تاریخ سند: 22 اسفند 1340
متن سند:
مفاد گزارش ضمیمه با اطلاعات واصله بعدی و شرکت آقایان نخست وزیران اسبق و رجال معمر و همچنین سردار فاخر حکمت1 و محمدعلی وارسته2 در جلسه متشکله در منزل آیت الله بهبهانی3 در هفته گذشته و نیز حضور دکتر سیدمحمد سجادی در جلسه منزل سیدجعفر بهبهانی مورد تأیید می باشد.بخش 312 ـ ضرابی ژ ـ12 /11 /40 ـ ضرابی فعلاً...
است.
16 /12 روز شنبه با من صحبت کنید.
25 /11 در پرونده مهندس جعفر شریف امامی بایگانی شود.
22 /12 /40
توضیحات سند:
1ـ رضا سردار فاخر حکمت فرزند حسام الدین مشارالدوله شیرازی به سال 1272 ه ش در تهران متولد شد.پس از طی دوران کودکی، تحصیلات ابتدایی را در مدرسه علمیه که به ریاست هدایت مخبرالسلطنه و نظامت ناظم العلوم، اداره می شد، طی کرد و صرف و نحو عربی و ادبیات فارسی را آموخت.
سپس در سال 1322 به اتفاق پدر به شیراز رفت و در امر خلافت، دستیار پدر شد و پس از درگذشت پدر به کار ملکداری در املاک وسیعی که پدرش به جای گذاشته بود، پرداخت.
با دختر میرزا سیدعلی خان مهندس الدوله ازدواج کرد و پس از تشکیل کمیته دمکرات در شیراز به آن کمیته پیوست و از مؤسسین حزب دمکرات در شیراز بود.
مدتی بعد والی فارس شد و در دوره های چهارم و پنجم از آباده به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد.
در مجلس مؤسسان اول نیز، به نمایندگی آباده شرکت جست و پس از پایان دوره پنجم مجلس، چندی به اروپا سفر کرد.
در دوره هفتم از شیراز و دوره هشتم از آباده به نمایندگی برگزیده شد در این دوره بین او و تیمورتاش وزیر مقتدر دربار اختلاف افتاد.
از این رو تیمورتاش از انتخاب او در دوره نهم جلوگیری کرد و سردار فاخر بار دیگر قریب به یک سال عازم اروپا گردید.
یادشده در تابستان سال 1313 به حکومت گرگان منصوب گردید و در سال 1315 فرمان حکومت یزد را دریافت کرد.
وی پس از دو سال اقامت در یزد در سال 1319 به استانداری کرمان و در سال 1322 به ریاست کل آمار و ثبت احوال منصوب شد و پس از چند ماه به وکالت دوره چهاردهم مجلس از شیراز انتخاب گردید.
در بهار سال 1325 سردار فاخر از طرف قوام السلطنه به استانداری کرمان و بلوچستان مأمور شد.
در انتخابات دوره پانزدهم کرمان که زیرنظر او انجام شد در انتخاب دکتر مظفر بقایی از کرمان کمک مؤثری کرد و خود نیز از شیراز انتخاب شد و قبل از انتخاب، به عضویت کمیته مرکزی حزب دمکرات ایران درآمد.
پس از انتخاب وکلای حزبی در کمیته مرکزی، با تمایل قوام السلطنه برای ریاست مجلس، نامزد شد و با اکثریت قابل ملاحظه ای به ریاست مجلس برگزیده شد.
فاخر بار دیگر در انتخابات دوره هجدهم از شیراز به نمایندگی مجلس برگزیده شد و در فروردین 1333 با اکثریت آرا به ریاست انتخاب گردید.
پس از پایان دوره مجلس نوزدهم سردار فاخر در دوره ده ماهه بین مجلس 19 و مجلس بیست، ریاست اداری مجلس را به عهده داشت.
در دوره بیستم هم از شیراز انتخاب گردید و در اوایل اسفندماه به ریاست مجلس رسید ولی عمر دوره بیستم دیری نپایید و در 19 اردیبهشت 1340 منحل گردید.
در دوره فترت بین مجلس بیستم و مجلس بیست و یکم سردار فاخر باز هم ریاست اداری مجلس را داشت.
او در دوره ریاست مجلس، مکرر به عضویت شورای سلطنتی انتخاب شد.
پس از انتخابات دوره بیست و یکم که در شهریور ماه 1342 انجام شد سردار فاخر بکلی از سیاست و امور پارلمانی کناره گیری نمود و سرانجام در سال 1356 درگذشت.
2ـ محمدعلی وارسته فرزند میرزا مهدی خان تفرشی در 1273 ش در تهران تولد یافت.
تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در خارج از مدرسه و علوم سیاسی را در مدرسه عالی سیاسی گذراند و درجه لیسانس را دریافت کرد.
سپس به استخدام وزارت مالیه درآمد.
ابتدا رئیس دارایی همدان سپس معاون ریاست دارایی قزوین، ریاست دارایی زنجان گردید.
مدتی نیز ناظر وزارت مالیه در وزارت پست و تلگراف شد.
چندی نیز ریاست دارایی نیرو، اراک و کرمانشاه را به عهده گرفت تا اینکه در زمان تقی زاده به ریاست اداره کل مالیات ایالتی تهران منصوب شد.
سپس رئیس اداره کارگزینی وزارت دارایی، ناظر دولت در بانک کشاورزی، پیشه و هنر ایران و رئیس اداره کل بازرسی وزارت دارایی شد.
در کابینه جم مدیرکل وزارت دارایی و در سال 1320 ش معاونت وزارت کشور را به عهده گرفت.
در 1321 ش نخست معاون و بعد کفیل وزارت دارایی گردید.
چند سالی نیز به استانداری اصفهان، فارس و کرمان انتخاب گردید.
در 1325ش به مدت چند ماه در انتظار خدمت ماند.
در دی ماه 1326 وزیر پست و تلگراف شد و در مهرماه سال بعد وزیر دارایی گردید.
لیکن چندی بعد از مقام خود استعفا کرد.
در زمان نخست وزیری محمد مصدق دوباره وزیر دارایی شد.
وارسته در دوره هفدهم مجلس شورای ملی از طرف مردم تهران به مجلس راه یافت.
همچنین نماینده انتصابی مجلس سنا از تهران گردید.
وی در شورای سلطنت محمدرضا پهلوی نیز عضویت داشت.
منابع: اساسنامه دنیا، به وعده وفا کردم، شماره چهارم، سال انتشار 1327 (نجاتی، غلامرضا، تاریخ سیاسی بیست و پنج ساله ایران) 3ـ آیه اللّه سیدمحمد بهبهانی فرزند سید عبداللّه در سال 1250 شمسی در تهران متولد شد.
پس از انجام تحصیلات مقدماتی و سطح به خواندن فقه و اصول پرداخت و مدت 6 سال نیز فلسفه و معقول را نزد میرزا ابوالحسن جلوه فرا گرفت.
وی 7 سال هم در محضر علامه آشتیانی به تحصیل خارج فقه و اصول همت گمارد.
در نجف اشرف از محضر مرحوم آخوند خراسانی و فقهای معاصر بهره مند گردید و به درجه اجتهاد رسید.
پس از بازگشت به ایران، ضمن تدریس در حوزه علمیه تهران در کنار مرحوم والا، برای حکومت قانون و تشکیل مجلس تلاشهای زیادی نمود.
او که از آزادیخواهان تندرو به حساب می آمد، در دوره دوم وکیل مجلس شد.
وی نزد عموم سیاستمداران کشور از احترام خاصی برخوردار بود و برخی پیامهای خصوصی حضرت آیه اللّه بروجردی توسط ایشان به مقامات بالای دولتی ابلاغ می شد.
بعضی از علمای مرکز، در کارها و رویدادها، بدون مشورت با او کار نمی کردند.
وی یکی از روحانیون مشهور و از سران مشروطه بود و در کمیسیونی که از طرف مشروطه خواهان تشکیل شد، به همراه 27 نفر دیگر برای اداره امور کشور تعیین شد.
این کمیسیون محمدعلی شاه را از سلطنت خلع و احمدشاه را به نیابت وی انتخاب کرد.
از دیگر کارهای سیاسی او، بسیج عده ای از مردم جنوب تهران به نفع شاه و حضور در برابر کاخ شاه و منع وی از مسافرت به خارج در واقعه نهم اسفند 1331 بود.
شهرت علمی و جایگاه معنوی او سبب شد که تدریجا در تهران ملجأ و مرجع مؤمنان و نیازمندان شود.
وی حدود چهل سال در تهران به تدریس خارج فقه و اصول و ترویج دین پرداخت.
آیه اللّه بهبهانی در جریان نهضت امام خمینی در آخرین ماههای عمر خود به حمایت از امام برخاست و از همین رو مورد غضب رژیم واقع شد و در تنگنا قرار گرفت.
وی در 20 آبان ماه سال 1342 در سن 92 سالگی دارفانی را وداع گفت و پس از تشییع باشکوهی در تهران، جنازه اش به نجف اشرف منتقل و در آنجا به خاک سپرده شد.