موضوع : وام ایران به انگلستان
تاریخ سند: 20 مرداد 1353
موضوع : وام ایران به انگلستان
متن سند:
به : ایران از : انگلستان روز دوشنبه 31 تیر ماه مطابق با 22 جولای 1974 وزیر دارایی انگلستان در مجلس عوام آن کشور اعلام کرد که دولت ایران یک هزار و دویست میلیون دلار برای مدت سه سال به انگلستان وام داده است این خبر در همان روز فقط در 17 کلمه به وسیله رادیوها و تلویزیونها بدون هیچ گونه تفسیری پخش گردید و روز بعد نیز همه جراید صبح تقریبا بدون تفسیر و یا تکمیل خبر اظهارات وزیر دارایی آن کشور را درج نمودند.جراید انگلستان نه تنها در دو روز اول و روزهای بعد از این اقدام مهم که به قول خودشان دولت کارگری را موفق ساخته است تفسیری ننوشتند بلکه روزنامه های تایمز سیاسی و دیلی تلگراف در حالی که در بالای صفحه اول خود خبر 17 کلمه ای را چاپ کرده بودند در پایین همین صفحه یک آگهی دو ستونی از شرکت هواپیمایی انگلیس در خلیج فارس چاپ و تنها به کلمه خلیج (GUF) اکتفا نموده بودند1.
در این میان روزنامه تایمز مالی روز 23 جولای مطابق اول مرداد ماه تفسیری که خبرنگارش از تهران مخابره کرده بود چاپ و ضمنا در یک تفسیر عمومی از بودجه انگلستان نیز ذکری از این وام به عمل آورد: نظریه منبع :باتوجه به اینکه اعطای این وام از طرف دولت ایران به انگلستان بزرگترین رویداد در تاریخ دویست ساله روابط ایران و انگلیس به شمار می رود معهذا نه وابستگان مطبوعاتی و اقتصادی و نه شخص سفیرکبیر ایران هیچ یک حاضر نشدند کلمه ای در مورد این حادثه تاریخی در اختیار مطبوعات قرار دهند و هنگامی که سردبیر یکی از روزنامه های صبح به تشویق اینجانب جهت اخذ اطلاعات بیشتر با وابسته مطبوعاتی و سفیر ایران در انگلستان تماس گرفت جواب دادند هیچ گونه اطلاع اضافی در اختیار ندارند و هیچ گونه استفاده تبلیغاتی از اعلام اعطای این وام نشد در حالی که جا داشت دستگاههای تبلیغاتی ایران و سفارتخانه های ایران در کشورهای دیگر را وادار می کردند که از این اقدام بزرگ بهره برداری بسیار وسیعی به عمل آید.
تنها روز 23 جولای آقای مشایخی نماینده رادیو تلویزیون ملی ایران را وادار ساختند که با آب و تاب اسامی جراید انگلیس که این خبر را منتشر کرده بودند بیان کند در حالی که این نشریات فقط صورت مذاکرات مجلس عوام و قسمت کوتاه نطق وزیر دارایی را پخش کرده بودند.
وابسته های مطبوعاتی و اقتصادی ایران عملی جز چسباندن بریده های جراید بر روی کاغذ و ارسال آنها به تهران اقدام مفید دیگری انجام نمی دهند و بسیاری از اوقات شنیده شده که خود آنها و حتی اعضای سیاسی سفارت محصلین و جراید را علیه ایران تحریک می کنند چنانچه در حادثه (جهانبینن) اعضای سفارت حتی از اظهار خوشحالی از شکست وی خودداری نمی کردند و با اینکه سردبیر تایمز پنج روز قبل از انتشار مقاله ماجرا را با وابسته مطبوعاتی در میان می گذارد با این حال او هیچ اقدامی برای جلوگیری از چاپ مقاله به عمل نمی آورد.
و باید اقرار نمود که کاری نیز از دست وی ساخته نبوده چون او کوچکترین ارتباطی با کارکنان این نشریه بزرگ و متنفذ انگلیسی ندارد و به همین سبب به نظر می رسد اگر وظایف و فعالیت های وابسته های مطبوعاتی ایران در کشورهای مختلف را مشخص و تعیین می کردند و یا مثل دوران وزارت آقای نصرت اله معینیان همه روزه از آنها گزارش کارها و نتیجه فعالیت هایشان را می خواستند یقینا این افراد موجب آگاهی هموطنان جوان ما در خارج از کشور و یا باعث معرفی ایران بین مردم جهان می گشتند.
به عرض تیمسار ریاست ساواک رسید تاریخ 31 /5 /53 در پرونده کلاسه 477821 بایگانی فرمایید.
30 /5 /53
توضیحات سند:
1ـ دولت استعماری بریتانیا در طول تاریخ ایران قبل از انقلاب اسلامی به ویژه قاجار و پهلویها، ننگین ترین قراردادها را به نفع خود یا سایر قدرتهای جهانی به دولت های ایران تحمیل نمود.شاهان قاجار به دلیل بی لیاقتی و تن پروری و بی اطلاعی از تحولات نظام بین المللی و پهلویها بدلیل وابستگی به بیگانگان از جمله به بریتانیا نتوانستند از منافع ایران دفاع نمایند و کشور را عملاً تبدیل به تیول انگلستان و امریکا کردند.
آنان هر آنچه خواستند با منافع ملی ایران انجام دادند و تمام قراردادها به ضرر مردم ایران و به نفع بیگانگان منعقد شد.
اگر با هزاران بهانه قرضی به ایران داده و یا کمکی می کردند دهها برابر سود بردند و از قبل آن قراردادها جبران آن کمک را می کرد اما در اینجا رژیم پهلوی در آمدهای نفتی را صرف کمک به دولت کارگری، کمک به کارخانه های ورشکسته، فرانسه و رژیم صهیونیستی می نمود و کمترین بهره ای از قبل آن نمی برد و حتی طرف مقابل چنین اجازه ای را به رژیم نمی داد تا از این موضوع ـ وام ـ بهره برداری تبلیغاتی ببرد چه رسد به امتیازات تجاری و بازرگانی و...