موضوع: حوادث اخیر قم
تاریخ سند: 25 خرداد 1354
موضوع: حوادث اخیر قم
متن سند:
رونوشت گزارش خبر شماره 26773 /20 ﻫ 12- 25 /3 /1354موضوع: حوادث اخیر قم
1. دو سه روز قبل از 15[خرداد] سال جاری در مدرسه فیضیه قم سخنرانی‌هایی انجام و احتمالاً شعارهایی داده شد تا اینکه شب 15 /3 /54 مجلس فاتحه‌ای تشکیل و در شب 16 /3 /54 پس از نماز جماعت مغرب و عشا از بلندگوهای مدرسه مذکور شعارهایی داده‌اند و سرانجام عصر شنبه 17 /3 /54 با مداخله مأمورین انتظامی جریان پایان می‌یابد.
2. روز 18 /3 /54 مراجع تقلید از قبیل شریعتمداری. گلپایگانی. نجفی در منزل شیخ مرتضی حائری اجتماع کرده تا درباره حوادث صحبت نمایند ولی پس از آگاهی طلاب، آنان جلو منزل نامبرده آمده و حائری اظهار می‌دارد راضی نیستم در خانه من بیایید آنها می‌گویند ما در کوچه ایستاده‌ایم و در نتیجه سخنان تندی بین طلاب و حائری رد و بدل می‌گردد.
3. روز 19 /3 /54 آقایان مراجع در منزل سیدمحمدحسین طباطبایی جمع شوند. طلاب پس از اطلاع به منزل وی مراجعه می‌نمایند و هنگام خروج مرعشی و گلپایگانی جلوی آنان را می‌گیرند و پس از اینکه آقای شریعتمداری از منزل خارج می‌شود طلاب به ایشان برخورد و آیت اله شریعتمداری اظهار می‌دارد خبیث‌ها بروید معلوم نیست شما طلبه‌اید یا نه. آنها هم داد زده می‌گویند شما لیاقت مرجعیت را ندارید.
4. روز 20 /3 /54 آقای گلپایگانی از برخی مدرسین قم دعوت می‌کند که ساعت 8 صبح به منزل ایشان بروند که آقایان ناصر مکارم شیرازی. حسین نوری. صلواتی1. غروی2 و وحید3 و بعضی دیگر می‌روند. آقای گلپایگانی پس از اظهار تأسف می‌گوید از شما می‌خواهیم این طلاب را آرام کنید4 و اینها اجازه دهند ما بنشینیم با آقای شریعتمداری کاری انجام دهیم و اضافه می‌نماید که در این دو سه روز بیش از سی مرتبه به آقای شریعتمداری تلفن کرده‌ام اما طلاب نمی‌گذارند که ما کار کنیم. در این جلسه مکارم شیرازی پیشنهاداتی به شرح زیر اظهار می‌دارد.
الف. باید علاج واقعه را قبل از وقوع کرد و نگذارند چنین حوادثی پیش آید و برای جلوگیری از تکرار این واقعه از آمدن افراد کم سن و سال و نوجوان به حوزه علمیه جلوگیری شود و چون این عده کمتر از 20 سال دارند باید حوزه یک مدرسه عالی و دوره نهایی داشته باشد.
ب. به درددل طلاب رسیدگی شود اینها خواسته‌هایی دارند و وقتی توجه نشود این مسائل پیش می‌آید.
پ. آقایان از دولت بخواهند که آمار دستگیرشدگان را بدهند تا معلوم شود کدام یک طلبه هستند و کدام نیستند.
ت. آقایان از رفتن به نماز فعلاً خودداری کنند تا تکلیف نماز آقای اراکی5 در مدرسه فیضیه روشن شود.
آقای گلپایگانی اظهار نموده به نظر من مدرسه فیضیه اهمیت بسیار دارد و اگر این مرکز به دست دولت بیافتد گرفتن مدرسه‌های دینی شهرستانها خیلی آسان خواهد بود. ما باید کوشش کنیم تا مجدداً مدرسه را در تصرف خودمان بگیریم.
نظریه شنبه. نظری ندارد.
نظریه چهارشنبه. شنبه در اظهارات خود صادق می‌باشد ضمناً به وی آموزش داده شده هرگونه اخبار واصله در این زمینه را به موقع گزارش نماید.
اصل در 161117، در پرونده 75281 بایگانی شود. 23 /7 /54
توضیحات سند:
________1. آیت‌الله غلامرضا صلواتی اراکی، فرزند اصغر در سال 1307ﻫ ش در اراک به دنیا آمد. وی پس از تحصیلات مقدماتی به فراگیری علوم اسلامی روی آورده و مدارج علمی را طی نمود. آیت‌الله صلواتی یکی از دوازده مجتهدی بود که پس از وفات آیت‌الله سیدمحسن حکیم با صدور اعلامیه بر مرجعیت حضرت امام خمینی(ره) تأکید ورزیدند. به همین دلیل توسط ساواک دستگیر و با تصمیم کمیسیون حفظ امنیت اجتماعی شهرستان قم در تاریخ 26 /3 /49 به شش ماه تبعید در شهرستان زابل محکوم گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ضمن تدریس دروس عالیه حوزوی، اقامه نماز جماعت صبح در حرم حضرت معصومه(س) را عهده‌دار بود.
2. آیت‌الله محمد غروی کاشانی در سال 1275 ﻫ ش در کاشان متولد شد. تحصیلات مقدماتی و سطح را در کاشان نزد آیت‌الله حاج ملا حبیب کاشانی فراگرفت، سپس به اصفهان رفت و مدت پنج سال به حلقۀ شاگردان جهانگیر خان قشقایی و آخوند ملامحمد کاشانی پیوست. وی با اینکه به درجۀ اجتهاد رسیده بود برای تکمیل تحصیلات به نجف اشرف رفت و چهارده سال در حوزه درس استادان بزرگ فقه و اصول مانند آیات عظام: میرزا حسین نائینی، آقا سیدابوالحسن اصفهانی و آقا ضیاءالدین عراقی حضور یافت و از آنها اجازه اجتهاد گرفت و بعد از 14 سال اقامت در نجف به ایران بازگشت. وی به علت صدور فتوای دو نفر از مفسدین فی‌الارض، تحت فشار حکومت قرار گرفت و از کاشان به تهران تبعید شد. او در مبارزۀ علیه انگلیس، نزدیکترین همکار آیت‌الله کاشانی بود. در سال 1341 به دلیل مخالفت با همه‌پرسی شاه، اجتماع عظیم روحانیت مبارز تهران در منزل وی تشکیل شد. همین اجتماع از طرف عمال ساواک به عنوان مظهر مخالفت روحانیت و مردم تهران علیه همه‌پرسی شاه تلقی گردید و منجر به بازداشت آیت‌الله غروی و سایر روحانیون و حبس در زندان قزل‌قلعه شد. آیت‌الله غروی در سال 1341 بعد از آزادی از زندان، به وسیله اعلانات و آگهی به مبارزۀ خود ادامه داد و با تشکیل جلسات مخفی یا آشکار، با حضور افراد مبارزی چون آیت‌الله غفاری مبارزه علیه دستگاه را تعقیب کرد. این مبارزات باعث دستگیری و زحمات و گرفتاری‌های زیادی برای وی و شهادت دوستانش مانند اسماعیل رضایی شد و ایشان که مدت‌ها ممنوع الملاقات بود برای مبارزه با رژیم پهلوی روز مرگ جمال عبدالناصر را عزای عمومی اعلام کرد. آیت‌الله غروی سرانجام در تاریخ پنجم آذر ماه 1357 بعد از دو سال بیماری در سن 85 سالگی در بیمارستان جم به رحمت ایزدی پیوست و جنازه‌اش طبق وصیت به کاشان منتقل و در مزار فیض، مقبرۀ خانوادگی، به خاک سپرده شد.
3. آیت‌الله العظمی حسین وحید خراسانی در سال 1300 ﻫ ش در مشهد متولد شد. پس از فراگیری ادبیات و سطوح عالی نزد اساتید بزرگ مشهد چون حاج شیخ محمد نهاوندی، در درس خارج و فلسفه و حکمت آیات میرزا مهدی اصفهانی و آشتیانی حاضر شد و پس از دریافت اجازه اجتهاد از بزرگان حوزه در 27 سالگی به نجف اشرف مهاجرت کرد. وی در درس خارج فقه و اصول آیات عظام عبدالهادی شیرازی و خویی شرکت کرد و به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت و بعد از 12 سال به ایران مراجعت نمود و در قم ساکن شد. ایشان یکی از مراجع تقلید می‌باشد و دارای تألیفاتی در فقه و اصول و از جمله حواشی بر کفایۀ و مکاسب و شرح بر شرایع‌الاسلام است.
4. اصل: کنیم
5. آیت‌الله العظمی حاج شیخ محمدعلى اراکى در سال 1273 هـ ش، در اراک دیده به جهان گشود. پدرش حاج احمد آقا مشهور به میرزا آقا فراهانى از علماى مشهور آن سامان بود. وى در نوجوانى وارد حوزه علمیه اراک شد. دروس سطح حوزه را نزد آیت‌الله سیدمحمدتقى خوانسارى به خوبى پشت سر گذارد. ایشان سالها در درس آیت‌الله آقانورالدین اراکى و آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائرى یزدى شرکت کرد و از دانش و تقواى آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهره‌ها برد. آیت‌الله اراکى پس از سالها تحصیل در حوزه علمیه اراک، به دنبال هجرت آیت‌الله حائرى یزدى به قم، وارد حوزه علمیه قم شد و در درس ایشان شرکت کرد. آیت‌الله اراکى در این سالها با امام خمینى(ره) آشنا شد. وى علاقه خاصى به امام خمینى(ره) داشت و از فعالیت‌هاى سیاسى ایشان علیه رژیم پهلوى پشتیبانى مى‌کرد. وى در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیده‌ترین مباحث علمى را با گفتارى شیوا و بیانى رسا مطرح مى‌کرد. پس از وفات آیت‌الله سیدمحمدتقى خوانسارى به درخواست شمارى از شاگردان، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. بسیارى از استادان برجسته حوزه علمیه قم سالها از محضر ایشان کسب فیض کرده‌اند. سرانجام آیت‌الله اراکى، مرجع تقلید شیعیان پس از یک قرن تلاش براى هدایت مردم، در سال 1373 به ملکوت اعلى پیوست و پیکرش با تشییع باشکوه مردم قم، در حرم حضرت معصومه (سلام‌الله علیها) به خاک سپرده شد. آثار برجاى مانده از او عبارتند از: 1ـ حاشیه بر عروۀالوثقى 2ـ شرح عروۀالوثقى 3ـ مناسک حج 4ـ رساله استفتائات 5ـ النکاح و الطلاق 6ـ مقدمه بر کتاب «القرآن و العقل» نوشته آیت‌الله سیدنورالدین اراکى 7ـ تقریرات درس آیت‌الله شیخ محمد سلطان العلما 8 ـ تقریرات درس فقه و اصول فقه آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائرى یزدى 9ـ حاشیه بر «دررالاصول» نوشته آیت‌الله حاج عبدالکریم حائرى یزدى 10ـ تقریرات درس فقه آیت‌الله سیدمحمدتقى خوانسارى 11ـ توضیح‌المسائل
ر.ک: گلشن ابرار، ج 2، صص 951 ـ 956 . یادنامه آیت‌الله اراکى، اداره کل ارشاد و فرهنگ اسلامى اراک.