تاریخ سند: 5 آذر 1342
متن سند:
ارزیابی الف ـ 1 روز 29 /8 محمدعلی قاضی طباطبایی در مسجد شعبان تبریز اظهار داشته دستگاه استعماری که دست نشانده شوروی است نفوذ پیدا کرد عده ای از دانشمندان دانشگاهها و سایرین در زندانهابسر می برند ولی در عوض عده ای از اشخاص بیسواد حکومت می کنند چرا دولت آیت الله خمینی [(ره)] و طالقانی و مهندس بازرگان1 را در زندان نگهداشته، بدانید که این حکومت در نظر دارد مراجع تقلید را به محاکمه بکشد و مثل دو نفر که از سرشناس ترین اشخاص ایران بودند از بین ببرد این را هم بدانید اگر طرز رفتار آنها تغییر نکند ما نیز تصمیم دیگری خواهیم گرفت مگر زندانی نمودن مراجع تقلید کار آسانی می باشد.دستگاه استعمار بداند قدرت مسلمانان چه سنی و چه شیعه همیشه پایدار بوده و متزلزل نخواهد شد در مقابل [مقابله] با دشمنان اسلام مبارزه کرده و آنها را نابود خواهیم ساخت.
ای مامورین بی حیثیت سازمان امنیت چرا جوانان بازار را گرفته و شکنجه می دهید چرا خودتان را به پول فروخته اید ما تا آخرین نفس در راه دین مبارزه خواهیم کرد دیگر این طرز رفتار دولت که عده ای را زندانی کرده است قابل تحمل نیست.
(بالاخره کی اقدام می شود) ت ـ از ساواک سؤال شود و نتیجه به عرض برسد بخش 321 اقدام شده در پرونده نامبرده بایگانی شود.
در اجرای اوامر نتیجه اقدامات به دفتر ویژه گزارش شود.
توضیحات سند:
1ـ مهندس مهدی بازرگان در سال 1286 ه ش در تبریز به دنیا آمد.پس از پایان تحصیلات متوسطه، جزو دانشجویان اعزامی به فرانسه رفت.
پس از بازگشت در سلک استادان دانشگاه تهران به اشتغال پرداخت و تا ریاست دانشگاه پیش رفت.
در اولین سال از دهه چهل به همراه دکتر یداللّه سحابی نهضت آزادی ایران را پایه گذاری کرد.
تلاشهای سیاسی این حزب با فراز و نشیبهای فراوانی همراه بوده است.
بازرگان پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 براساس قولی که در فرانسه مبنی بر پذیرش اصول انقلاب داده بود به فرمان امام به نخست وزیری دولت موقت منصوب شد.
اما دولت وی به دلیل گرایشهای سیاسی خاص از اهداف انقلاب و خط مشی رهبری انقلاب به مرور فاصله گرفت و اختلاف مبانی فکری خود را با اصول انقلاب آشکار ساخت و زمینه را برای بازگشت مجدد امریکاییها مهیا می کرد.
بروز این گرایش منجربه اشغال سفارت امریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام شد که دولت موقت را مجبور به استعفا کرد.
بازرگان در دی ماه 1373 درگذشت.
ر.ک: کوثر، ج 2، ص 101.