موضوع: فعالیت روحانیون مشهد
تاریخ سند: 8 شهریور 1343
موضوع: فعالیت روحانیون مشهد
متن سند:
شماره: 30427/ص280 تاریخ:8 /6 /1343از: اداره دوم . دایره سازمان ضداطلاعات
موضوع: فعالیت روحانیون مشهد
برابر اطلاع واصله از مشهد .
طبق اطلاع، روحانیون مشهد به رهبری آیت‌الله قمی و آقای آیت‌الله سیدهادی میلانی جهت عقیم نمودن فعالیت مذهبی پیروان مسلک بهایی و مبارزه با طرفداران دولت اسرائیل در ایران و ادامه عملیات گذشته خود، جبهه واحدی تشکیل داده و تماس‌هایی به شرح زیر اخیراً حاصل شده است:
1 . بین آیت‌الله قمی و سیدهادی میلانی در مشهد و آیت‌الله خمینی در قم روابط مشترک و مستقیم برقرار گردیده؛ ضمن تلاش‌هایی که ظاهراً در پوشش تحکیم دین مبین اسلام، مبارزه با مسلک بهایی، مخالفت با سیاست دولت اسرائیل در ایران مصروف می‌گردد.1 به جمع‌آوری وجوهاتی از طرف طبقات مختلف مشغول بوده زمینه را برای مبارزه آینده خود با دولت و تهیه مقدمات جهاد فراهم می‌نمایند.
2 . آقایان مهندس بازرگان، جوادی، علی‌اکبر امیرپور و حسن صالحی ساکنین مشهد به تبلیغات ضد بهائی در مشهد و سبزوار و نیشابور و بجنورد مشغول بوده و به جمع‌آوری وجوهاتی مشغول می‌باشند.
3 . در تربتجام آقای حاج شیخ علی نجفی2 معروف به توسلیان که قبلاً نماینده مرحوم آیت‌الله بروجردی بوده و در مقابل مهدیه طباطبایی تربتجام سکونت دارد، به نمایندگی از طرف آیت‌الله قمی و میلانی مشغول جمع‌آوری وجه نقد بوده و شنیده شده است تعدادی از افسران مقیم تربتجام نیز مبالغی به نامبرده پرداخت نموده و اخیراً مبلغ یک میلیون و پانصد هزار ریال از طرف مشارالیه به آیت‌الله میلانی تحویل شده است.
4 . اخیراً شخصی به نام انزابی3 که به تبلیغات علنی در مجالس روضه‌خوانی مشهد مشغول می‌باشد، با دو نفر از خوانین بویراحمدی به نام نصرت‌الله و سردار محمد الهامی در منزل آیت‌الله میلانی دیده شده که نامبردگان حامل تعداد زیادی اعلامیه و چند جلد کتاب طومار عفت4 بوده‌اند که از طرف آیت‌الله خمینی در قم به آنان داده شده و در همان جلسه مبلغ 280 هزار تومان چک تضمینی از طرف دو نفر مزبور به آقای میلانی تحویل و گویا دو برابر این مبلغ هم در قم به آیت‌الله خمینی پرداخت شده باشد (یک برگ اعلامیه موردنظر به پیوست5 می‌باشد).
5 . از اعلامیه‌های مزبور 500 برگ به آقای شیخ محمدصادق صدیقی مزینانی داده شده که به سبزوار حمل و موجبات پخش و انتشار آن را فراهم بنماید. ضمناً 200 برگ اعلامیه‌های مذکور جهت کربلایی شیخ جواد میان‌بند به نیشابور ارسال گردیده و متقابلاً مبالغی وجه نقد از سبزوار و نیشابور جهت آیت‌الله میلانی حواله شده است.
6 . آیت‌الله میلانی به استناد نامه‌ای که از قم برای ایشان واصل شده بود، عبدالناصر را شیعه اثنی عشری معرفی نموده و مدعی شده است که از طرف وی 200 نفر مبلغین مصری در خارج از کشور به تبلیغات دینی مشغول می‌باشند. نامبرده افزوده است که اخیراً عده‌ای از استرالیایی‌ها به دین اسلام در آمده، ضمناً آقای عبدالکافی 25 ساله استرالیایی را که به دین اسلام مشرف شده و در آن جلسه حضور داشته است، معرفی و گفته است که وی در دانشگاه لندن به تحصیل در رشته پزشکی مشغول بوده و با داشتن گذرنامه بین‌المللی به گردش پرداخته و در نظر دارد فردا به طرف یوسف‌آباد افغانستان عزیمت بنماید.
7 . حاج میرزاعلی فاطمی که از سرمایه‌داران بجنورد می‌باشد، اکثراً از بازداشت مهندس بازرگان و آیت‌الله طالقانی اظهار تأسف نموده و به نمایندگی از طرف آیت‌الله قمی و میلانی مبالغ زیادی جمع‌آوری و به مشهد فرستاده است. ضمناً دایی نامبرده ساکن نجف بوده و گویا روابط مکاتباتی بین نامبردگان وجود داشته باشد.
گیرندگان.
سازمان اطلاعات و امنیت کشور
کمیته مذهبی . به دقت بررسی و مراتب حساس به عرض برسد. 16 /6 /43
رونوشت ضمیمه پرونده‌های آیت‌الله میلانی و قمی و خمینی و سایر افراد مذکور گذاشته شود. ازغندی 18 /6 /43
توضیحات سند:
1. همزمان با تأسیس اسرائیل، بهائی‌ها این سرزمین را پایگاه و مرکز اصلی فعالیت خود قرار دادند. رژیم صهیونیستی نیز تشکیلات بهائیت را به عنوان یکی از مذاهب قانونی! به رسمیت شناخت. شاه نیز از آنان حمایت کرد و وجود هویدای بهائی و نفوذ بهائی‌ها در دربار و هیئت حاکمه ایران، قدرت اقتصادی و سیاسی قابل ملاحظه‌ای برای آنان ایجاد کرد.2. آیت‌الله على توسلى نجفى، از علماى تربتجام در سال 1295 ﻫ ش در حومه میان جام به دنیا آمد. پس از گذراندن دروس ابتدایی در زادگاهش به مشهد عزیمت کرد و در سال 1314 به نجف اشرف رفت و از محضر آیات عظام خوئى، میرزا باقر زنجانى، آقا سید ابوالقاسم رشتى، شیخ موسى خوانسارى و آقاء ضیاءالدین عراقى و سید ابوالحسن اصفهانى بهره برد. وی پس از 15 سال اقامت در نجف اشرف به ایران مراجعت و به توصیه آیت‌الله العظمی سیدحسین بروجردى رهسپار تربتجام شد و منشأ اثرات خیرى همچون ساخت مدرسه علمیه، مهدیّه طباطبایى و مسجد جامع ثقلین و ... در آنجا شد. آیت‌الله توسلی نجفی در تیر 1370 دار فانی را وداع گفته و در جوار رحمت الهی آرمید.
3. حجت‌الاسلام محمدحسین انزابى چهرگانى، فرزند آیت‌الله حاج شیخ مرتضى انزابی در سال 1299 ﻫ ش در شهر تبریز دیده به جهان گشود. پس از اخذ دیپلم متوسطه به خواندن علوم اسلامى پرداخت و جهت ادامه تحصیل راهى شهر قم شد. پس از مراجعت به تبریز، در سنگر وعظ و خطابه به تبلیغ و روشنگرى پرداخت. با اوجگیرى مبارزات مردمى در سال 1342 به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملى بازداشت و روانه زندان گردید. گزارشگر ساواک درباره وى چنین نوشته است: «مشارالیه در مجالس مذهبى و بالاى منابر سخنان تحریک‌آمیز ایراد و اعلامیه‌هایى علیه برنامه‌هاى دولت صادر کرده و اقدامات برخلاف مصالحى به عمل آورده و با وجود آنکه از طریق ساواک آذربایجان به نحو مقتضى به مشارالیه تذکر داده شده معذلک از روش خود منصرف نشده است.»
حجت‌الاسلام انزابى در راستاى مبارزه با رژیم پهلوى ارتباط مستحکمى با آیت‌الله میلانى، شهید قاضى طباطبائى، شهید آیت‌الله مدنى و دیگر مبارزین داشت و همین امر موجب دستگیرى و بازداشت مکرر ایشان گشت. در جریان انقلاب اسلامى نقش بسیار فعالی در هدایت حرکت مردم غیور آذربایجان ایفا کرد و با پیروزى انقلاب اسلامى چند دوره از طرف مردم تبریز به نمایندگى مجلس شوراى اسلامى انتخاب شد. حجت‌الاسلام انزابی در سال 1378 در تبریز دار فانی را وداع گفت و به دیدار حق شتافت. (اسناد ساواک ـ پرونده انفرادى)
4 . کتاب وسیله العفایف یا طومار عفت نوشته یوسف نجفی جیلانی (1245 ـ 1327ش) است که نخست در سال 1306ش/ 1346ق. در رشت به چاپ رسید. چاپ دوم این کتاب در سال 1334ش. و چاپ سوم آن نیز در سال 1372ش. در قم به انجام رسیده است. اصل کتاب دو جلدی است که ظاهراً جلد دوم آن تاکنون به طبع نرسیده است. نویسنده از آثار نویسندگان عربی چون الاسلام؛ روح المدنیّه از مصطفی غلایینی و مبدأ ارتباط التمدن بدین الاسلام؛ از عبدالحمید افندی جابری و المرأۀ‌المسلمۀ از محمدفرید وجدی و مجلاتی چون العرفان، العلم، الهلال، المنار، حبل‌المتین و الاسلام استفاده برده است. جیلانی در این کتاب درباره زن در ادوار پیشین، مقایسه زن و مرد از دیدگاه‌های مختلف، بررسی و تحلیل برخی تفاوت‌های حقوقی زن و مرد در اسلام و مسئله حجاب سخن گفته است.
5. اعلامیه مورد اشاره به پیوست نبود.