[موضوع]: سخنرانی سید محمدعلی احمدی فروشانی
تاریخ سند: 24 فروردین 1337
[موضوع]: سخنرانی سید محمدعلی احمدی فروشانی
متن سند:
سند شماره 347به: 311 تاریخ: 24 /1 /37
از: 10 ه شماره: 5382 /10 ه
[موضوع]: سخنرانی سید محمدعلی احمدی فروشانی
ساعت ۱۶۳۰ [9 /1 /57] در محل مسجد حکیم اصفهان حدود سه هزار نفر از جوانان اصفهان اجتماع نمودند و آقای سید محمدعلی احمدی فروشانی بالای منبر رفت و ضمن سخنرانی اظهار داشت: مردم باید با هم متحد شوید و هرگونه عاملی که باعث تفرقه بین شما باشد از آن بپرهیزید منافع ملی ما را آمریکا غارت می‌کند1، و آمریکا، اسرائیل را در مقابل مسلمانان مسلح کرده و با تمام نیرو از او علیه مردم مسلمان پشتیبانی می‌کند آمریکا از اعمال ضد ملی در ایران حمایت می‌نماید. وظیفه ملت ایران است که در برابر این وضع یک پارچه بر علیه آمریکا و صهیونیسم و امپریالیسم و استثمار آنها به مبارزه برخیزیم. این مطالبی که می‌گویم از حرفهای رهبر است (منظور خمینی). سپس بحث را به مسجد کشید و گفت: جمع شدن در مساجد فقط برای نماز نبوده بلکه مسلمانان در گذشته در مساجد جمع می‌شده‌اند که با هم مشاوره کنند و بر علیه دشمن مسلح گردند، ملت ایران همه باید شمشیر ببندند و بر علیه دشمن بجنگند باید در همه جا به منافع دشمن آسیب رساند همه طبقات باید از روحانیت پشتیبانی کنند و روحانیون باید ار روشنفکران و دانشگاهیان و همه طبقات چه کشوری و چه لشگری برای منافع ملی دفاع کنند. جبهه ما چه در خارج و چه در داخل باید در این راه کوشش کنند. مردم در تبریز و قم علیه مشروب‌فروشی قیام کرده بودند و به همین جهت آنها را کشتند. سپس از شهیدان و گم شدگان و دربدری و بی‌خبری خانواده‌ها صحبت کرد بعد گفت: خود دولت عامل گرانفروشی و تورم شده و مملکت پر از نفت را لازم نبود که به گرانی نفت داخل شود و در مورد اجناس دیگر کسبه بی‌تقصیر هستند و مقصر عاملان دیگر هستند. در این مملکت اصلاً آزادی نیست و نمی‌گذارند مردم اظهار عقیده کنند و اختناق همه جا را فرا گرفته و مردم می‌خواهند اربعین بگیرند نمی‌گذارند.2
نظریه شنبه: اگر وظایف ملی در همه موسسات آموزش داده شود و عده‌ای معتقد به حزب تربیت لازم را می‌یافتند و در برابر این گونه افراد و اجتماعات می‌ایستادند اینطور مردم تحریک نمی‌شدند.
نظریه یکشنبه: چون در مقابل سخنرانی سید محمدعلی احمدی فروشانی کس دیگری وجود ندارد که در همان مجلس مخالف وی سخنرانی نماید و شنوندگان هم جوان و بی‌تجربه و بی‌اطلاع هستند در نتیجه تحریک می‌گردند اکنون که مردم تا حدی از تحریکات اخلالگرانه ناراحت شده‌اند و آمادگی مقابله با محرکین را دارند به وسیله مطبوعات و رادیو تلویزیون و اجتماعات حزبی پاسخ لازم داده شود.
نظریه جمعه: نظریه یکشنبه مورد تایید است.
نظریه ۱۰ ه: مراتب به موقع به مرکز منعکس گردیده3 به امنیت داخلی دستور داده شد قبل از برگزاری چنین مجالسی مطلع و اقدامات مراقبتی معمول دارند.4
توضیحات سند:
1- سیاستهای اقتصادی آمریکا در ایران در سالهای پایانی دهه بعد از کودتای ۲۸ مرداد (سالهای ۴۰ - ۴۱) حکومت شاه را با مشکلات بنیادی اقتصادی روبرو ساخت. تورم فزاینده، کسری بودجه و کاهش ذخایر طلا و ذخایر ارزی (تا سطح ۷۰میلیون دلار در سال ۱۳۳۹ علیرغم افزایش درآمدهای نفتی)، کسری موازنه پرداختها و کسری بازرگانی خارجی و افزایش بدهی دولت به بانکهای داخلی و افزایش وامهای خارجی ایران، آمریکا را بر آن داشت تا الگوی رشد توسعه جدیدی به دولت شاه عرضه نماید. اصلاحات ارضی و اصول انقلاب سفید با شعار صنعتی شدن ایران به اجرا درآمد. تبلیغات وسیع آغاز شد و شعار تمدن بزرگ و قرار گرفتن ایران در زمرۀ شش کشور صنعتی و پیشرفتۀ جهان و تأمین رفاه شبه اروپایی و حتی بیش از آن ترجیع بند سخنان و مصاحبه‌های شاه را تشکیل می‌داد. برگزاری جشنهای افسانه‌ای ۲۵۰۰ ساله با هزینه‌های نجومی خیال پردازیهای شاه را به نمایش می‌گذاشت. سیل شرکتها و انحصارات خارجی و قطعات و مواد اولیه و مصرفی و کارشناسان خارجی به سوی ایران سرازیر شد. نقطه‌های اتکاء حمایت آمریکا و دولت غربی از شاه، تولید و صادرات رو به فزونی نفت و افزایش درآمدهای نفتی بود. تولید نفت از مرز ۶ میلیون بشکه در روز گذشت و انفجار قیمت نفت در سال ۵۲ (که تا مرز ۳۴ دلار برای هر بشکه نیز رسید) شاه را در شرایط ایده‌آلی قرار داد. متناسب با هدفهای آمریکا و انحصارات بین‌المللی رشد صنایع مونتاژ تسریع شد و به موازات آن شبکه حمل و نقل و امکانات گمرگی و... برای تولید و صدور بیشتر نفت و واردات انواع سلاحها و کالاهای مصرفی از خارج توسعه یافت. با این همه در زمانی که شاه براثر انقلاب ملت ایران ناگزیر از فرار شد، آنچه که از سه برنامه عمرانی مبنی بر اصول انقلاب سفید و سیاستهای آمریکا برجای ماند وابستگی کامل اقتصادی ایران به آمریکا و دولت غربی بود. بخش عظیمی از درآمدهای نفتی در طی این سالها صرف خرید سلاحهای آمریکایی، ایجاد پایگاههای نظامی برای مستشاران آمریکایی در ایران و تامین منافع آمریکا در منطقه گردید.کشاورزی نسبتاً خودکفا جای خود را به نیازمندی شدید به واردات مواد غذایی از خارج داد. اقتصاد متنوع کشور تبدیل به اقتصاد تک محصولی نفت گردید و سایه سنگین سهم نفت در تولید ناخالص ملی- که بازار و فروش و قیمت‌گذاری آن مستقیم و غیر مستقیم در اختیار شرکتهای چند ملیتی و نفتخواران بین‌المللی بود- بر اقتصاد و صنعت و فرهنگ و سیاست و استقلال کشور آثار شوم خود را بر جای نهاد.
کشوری که در گذشته‌ای نه چندان دور بسیاری از نیازمندیهای خود را تأمین و تولید می‌کرد به صورت کشوری مصرف کنندۀ انواع و اقسام محصولات تولید شده بیگانگان درآمد.
درآمدهای باد آوردۀ نفتی نیز نه تنها فقر عمومی را کاهش نداد بلکه به سبب خیانتها و سیاستهای غلط در توزیع درآمدها، فقر بیشتر گسترش یافت. وضع بدآنجا رسید که براساس آمار رسمی مرکز آمار ایران، اطاق بازرگانی، مرکز اطلاعات مدیریت ایران در سالهای ۵۶ و ۵۷ تنها ۶ در صد از کل جامعه ایران نزدیک به ۸۰ درصد درآمد کل جامعه را به خود اختصاص می‌داد و در این میان نیز ۵۲ درصد کل درآمدها به ۱ درصد از جامعه می‌رسید که اینها جز شاه و منسوبین او و وابستگان رژیم وی نبودند.
ر. ک: کوثر، ج سوم، ص ۳۵
2- آقای توکل یکی از حاضرین در این اجتماع نحوه خارج شدن حجت‌الاسلام احمدی را تشریح می‌کند:
«آقای احمدی در اوج خفقان در مسجد حکیم رفتند بالای منبر و گفتند کلیه این صحبتهایی که می‌کنم من در کمال عقل و هوشیاری هستم مسئولیتش به عهده خود من است، من آماده شهادت هستم، از این زندان به تبعید و حالا هم آماده شهادت هستم بعد این سخنرانی هیچ کس مسئولیت این جلسه به عهده‌اش نیست مگر خود من و قبلاً با ایشان صحبت شده بود چون تمام پستی و بلندی مسجد و اطراف و حتی در خیابان عبدالرزاق را ساواک محاصره کرده بود. بنا بود که ایشان را یک گروه خیلی ورزیده فراری بدهند و از دم منبر کفششان را پایشان کنند و بیایند در کوچه لباس را عوض کنند و با ماشین فراریشان بدهیم بروند یک شهرستانی که برایشان در نظر گرفته بودیم. ایشان وقتی از منبر آمدند پایین من کفششان را گذاشتم جلوی پایشان که بپوشند به من گفتند کفش مرا بده و گفتند برو ذکر الله‌اکبر خمینی رهبر بگو ذکر نصر من‌الله و فتح قریب بگو اینجا من را نمی‌خواهد فراری بدهی، نه من هیچ کس را نمی‌خواهم من با خدا هستم من می‌روم شما برو و بگو ای امام زمان برس به فریاد ما؛ که من یادم است آن روز شعار دادیم و آمدیم و نیروهای رژیم گاز اشک‌آور زدند که منجر به شکستن شیشه چند بانک و دستگیری ۶۰، ۷۰ نفر شد و ایشان به راحتی از کنار کوچه آمد و با آرامش کامل لب خیابان عبدالرزاق روبروی چشم هزاران ساواکی و پلیس تاکسی سوار شد و رفت دروازه تهران و بعد ایشان برای ما تعریف کرد که وقتی رسیدم دورازه تهران با یکی از اتوبوسهایی که می‌رفت قم تک و تنها رفتم قم. یکی در ماشین بود به من گفت تو یک آخوندی این قدر بی‌خیال!! یک آخوند الان در مسجد حکیم، شاه و کارتر و نظام شاهنشاهی را استیضاح کرد ولی تو آب در دلت تکان نخورد. آقای احمدی گفته بود، کی بوده که این قدر شجاع بوده؟ گفته: نمی‌دانم یک سیدی بود، اگر او روحانی است پس تو چی می‌گویی؟
مردم از شجاعت آقای احمدی واقعاً به لرزه و ترس افتاده بودند و نظام می‌لرزید و خود آقای احمدی نمی‌ترسید»
(نوار خاطرات)
3- به دنبال سخنرانی آقای احمدی در مسجد حکیم اصفهان، کمیسیون امنیت اجتماعی تشکیل شد و برای تبعید ایشان تصمیم گرفت. این تصمیم در روز چهاردهم فروردین به تبعید دو ساله آقای احمدی به سقز منجر شد. در روز یاد شده سند مربوط به این تبعید را می‌خوانید.
4- ساواک اصفهان در گزارش مشابه دیگری جزئیات بیشتری از این سخنرانی را چنین شرح می‌دهد:
تاریخ: 10 /1 /37
شماره: 5099 /10 ه 1
به: 312
از: 10 ه 1
پیرو: 5090 /10 ه 1 – 9 /1 /37
اهم مطالب سخنرانی تحریک‌آمیزی که سید محمد احمدی فروشانی در مسجد حکیم اصفهان روی منبر بیان داشته به شرح زیر است:
1- باید همه متحد باشند و تفرقه بین آنها نباشد
۲- منافع ملی ما را آمریکا غارت می‌کند و می‌برد.
٣- امریکا و اسرائیل در مقابل مسلمانان متحد شده‌اند و در کشور علیه ایران اقدام می‌نمایند.
۴- ملت ایران باید یکپارچه علیه امریکا و صهیونیسم و امپریالیسم و استثمار متحد شود و مبارزه کند.
5- جمع شدن در مسجد فقط برای نماز نیست و محلی است که مردم باید با هم مشاوره کنند و در راه اسلام مسلح شوند و علیه دشمنان اسلام قیام کنند.
6- اظهار داشته این گفتار نظر رهبر ما می‌باشد. (منظورش خمینی) شمشیر ببندند و علیه دشمن بجنگند هم در کشور و هم در لبنان با فلسطینی‌ها همکاری کنند.
7- باید در همه جا به منافع دشمن آسیب رساند تا از پا درآید.
8- همه طبقات باید از روحانیت و جوانان روحانی پشتیبانی کنند.
۹- روحانیون باید از روشنفکران و دانشگاهیان و همه طبقات کشوری و لشگری برای تأمین منافع ملی استفاده کنند.
۱۰- افرادی که در تبریز حمله کرده‌اند هدفشان مشروب فروشی‌ها بوده، چرا مأمورین آنها را کشته‌اند و همچنین مطالب تحریک‌آمیز دیگری ضمن اینکه شهربانی اصفهان به موقع اقدام مقتضی در مورد نامبرده به عمل خواهد آورد خواهشمند است دستور فرمائید وی را در لیست روحانیون ممنوع‌المنبر و ممنوع‌الخروج منظور و نتیجه را اعلام فرمائید
هوشمند
ر. ک: ضمیمه شماره ۶۵