موضوع: جلسات مشکوک متعصبین مذهبی در مساجد
تاریخ سند: 24 مرداد 1353
موضوع: جلسات مشکوک متعصبین مذهبی در مساجد
متن سند:
از: ساواک استان خراسان تاریخ:24 /5 /1353به: ساواک بجنورد شماره: 4629/ﻫ1
موضوع: جلسات مشکوک متعصبین مذهبی در مساجد
بعضاً مشاهده شده که عناصر متعصب مذهبی و روحانیون افراطی، مساجد را به صورت پایگاه تجمع و محل فعالیت‌های مضره و تبلیغات منحرف کننده درآورده‌اند و در این مساجد، با تشکیل جلسات مذهبی، فعالیت‌هایی در جهت خلاف مصالح مملکتی و به نفع گروه‌ها و دسته‌جات برانداز و مضره مذهبی تعقیب می‌نمایند.
مساجد که محل تردد و تجمع طبقات مختلف مردم برای انجام فرایض دینی است، موقعیتی را در اختیار عناصر متعصب مذهبی و روحانیون افراطی که هدف آنها فعالیت‌های مضره و تبلیغات سوء می‌باشد، قرار داده که بتوانند به طور طبیعی زمینه انحراف عده‌ای از این افراد را از طریق تبلیغات منحرف کننده فراهم آورند و در عین حال افراد موردنظر را که دارای تعصبات شدید مذهبی هستند، برای فعالیت‌های براندازی و مضره آماده نمایند. نمونه این فعالیت‌ها در مساجد هدایت1 و الجواد2 و حسینیه ارشاد3 در تهران انجام می‌شد. نظر به اینکه احتمال دارد فعالیت‌های مشابهی نظیر مساجد و حسینیه مذکور در سایر نقاط کشور در شرف تکوین و یا ادامه داشته باشد، علی‌هذا دستور فرمایند وضعیت مساجد و مراکز دینی حوزه استحفاظی آن ساواک را به دقت از لحاظ فعالیت‌هایی که در آنها انجام می‌شود، مورد بررسی قرار داده و سوابق وضعیت گردانندگان آنها را روشن نموده و مراتب را در ثانی اعلام نمایند تا پس از بررسی وضع این‌گونه مساجد که در آنها فعالیت‌های خلاف انجام می‌شود، ترتیب در اختیار گرفتن این مساجد از طریق سازمان اوقاف داده شود. ضمناً به این نکته نیز توجه شود که مالکیت مساجد موردنظر در شرایط فعلی به چه صورت است و زمین مسجد و یا ساختمان آن جزو موقوفات می‌باشد یا خیر و چنانچه نیست، از چه راهی که مشکلات حقوقی در بر نداشته باشد، امکان در اختیار گرفتن آنها وسیله سازمان اوقاف میسر می‌باشد.
از طرف رئیس ساواک استان خراسان . شیخان
آقای رضا . مذاکره شود. 27 /5 از طرف احمدی
توضیحات سند:
1. مسجد هدایت واقع در چهارراه لاله‌زار تهران در سالهای 1342ـ 1339 عملاً پاتوق جریانات ملی ـ مذهبی مخالف رژیم شده بود. بسیاری از اعلامیه‌های مخالفین در آنجا پخش می‌شد و آخرین اخبار نهضت و مبارزات نیز معمولاً از طریق مسجد پخش می‌گردید. بیشتر مراجعه‌کنندگان آن را دانشجویان دانشگاه و بازاری‌های مخالف رژیم تشکیل می‌دادند و امامت مسجد بر عهده مرحوم آیت‌الله طالقانی بود.2. مسجدالجواد واقع در میدان هفتم تیر شهر تهران، اولین مسجدی بود که با معماری مدرن ساخته شد. اولین امام جماعت آن آیت‌الله سیدابوالفضل زنجانی بود که در سال 1349ش، به دلیل کهولت سن، آیت‌الله شهید مطهری(ره) جایگزین ایشان گردید. این مسجد از ابتدای نهضت امام خمینی (ره) جزو مساجد فعال بود که پس از بسته‌شدن مسجد جاوید، پایگاه مبارزان انقلابی به آن منتقل گردید و بیشتر جلسات در آنجا برگزار می‌گردید که به همین دلیل نیز توسط ساواک تعطیل شد.
3. حسینیه ارشاد در سال 1344 ساخته شد. در آغاز، نام آن «مؤسسه تعلیماتی و تحقیقاتی علمی و دینی حسینیه ارشاد» بود. آیت‌الله شهید مطهری(ره) که به عنوان یکی از مؤسسین، نایب رئیس هیئت مدیره بود، سخنران اصلی و در واقع مدیریت برنامه‌ریزی‌ها و فعالیت‌های فرهنگی آن را به عهده داشت. در سال 1346ش، که اولین کتاب حسینیه ارشاد تحت عنوان «محمد(ص) خاتم پیامبران» منتشر شد و وجود مقاله‌های شریعتی در آن، که بنا به دعوت و پیشنهاد شهید مطهری نوشته شده بود، موجب مناقشات و مجادلاتی گردید، شریعتی نیز به عنوان یکی از سخنرانان حسینیه ارشاد مطرح گردید. در مقطع اول حیات این مؤسسه بسیاری از روحانیون اندیشمند و مبارز نظیر شهید آیت‌الله مطهری، شهید دکتر محمدجواد باهنر، حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی، آیت‌الله مکارم شیرازی و ... به همراه نویسندگان و محققین غیرروحانی مانند دکتر شهیدی، دکتر شریعتی و استاد محمدتقی شریعتی با آن همکاری و همفکری داشتند. اما به مرور با قدرت‌گرفتن عناصری از نهضت آزادی در مدیریت مؤسسه، اختلافات و تضادهایی در عرصه تصمیم‌گیری ایجاد شد که سرانجام به کناره‌گیری شهید مطهری و سایر روحانیون منجر گردید. ساواک پس از یک دوره کنترل و مراقبت از جلسات حسینیه ارشاد به وضوح می‌دید در میان انبوه دستگیرشدگان آموزه‌های شریعتی نقش بسزایی دارد به همین دلیل در آبان 1351 اقدام به تعطیلی حسینیه ارشاد کرد.