تاریخ سند: 3 شهریور 1353
متن سند:
به : 713 از : 213 شماره : 5068 /213 پیرو : 5014 /213 ـ 28 /5 /53 موسی صدر در جلسه ای با حضور سید صادق روحانی مقیم قم و شیخ صبوری، روحانی محمد ناصرخسرو و مکی نامی اظهار داشت که با یکی از افراد مهم حزب بعث عراق1 در مورد حوزه علمیه و مصالح مراجع و روحانیون گفتگو کردم و قرار شد نظر من (موسی صدر) را به مقامات مسئول برساند تا از آزار و اذیت نسبت به مراجع و روحانیون خودداری به عمل آورند و زندانیان را نیز آزاد نماید و شخص مزبور در پاسخ نظر من (موسی صدر) اظهار نمود: لازم است اولاً مراجع و روحانیون هیئتی تشکیل داده و از حکومت عراق در این مورد رسما تقاضا نمایند و به طورکلی نظر دولت عراق این است که مراجع و روحانیون مقیم عراق در این مورد رسما تقاضا نمایند و به طورکلی نظر دولت عراق این است که مراجع و روحانیون مقیم عراق در مجمعی جمع شوند و تحت نظر حکومت عراق باشند و بدین ترتیب قرار شد موسی صدر شخصا با مراجع و روحانیون در این مورد مکاتبه و نظر آنها را بپرسد و سپس موسی صدر نظر سید صادق را استعلام کرد که وی اظهار داشت: اشکالی ندارد چنین مجمعی تشکیل شود همانند حالات حوزه علمیه قم که تحت نظر دولت ایران قرار دارد2.نظریه نمایندگی : 1ـ با توجه به دسترسی منبع به صحت خبر می توان اعتماد کرد.
ضمنا افراد یاد شده در تاریخ 30 /5 /53 به ایران مراجعت کردند.
2ـ فرد عراقی که با موسی صدر ملاقات نمود زید حیدر است که طی شماره 5014 چگونگی ملاقات با موسی صدر اعلام گردیده است.
سید موسی صدر ـ 58 لبنان وثوقی عراق 3 /6 /53
توضیحات سند:
1ـ ریشه های حزب بعث را بایستی در سوریه جستجو کرد و این مربوط می شود به سالهای بین 1909 تا 1920 که مجامع سری تحت نام «فطاط، قحطانیه والعهد» به منظور مبارزه با تسلط عثمانی در کشورهای عربی ایجاد شد.از 1920 که سرزمین های عربی خاورمیانه براساس تصمیمات کنفرانس «سان ییو» تحت قیمومیت انگلیسی و فرانسه قرار گرفت.
حزب دیگری به نام «استقدای» با زیربنای فکری ناسیونالیسم عربیسم در سوریه، اردن و عراق در جهت مبارزه با استعمار و حیات بخشیدن به هویت عرب، تشکیل شد.
از 1932 به علت نفوذ «اتحاد ناسیونالیست» که مرکب از خرده بورژوازی کارمندان، بازرگانان و دانش آموختگان بود، در اکثر کشورهای عربی خاورمیانه فعالیت خود را آغاز کرد.
در سال 1939 به علت نفوذ عوامل استعمار فرانسه در حزب و ایجاد انشعابات، حزب به نابودی کشیده شد.
از درون ویرانه های حزب ناسیونالیست، دو حزب جدید یکی به نام «حزب ناسیونالیستی عرب» به رهبری زکی ارسوزی و دیگری حزب «احیاء العرب» به رهبری میشل افلق و صلاح الدین بیطار به وجود آمد.
این حزب پس از چند سال به حزب بعث عربی تغییر نام داد.
هدف ایدئولوژیک حزب بعث عبارت بود از «ناسیونالیسم عرب، آزادی و وحدت و سوسیالیسم» هدف سیاسی آن مبارزه با حضور استعماری فرانسه در کشورشان و ایجاد سوریه بزرگ (شامل عراق، اردن، فلسطین، لبنان و سوریه) بود.
در سال 1941 عفلق کمیته سوری کمک به رشید گیلانی در عراق را تشکیل داد.
بنابراین نخستین هدف استراتژیک عفلق، توسعه اندیشه های حزب در عراق بود.
حزب بعث در سال 1948 در عراق شکل گرفت.
این تاریخ مربوط می شود به زمان تشکیل کشور صهیونیستی اسرائیل و شدت گرفتن موج ناسیونالیسم عرب برای مقابله با تجاوز اسرائیل، دکتر سامی شوکت که یک ناسیونالیست افراطی بود، در 7 آوریل کمیته حزب بعث را در عراق تشکیل داد و در مدت کمتر از سه سال، موفق به تأسیس شعباتی در سراسر عراق گردید، ولی هنوز جرأت خودنمایی در صحنه سیاسی کشور را نداشت، تا این که در 1953 همزمان با تظاهرات مردم عراق علیه تجدید قرارداد دولت با شرکت نفت عراق، موجودیت و فعالیت خود را علنی ساخت.
تاریخ سیاسی ـ اقتصادی عراق، ر.ک : دکتر علی بیگدلی، صص 63، 64، 65 2ـ هرگز حوزه های علمیه در ایران تحت نظر دولت نبوده است.
و به قول شهید مطهری از امتیازات حوزه های علمیه جدایی آنان از حکومت بوده است.