آن که روابط نزدیکی با رژیمهای هاشمی در عراق و اردن داشت. به تدریج وی به صورت چهرهای جنجالی در صحنه سیاسی لبنان شد او مخالف و منتقد سرسخت ناسیونالیزم عرب بود و تنها رهبر عربی به شمار میآمد که نظریه آیزنهاور را پذیرفته بود. کامیل شمعون در پی استعفای بشاهالخوری در سال ۱۹۵۲ به ریاست جمهوری رسید و تا سال ۱۹۵۸ در این پست باقی ماند. سیاست دوری از ملل عرب و گرایش به غرب کامیل شمعون، مخالف مسلمانان را برانگیخت. وی در سال ۱۹۵۸ هنگامی که سعی داشت تسلط مارونیها سراسر کشور را تامین کند با مخالفت مخالفین روبرو شده و جنگ داخلی آغاز گشت. به درخواست وی قوای آمریکا در لبنان پیاده شد و تا ماه اکتبر یعنی هنگامی که صلح و آرامش برقرار شد در لبنان باقی ماندند بالاخره جنگ پایان یافت و سرانجام کامیل شمعون استعفا داد. ر.ک: جنگ برای لبنان، رابینوویچ، ص ۷۵
منبع:
کتاب
سپهبد تیمور بختیار به روایت اسناد ساواک، جلد دوم، بختیار در لبنان صفحه 302

