موضوع : بحث و گفتگو در منزل آقای مهندس دری
تاریخ سند: 8 مرداد 1343
موضوع : بحث و گفتگو در منزل آقای مهندس دری
متن سند:
شماره : 9514 /20 الف ساعت 1930 روز سه شنبه 6 /5 /43 آقایان نادری بازرس راه آهن.ذکائی معاون اداری ناحیه راه آهن تهران.
صحائی معاون اداره بهداری راه آهن.
دانشکیا و جواهرنشان کارمندان حسابداری علائی.
شرقی رئیس سابق صندوق راه آهن در منزل مهندس کمال دری معاون وزیر راه واقع در خیابان دانشکده پلیس حضور به هم رسانیدند.
آقای مهندس دری خطاب به نامبردگان فوق اظهار می دارد من با آقایان معینیان و مهندس شالچیان گفتم درست است که من نماز می خوانم و مسلمان هستم ولی اگر من سرکار بیایم اشخاص سالم و درستکار را سرکار می آورم دیگر به من مربوط نیست که این اشخاص توده ای1 یا حزب ایرانی2 یا بهائی هستند.
آقای معینیان هم گفت بله ما هم مثل شما را می خواهم [هیم] من قبلاً گفتم و گویا بعرض اعلیحضرت همایونی هم رسانده بودند.
علت اینکه محمد خرمشاهی دیرتر از زندان بیرون آمد این بود که تهمت و افترا به من زد که من به شخص اول مملکت اهانت کرده ام و تا خودش ننوشت که دروغ گفته ام آزادش نکردند و اکنون محسن صالحی را که با زحمت زیاد از راه آهن بیرون کردیم می خواهند رئیس تدارکات بگذارند.
آقای مهندس دانشور از من مصلحت کرد.
گفتم من با کسی دشمنی و حب و بغض ندارم ولی اگر من جای شما بودم این کار را نمی کردم و به مهندس اربابی هم تلفن کردم و گفتم زیر بار این تحمیلات نرود.
توجه و دقت بیشتری بنماید.
سپس آقای علائی همسایه آقای دری اظهار می دارد گلدواتر کاندید ریاست جمهوری آمریکا [که] ثروتمندان و سرمایه داران پشتیبانش هستند خودش را آماده کرده که با شوروی و کمونیستها مبارزه کند.
آقای مهندس دری می گوید برای این است که برژنف3 را سرکار آورده اند.
آقای شرقی اظهار می دارد یکی از بستگان ما که از آمریکا بتازگی آمده اظهار می نمود در حدود بیست درصد گلدواتر در انتخابات پیروز می شود.
در ساعت 2100 نامبردگان منزل آقای مهندس دری را ترک می نمایند.
نظریه : به پرونده نصرت اللّه معینیان ضمیمه و بایگانی شود.
اصل در پرونده کمال الدین دری د ـ ر ـ 21 بایگانی است.
29 /6 /43 رئیس بخش 32 ـ رشیدی
توضیحات سند:
1ـ حزب توده در مهرماه 1320 یک ماه پس از ورود ارتش های بیگانه به خاک ایران موجودیت خود را اعلام کرد.مؤسسان حزب توده از بقایای کمونیستهای سابق بودند که سالیان پیش از شهریور 1320، مأمور اشاعه افکار کمونیستی بودند و در سال 1317 محکوم شده بودند و تا شهریور 1320 تعدادی در زندان بودند.
طی فرمان عفو عمومی 28 شهریور 1320 آزاد شدند و پس از آن در صدد برآمدند که حزبی به نام حزب توده با مرام کمونیستی بنیان گذارند.
افرادی چون سلیمان محسن اسکندری، دکتر مرتضی یزدی، دکتر رضا رادمنش، خلیل ملکی، ضیاء الموتی، ایرج اسکندری، تقی مکی نژاد و احسان طبری جزو مؤسسان حزب و آزادشدگان از زندان بودند که به اشاره دولت شوروی دست به تشکیل حزب توده زدند.
اولین جلسه هیأت مؤسسان حزب توده در مهرماه 1320 در منزل محسن اسکندری با حضور 37 نفر از گروه 53 نفر و کمونیستهای دیگر و علی اف که کاردار سفارت شوروی بود و به صورت ناشناس در جلسه حضور داشت، تشکیل گردید.
در این جلسه اعضای کمیته مرکزی انتخاب شدند و مرامنامه حزب به تصویب رسید، حزب توده پس از تأسیس این حزب فعالیت علنی خود را آغاز کرد.
پس از قضیه نفت شمال و تأسیس فرقه دمکرات، قوام السلطنه با ترفندهای خاص سه وزیر توده ای را وارد کابینه نمود و پس از خاتمه جریان فرقه ، سه وزیر فوق از کابینه اخراج شدند.
حزب پس از تیراندازی به شاه در 15 بهمن 1327،غیرقانونی اعلام شد، ولی عملاً از نظر کیفی و کمی گسترش یافت و این دوران را دوران طلایی خود می داند...
پس از غیرقانونی شدن و دستگیری برخی اعضاء و رهبران آن، بقایای کادرها و مسئولین حزب به خارج متواری شدند...
این افراد سپس در خارج جمع شدند و حزب را سامان دادند.
در زمان نخست وزیری دکتر مصدق با استفاده از شرایط مساعد و آزادیهای به وجود آمده،یک سری سازمانهای علنی ایجاد و با شعار ملی شدن نفت مخالفت کرد.
بعد از کودتای 28 مرداد،سازمان نظامی حزب کشف شد و دوران افول حزب فرا رسید.
آنان مجددا در خارج از کشور کار خود را ادامه دادند...
دوران نهایی حزب توده از سال 1357 به بعد می باشد.
آنان در فضای بعد از انقلاب وارد کشور شدند و با کارهای مخفی به سازماندهی مشغول شدند، اما در ظاهر حامی نظام بودند و از نظام حمایت می کردند ولی در خفا با نفوذی هایی مانند ناخدا افضلی و سرهنگ عطاران، سرهنگ کبیری و آذرفر، فعالیت جاسوسی به سود شوروی را رهبری می کردند.
اما در سال 1361،به جرم جاسوسی و توطئه،حزب توده منحل و رهبران آن دستگیر شدند و اعضای کمیته مرکزی فعالیت های جاسوسی خود را افشاء کردند و پایانزندگی این حزب فرا رسید.
ر.ک : سیاست و سازمان حزب توده از آغاز تا فروپاشی، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ص 76 ـ 97 تا 138، خاطرات احسان طبری، تهران، امیرکبیر، 1367، فروپاشی حزب توده ایران، ج 1، تهران، مؤسسه مطالعات سیاسی ـ اعترافات رهبران حزب توده ایران، تهران، 1378 ـ خاطرات ایرج اسکندری، تهران، مؤسسه مطالعات سیاسی، 1375، ـ خاطرات نورالدین کیانوری، تهران، مؤسسه دیدگاه، 1378، 2ـ حزب ایران در نخستین سال های دهه 20 تشکیل شد.
هسته اولیه آن، کانون مهندسین ایران بود.
کانون مهندسین پس از برگزاری انتخابات دوره چهاردهم مجلس به دو بخش تقسیم شد.
گروهی به سمت اتحادیه کارگری هوادار حزب توده گرایش یافتند و بیشتر اعضا میانه رو، حزب ایران را بوجود آوردند و اعلام موجودیت حزب در میان طبقات تحصیلکرده و روشنفکر با استقبال روبرو شد.
نفوذ و قدرت حزب ایران در اواخر سال 1324، در پی ائتلاف با حزب میهن افزایش قابل ملاحظه ای یافت و اعضای شورای مرکزی پس از ائتلاف عبارت بود از «اللهیار صالح، شمس الدین جزایری، احمد مصدق (فرزند دکتر مصدق)، غلامعلی فریور، مجید یکتایی، علی قلی بیات، احمد زیرک زاده، مهندس ناصر معتمد، دکتر عالمی، مهندس احمد زنگنه، مهندس حسیبی و دکتر سنجابی» حزب ایران پس از مدتی با انشعاب گروهی از اعضا و هواداران خود به رهبری شمس الدین جزایری مواجه شد و علت انشعاب مخالفت با ائتلاف حزب ایران و حزب توده و شرکت در کابینه ائتلافی قوام بود.
در جریان انتخابات دوره 15 مجلس شورای ملی، با حمایت دکتر مصدق و مشی وی، حزب ایران پای در صحنه انتخابات گذاشت ولی نامزدهای این حزب از راهیابی به مجلس بازماندند.
در دوران نخست وزیری دکتر مصدق، چندین تن از رهبران حزب ایران همچون: سنجابی، اللهیار صالح، حق شناس ، زیرک زاده و کاظم حسیبی در پست های دولتی به کار گرفته شدند.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 و سقوط کابینه دکتر مصدق، جمعی از رهبران و فعالان حزب ایران فراری و عده ای دستگیر و زندانی شدند.
حزب ایران در زمینه ایدئولوژیک از طرز تفکر خاصی پیروی نمی کرد، بلکه ناسیونالیست و مروج نوعی سوسیالیسم بود.
ارگان حزب ایران در دهه 1320،به ترتیب روزنامه های شفق، جبهه و اخبار ایران بود.
حزب ایران بعد از قیام خونین خرداد 1342، عملاً از فعالیت بازماند، ولی با وجود این، تا سال 1357 و حتی پس از انقلاب اسلامی نیز موجودیت خود را حفظ کرد و سپس از صحنه خارج شد.
«اسناد احزاب سیاسی ایران، بهروز طهرانی، سازمان اسناد ایران».
3ـ لئونید ایلیچ برژنف در سال 1906 میلادی متولد شد.
وی سیاستمدار روسی که در شهر کامنشکوی واقع در اوکراین چشم به جهان گشود.
او از سال 1982 ـ 1964 میلادی، دبیر کل حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی بود و از سال 1982 ـ 1977 میلادی،ریاست شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی را برعهده داشت.
او در سال 1964 میلادی جانشین خروشچف شد.
برژنف نخستین کسی بود که عناوین دبیرکلی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی و ریاست جمهوری را با هم برعهده گرفت.
رک : دائره المعارف مشاهیر جهان، سروش قربانی، صفحه 245.