تاریخ سند: 18 تیر 1315
نهضت بانوان عشایر
متن سند:
13150418
مورخه – ماه ۱۳۱
نمره ۲۸۵۰
نمره قبل-
(ارکان حرب کل قشون)
ضمیمه-
تاریخ 18 /4 /15
کارتن/دوسیۀ
................فوری محرمانه
کفیل اداره امنیه1.
عطف به نمره 1185—17 /4 /15اعلام می‌گردد راجع به نهضت بانوان عشایر مقتضی است قدغن فرمایید مأمورین امنیه در ولایات هرگونه اقداماتی که در این قبیل موارد لازم می‌گردد عمل نمایند، با اطلاع و نظریه فرماندهان لشگرهای مربوطه بوده باشد که برخلاف دستورات صادره اقدامات متضادی به عمل نیاید.
کفیل
توضیحات سند:
۱- در سال ۱۹۱۱ میلادی [۱۲۹۰ شمسی] دولت ایران در نظر گرفت به جای «قره سورانها*» برای حفظ راهها تشکیلات مرتبی به نام تشکیلات ژاندارمری را ایجاد کند، برای این منظور از دولت سوئد عده‌ای افسر استخدام کرد. هیئت افسران سوئدی به ریاست سرهنگ «یالمارسون» به ایران آمده و شروع به تشکیل ژاندارمری کردند. ژاندارمری دولتی در جنگ بین‌الملل اول خدمات و فداکاریهای زیادی نمود و مردم بواسطه همین فداکاریها به آنها علاقه داشته و نسبت به آنها محبت و حمایت داشتند. پس از کودتای ۱۲۹۹ ش رضاخان که سعی داشت تمام قوای نظامی و انتظامی را تحت اداره خود در آورد، با چیدن مکر و فریبهایی و درگیری با قوام السلطنه نخست وزیر وقت موفق شد که ژاندارمری را به قزاقخانه ملحق سازد و این صاحب منصبان غیور و شجاع را با تکرار و اصرار و زبان بازی وادار کند که به طمع دنیا و استفاده از پست و مقام داخل و همقطار با کسانی شوند که بدنامترین و کم حس ترین طبقات ایرانی به شمار می‌رفتند. در چهاردهم دی ماه ۱۳۰۰ ش رضا خان وزیر جنگ و فرمانده کل قوا طی حکم قشونی عنوان و سازمان ژاندارمری را ملغی کرد و برای افراد نظامی عنوان قشونی و قشون دولت ایران را انتخاب می‌کند. چهل و سه روز بعد از تشکیل قشون متحدالشکل یعنی در ۲۷ بهمن ۱۳۰۰ ش حکم تشکیل اداره امنیه در تحت اوامر وزارت جنگ صادر شد و «گلروب» رئیس سوئدی ژاندارمری از کار برکنار می‌شود و افسران سوئدی به همراه رئیس خود به کشورشان باز می‌گردند و ریاست اداره امنیه به سرتیپ علی نقدی (سردار رفعت) محول می‌شود و از اول فروردین ۱۳۰۱ ش شروع به کار می‌کند و تمام نیروهای نظامی مستقیما در تحت اداره رضاخان درآمده و وزارت جنگ جایگزین تشکیلات قبلی می‌شود. تا پایان سال ۱۳۱۷ ش ترکیبات سازمانی امنیه کل مملکتی که دیگر جای و عنوان ژاندارمری را گرفته بود عبارت بود از: هفت هنگ امنیه در مرکز، کرمانشاه، بیرجند، قائنات و... هنگها و گردانهای مستقل امنیه تابع تشکیلات مرکزی و رئیس امنیه کل مملکتی بود، در مورد کارهای مالی با وزارت جنگ ارتباط داشت و نسبت به سایر امور باستاد ارتش مرتبط بود و رئیس امنیه کل مملکتی امور مهمه کشور را مستقیماً به اطلاع شاه می‌رساند. در سال ۱۳۱۸ ش ادارات مرکزی امنیه کل مملکتی منحل و هنگها و گردانهای مستقل جزء ترکیبات لشگرها و تیپهای مستقل ارتش گردیدند. تا اینکه مجددأ اول مهر سال ۱۳۲۰ ش امنیه کل کشور با ادارات و دوایر مرکزی تأسیس و هنگها و گردانهای امنیه از لشگرها و تیپهای ارتش منتزع و مستقیما تابع امنیه کل کشور شدند و سازمان مزبور نیز از لحاظ بودجه و تشکیلات تابعیت وزارت کشور قرار گرفت. در سال ۱۳۲۱ ش زمان فرماندهی سرتیپ فرج الله آق اولى عنوان امنیه کل کشور به ژاندارمری کل کشور تبدیل شد و نیروهای آن که به نام امنیه نامیده می‌شدند از آن پس ژاندارم نام گرفتند. (ر.ک: تاریخ ارتش شاهنشاهی ایران، سپهبد محمد نخجوان، صفحات ۱۷۲، ۲۲۶، ۲۲۷ و تاریخ ژاندارمری ایران، سرهنگ دکتر جهانگیر قائم مقامی، صفحات متعدد و تاریخ ۲۵ ساله ارتش شاهنشاهی ایران، ذبیح اله قدیمی، صفحه ۷۶ و احزاب سیاسی ایران، ملک الشعراء بهار، جلد اول، صفحات ۱۸۰ و ۱۸۱ و رضاشاه کبیر یا ایران نو، ساتن، صفحه ۲۴۰).
منبع:
کتاب
تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد صفحه 360
