جلسه تعدادی از هواداران جبهه به اصطلاح ملی سابق در تهران
جلسه تعدادی از هواداران جبهه به اصطلاح ملی سابق در تهران
متن سند:
از مدتی قبل سه گروه از هواداران جبهه به اصطلاح ملی سابق (حزب ایران، حزب ملت ایران، جامعه سوسیالیستهای به اصطلاح نهضت ملی ایران) با گردهماییهائی در تهران، فعالیتهای مشترکی را تحت عنوان «اتحاد نیروهای جبهه ملی ایران» آغاز کردند و اعلامیه ای به عنوان اعلام موجودیت خود انتشار دادند.این سه گروه با هواداران جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی و حزب مردم ایران که از مشارکت در فعالیتهای آنها خودداری ورزیده بودند، مذاکراتی انجام دادند تا این دو گروه را به جمع خود وارد نمایند، لیکن توفیق اساسی در این زمینه بدست نیاوردند.
در جلسه ای روز 20 /9 /36 با حضور هشت نفر از هواداران سه گروه مذکور (اتحاد نیروهای جبهه به اصطلاح ملی ایران) در تهران تشکیل گردید، عنوان شد در مذاکراتی که بین طرفین انجام گرفته قرار است کمیته ای با شرکت افراد منتخب گروهها (حزب ایران ـ حزب ملت ایران ـ جامعه سوسیالیستهای به اصطلاح نهضت ملی ایران ـ جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی و حزب مردم ایران) تشکیل و کلیه گروهها ضمن داشتن استقلال داخلی از کمیته مذکور تبعیت نمایند.
در این جلسه همچنین تصمیم گرفته شد به مناسبت مسافرت رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به ایران اعلامیه ای تهیه و انتشار یابد (مراتب قبلاً به استحضار رسیده است).
در دنباله جلسات مذکور ساعت 1900 روز 26 /9 /36 جلسه ای با حضور 9 نفر از اعضاء گروه اتحاد نیروهای جبهه به اصطلاح ملی سابق در منزل شاپور بختیار در تهران تشکیل گردیده است.
در ابتدای جلسه اخبار روز مطرح شد و داریوش فروهر اظهار داشته : چند تن از روحانیون قم را تبعید کرده اند و قرار است ابوالفضل قاسمی، خسرو سیف و قاسم لباسچی (از اعضاء فعال جبهه به اصطلاح ملی سابق) نیز تبعید کردند.
سپس شاپور بختیار از نتیجه مذاکراتی که با مسئولین جمعیت به اصطلاح نهضت آزادی و حزب مردم ایران برای تشکیل کمیته مشترک گروههای فوق بعمل آورده، گزارشی به اطلاع حاضرین در جلسه رسانیده و عنوان کرده تاکنون توافق اساسی برای تشکیل این کمیته بین طرفین صورت نگرفته است.
حاضرین در جلسه اظهار داشته اند نباید بیش از این روی توافق برای تشکیل کمیته بحث و مذاکره شود، بلکه باید به کارهای مربوط به گروه اتحاد نیروهای جبهه مذکور رسیدگی گردد.
آنگاه اعضاء حاضر در جلسه از قاسم لباسچی (یکی از بازاریان طرفدار جبهه مذکور) خواسته اند هر چه زود کمیته بازار تشکیل دهد و زمینه الحاق آن را به جبهه مذکور فراهم آورد.
قاسم لباسچی در این مورد اظهار داشته: اگر تأخیری در تشکیل کمیته بازار انجام گرفته برای آنست که در نظر است در کمیته ای که به وجود خواهد آمد از همه صنوف بازار یک نفر در آن عضویت داشته باشد.
در این موقع حاضرین به قاسم لباسچی اعتراض کرده و گفته اند : نباید زیاد منتظر شد.
همانطوری که کار نهضت به امضاء سه نفر (منظور اعلامیه ای است که به امضاء داریوش فروهر، شاپور بختیار و کریم سنجابی به پیشگاه مبارک اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر تقدیم شد) شروع شده شما نیز باید با تعداد کمتری کمیته را تشکیل و شروع به کار نمائید.
سپس انتشار اعلامیه ای به مناسبت ورود رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا به ایران مورد بحث قرار گرفته و پیشنهاد شده غیر از اعلامیه مذکور و اعلامیه دیگر نیز در حمایت از روحانیون تبعیدی و دانشجویان منتشر گردد که پس از بحث و تبادل نظر قرار شده انتشار اعلامیه به مناسبت ورود رئیس جمهوری امریکا مقدم برد و اعلامیه دیگر باشد و این اعلامیه بسیار کوتاه و مستند تهیه شود.
شاپور بختیار تقبل کرده اعلامیه مذکور را تهیه نماید.
در مورد دو اعلامیه دیگر نیز توافق شده برای آنکه از هر گونه اغراق و انعکاس خبرهای نادرست در آنها خودداری شود، پس از جمع آوری اطلاعات کافی در این مورد، نسبت به انتشار اعلامیه ها اقدام گردد.
در خاتمه شاپور بختیار اظهار داشته روزنامه های لوموند و هر الدتریبون مطالبی در مورد ایران نوشته اند، فروهر گفته گویا مصاحبه ای که با من کرده بودند، چاپ شده است.
ارزیابی خبر: تشکیل جلسه صحت داشته و مطالب بالا در آن عنوان شده است.
اقدامات انجام شده: مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ همانطور که گفته شد سرکوب شدید سالهای 47 و 42 و دسته بندیهای روز افزون درون جبهه ملی، مخالفان مصدق گرا را در اواخر سال 42 به طور حدی از هم گسیخت گروه تندروتر شامل گروه دانشجویی جبهه ملی و رهبران جوانتری چون شاپور بختیار، داریوش فروهر و هدایت اله متین دفتری در اواخر سال 42 شروع به انتقاد از صالح و دیگر میانه روها کردند و آنها را ساز شکار نامیدند.صالح از جبهه ملی استعفا داد و غیر فعال شد.
گروه تندرو و نهضت آزادی جبهه ملی سوم را ایجاد کردند که پس از یک رشته بازداشت فعالیت آنها هم زیرزمینی شد.
در سال 45 و 46 بیشتر رهبران آنها در زندان و یا تحت کنترل بودند و جبهه ملی سوم نیز بزودی ناکارایی خود را نشان داد و غیر فعال شد در طول یک دهه شاهد هیچ فعالیتی از سوی آنها نیستیم و با شروع حرکت انقلاب اسلامی این افراد نیز مجددا فعال شدند.
برای اطلاعات بیشتر به کتاب زیر مراجعه شود.
sussan siavoshi thefailiur of the liberaL nationlism ln lran.
ohio: ohio umiverrsity press 1985.
P 195 - 192