موضوع : تظاهرات وخیمی که قدرت شاه را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) صفحه 5 ستون 5
تاریخ سند: 3 مرداد 1343
موضوع : تظاهرات وخیمی که قدرت شاه را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) صفحه 5 ستون 5
متن سند:
فرستنده : با ذکر شغل و آدرس گیرنده : با ذکر شغل و آدرس بنگاه مطبوعاتی ایران یاد شماره : 5765 در صفحه 5 ستون 5 در زیر حوادث شرق نزدیک تحت عنوان نامه از ایران می نویسد: تظاهرات وخیم تهران خود شاهنشاه را تکان داد (به قلم مخبر مخصوص روزنامه) تهران....
در افکار همه مردم ایام بلوای ماه اخیر هنوز حاضر بوده در مجلات جنوب بهتر هرکس نشان می دهد در کجا با مسلسل تیراندازی شده چگونه اتومبیل ها را مجبور می کردند که کشته ها را ببرند مجلات عوام الناس مثل معمول پرآمد و شد و ساکت می باشد ولی این آرامش ظاهری است شاید هرگز (اسامی کشته شدگان معلوم نشده مردم می گویند هزارها نفر کشته شده اند.
آنچه که غالبا راجع به علت بلوا گفته می شود اعتراض نسبت به بی عدالتی است تهران مملو از بیکاران بوده دهقانان بدون زمین که زمستان در ده بسر برده و تابستان به شهر می آیند به امید آنکه در کورههای آجرپزی و یا ساختمان و یا حمالی شغلی بدست آورند.
بحران دو ساله باعث شده که تجار کوچک و صنعتگران بازار ورشکست نموده و شایعاتی است که در مقامات بالا فساد و ارتشاء متداول گشته.
معهذا حکومت سعی می کند به طریق خود کشور را مدرنیزه کند قریب 5 ماه هست که دست به اصلاح کشاورزی که به نظر جدی می آید زده به عقیده مردم سفیرکبیر آمریکا در تهران باعث این امر شده در هر صورت طبق اصطلاح ایرانیان در ایران گاهی شاه بر ضد شیوخ اقدام کرده و سعی می کند خود و دوایرش سعی در ایجاد رژیم محکمی بکنند ولی ژاندارمها اولین دشمن زارعین می باشند بدتر از ملاکین به این علت این آزمایشات شکست خورده و فئودالها به شکل حامی زارعین پیدا می شوند و خصوصیت اغتشاشات فئودالی مجدد ایجاد می شود.
یکی از دوره های سختی رژیم دوره رضاشاه بود به نظر می آید شاهنشاه نیز می خواهند پس از 20 سال دوباره به آن دوره برگردند ارسنجانی برای اولین دفعه اصلاحات کشاورزی را عملی کرد.
در قراء آوازه آن پیچید.
ژاندارمری از ارسنجانی ترس داشت نزدیک بود تعادل برهم خورد حتی جناح طرف دار دولت هم مایل به اصلاح کشاورزی مجدد بوده فقط اراضی که کم حاصل باشند تقسیم گردند.
اراضی که با وسایل مکانیزه زراعت می شوند از تقسیم معاف باشند مراتع که در کشاورزی ایرانی اغلب زیادی دارند از تقسیم معاف گردند ولی زارعین حاضر به چنین امری نبوده و بعضی از دهات متکی به اظهارات شاهنشاه شده که زمین مال کسی است که روی آن کار می کند) این تقاضا تقسیم بهترین اراضی خاصه باغات و مراتع را دارند.
از طرف دیگر املاک همه ملاکین تقسیم نشده و تمام املاک یک ملاک نیز تقسیم نشده و زارعین با اطلاع از اینکه زارع همسایه او چیزی به مالک خود نمی دهد او هم حاضر نمی شود به مالک چیزی بپردازد.
در ماه مارس آقای ارسنجانی استعفا داد.
استعفایش مورد قبول قرار گرفت و قبول کرد که به نام سفارت ایران در رم به ایتالیا مهاجرت کند حالیه تعادل سابق در دهات برقرار شد.
ژاندارمها دیگر از کسی ترسی ندارند زارعین ساکت شده ولی فرمایش شاهنشاه را (زمین مال کسی است که روی آن کار می کند) فراموش نکرده اند، رؤسای فئودال ناراضی هستند (گرچه به آنها کمک خرج مناسبی پرداخت می شود) خزانه دولت خالی است چند ماه است که حقوق بعضی از مأمورین دولت پرداخته نشده.
اول ماه ژوئن ماه عزای شیعیان توقیف ملا خمینی به یادبود شهادت امام حسین می باشد امسال التهاب مردم استثنایی بود بازار بسته شده و همه جا سیاه بندان شده خاصه محلات جنوب که فقیرترین مردم و همچنین مقیدترین مردم به مراسم مذهبی در این محلات منزل دارند هزاران نفر در معابر یا بازارها سینه می زدند.
(شرحی راجع به سینه زنی نوشته).
سوم ژوئن مسجد بزرگ قم شهر مقدس ایران ملا خمینی شدیدا به شاه حمله نموده اسناد گناه داده او را با قاتلین سیدالشهداء شبیه کرده مأمورین پلیس مداخله کرده مانع ادامه صحبت خمینی شدند خمینی فریاد زد مردم مأمورین شاه را ساکت کنید پلیس ها ساکت شدند ولی فردای آن روز ساعت 4 صبح درب منزل خمینی را زدند پسرش مانع دخول پلیس به منزل خمینی شد او را کشته وارد منزل شده و خمینی را توقیف کردند مسلم است که هیچ اعلامیه رسمی در این باره صادر نشده ولی آنچه که مردم می دانند این است که ساعت 4 خمینی توقیف شده و ساعت 30 ـ 6 در تهران و تبریز و شیراز تظاهرات شروع شد.
منظور از این تظاهرات چیست مسلما از این موضوع استفاده برده.
پیراهن سیاهان عکس خمینی را بالای چوب زده می گرداندند ولی گردانندگان مرتبا فریاد می زدند زنده باد مصدق اگر از آنها سؤال می شد معنی این حرف چیست می گفتند خمینی امام ماست مصدق رئیس ماست.
تجار بازار که معمولاً در مراسم عزاداری شرکت می کنند در این تظاهرات شرکت نمودند چه بعضی از تجار چه بعضی از ملاها موضوع چنین نبوده بلکه این تظاهرات بستگی به ملاکین و صاحبان اراضی داشته و مسلم است در مواقعی که احتیاج به پول پیدا شده ملاکین پرداخته اند این موضوع حقیقت ندارد که سکنه محلات جنوبی بیکاران صنعتگران کوچک در معابر دست به تظاهر زدند و بین آنها توده ها بوده اند بلکه عدم رضایت از شاه باعث هم دستگی آنها به هم شده.
حفره بین مردم و دولت عمیق شده و تنها ارتش قادر به استقرار آرامش بوده ملاهای بزرگ زندانی شدند ولی مردم به آنها علاقه مندند.
جبهه ملی مخالفین دسته چپی که از این تظاهرات رسما کناره گیری کردند برنامه حقیقی نداشته ظاهرا تنها مانده اند ولی تاکنون مخالفت آنها از داخله دانشگاه تجاوز نکرده کارگران تهران دسته بدون سازمانی است که ثبات زیادی ندارد و غیر ممکن است که این توازن سست از بین برود ولی همه منتظر اغتشاش جدیدند.