موضوع: تشکیل مجلس ترحیم
تاریخ سند: 16 فروردین 1340
موضوع: تشکیل مجلس ترحیم
متن سند:
شماره: 68 س ت جهت رحلت حضرت آیت‌اله بروجردی1 آیت‌اله زنجانی در مسجد ارک مجلس ترحیمی تشکیل داده که آقایان اللهیار صالح2 و دکتر سنجابی3 و سید جوادی4 و سعید فاطمی5 در آن شرکت داشته‌اند و آقای سبزواری واعظ به منبر رفته و صحبت‌هایی نموده است.به فرموده بایگانی شود.
27 /1 /40 تاریخ مجلس ختم تعیین نشده و شاید همان مجلس ترحیم روز چهارشنبه باشد که در اخبار درج گردیده لذا قابل درج در اخبار عیناً نمی‌باشد.
ثابتی تعداد نسخه: (4) گیرندگان: اداره کل سوم
توضیحات سند:
1ـ حضرت آیت‌الله‌العظمی حاج آقا حسین طباطبایی معروف به بروجردی در سال 1292 هجری قمری متولد شد.وی زعیم حوزه علمیه قم (بعد از آیت‌الله حائری)، بانی مسجد اعظم قم و بزرگترین مرجع تقلید شیعیان بعد از شهریور 1320 هجری شمسی و ایام سلطنت محمدرضا شاه بود.
او پس از فراگیری مقدمات در بروجرد به اصفهان رفت و در آن‌جا به تعلیم فقه و فلسفه مشغول شد.
وی در نجف مدت 8 سال در محضر آخوند ملا محمد کاظم خراسانی به تلمذ مشغول بود.
پس از این دوران به ایران بازگشت و در بروجرد به تدریس علوم عقلی و نقلی پرداخت و در سال 1323 هجری شمسی از سوی امام و سایر علما به قم دعوت شد.
آیت‌الله بروجردی پس از ملاحظه شکست مشروطیت و حوادثی چون اعدام شیخ فضل‌الله نوری، و نیز آزردگی ناشی از بی‌ثمر ماندن فعالیتهای سیاسی در مقابل رضاخان حتی‌الامکان از ورود در مسائل سیاسی پرهیز می‌کرد و نگران بود که مبادا این‌گونه اقدامات به زیان مسلمین تمام شود.
ایشان به همین جهت گاه مورد اعتراض واقع می‌شد.
پس از قیام علمای اصفهان و فاجعۀ مسجد گوهرشاد، حوزه علمیه قم با وجود شخصیتهایی هم‌چون آیت‌الله‌العظمی حائری، و آیت‌الله‌العظمی بروجردی به صورت بزرگترین حوزه علمیه شیعه درآمد و موجب رونق سایر حوزه‌‌های علمی ایران گردید.
محمدرضا در بدو سلطنت سعی داشت به آیت‌الله بروجردی نزدیک گردد و از وجود پرنفوذ وی بهره‌برداری نماید.
امّا از جانب آن حضرت مطرود و مورد اعتراض واقع گردید.
حضرت آیت‌الله بروجردی (ره) در سال 1380 ه.
ق (10 فروردین 1340 ش) به ملکوت اعلی پیوست.
(ر.ک: کوثر، جلد 1، صفحه 29-30 مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)،چاپ چهارم، تابستان 1378،) 2ـ الهیار صالح اردیبهشت 1276 شمسی در آران کاشان به دنیا آمد.
پدرش میرزا حسن خان مبصرالممالک نایب الحکومه دهستان‌های « آران»، « بیدگل» و « نوش‌آباد» بود.
وی تحصیلات ابتدایی خود را در همان زادگاهش آغاز کرد و بعد برای تکمیل آن رهسپار تهران شد و در مدرسه آمریکاییها به تحصیلات خود ادامه داد.
بعد از اتمام تحصیلات به عنوان مترجم در سفارت آمریکا مشغول کار شد.
پس از ده سال خدمت در سال 1306 شمسی به پیشنهاد علی‌اکبر داور وارد خدمت دادگستری شد.
صالح تا سال 1312 در وزارت عدلیه بود و پس از آن چون علی اکبر داور به سمت وزیر مالیه (دارایی) انتخاب گردید وی هم به آن‌جا منتقل شد.
و در همان بدو ورود به ریاست کل انحصارات دخانیات که جدیداً تأسیس شده بود منصوب شد پس از چندی به ریاست کل گمرک انتخاب شد.
بعد از آن به معاونت وزارت مالیه برگزیده شد.
در سال 1321 الهیار صالح به وزارت دارایی در کابینۀ احمد قوام رسید.
پس از آن در کابینۀ سهیلی که از 28 بهمن 1321 آغاز گردید به همان سمت انتخاب شد.
متعاقب آن در 1323 در کابینۀ محمد ساعد مراغه‌ای به وزارت دادگستری رسید.
در دی ماه 1324 تا پایان آن سال در کابینۀ ابراهیم حکیمی (کابینۀ اول و دوم) سمت‌های وزیر دادگستری، وزیر مشاور و وزارت کشور را عهده‌دار گردید.
در همین سال که حزب ایران تشکیل شد وی وارد آن و بعداً یکی از کارگردانان اصلی آن شد که در تیر ماه 1325 چون با حزب توده و حزب دمکرات پیشه‌وری ائتلاف کردند حزب دچار تشنج و انشعاب شد.
در سال 1328 به عضویت جبهه ملی درآمد و در همین سال به عنوان نماینده دوره شانزدهم از کاشان انتخاب شد.
در سال 1330 در کابینۀ مصدق وزیر کشور شد و عضو هیأت نمایندگی ایران در شورای امنیت و دیوان دادگستری بین‌المللی لاهه نیز بود.
در سال 1331 سفیر ایران در آمریکا شد که بعد از روی کار آمدن دولت کودتا استعفا داد.
در انتخابات مجلس بیستم از کاشان به نمایندگی انتخاب شد.
در همین سال با انحلال مجلس به تجدید فعالیت در جبهه ملی پرداخت.
در سال 1341 نزدیک هشت ماه به زندان افتاد.
در سال 1343 از امور اجرایی جبهه ملی کناره‌گیری کرد.
و سرانجام در 12 فروردین ماه سال 1360 از دنیا رفت.
3ـ دکتر کریم سنجابی فرزند قاسم سنجابی (سردار ناصر، رئیس ایل سنجابی) در سال 1283 شمسی در سنجابی از محلات کرمانشاه متولد شد.
تحصیلات ابتدایی را در قصر شیرین و دورۀ اول متوسطه را در کرمانشاه و دوره دوم متوسطه را در تهران و دورۀ لیسانس را در مدرسه عالی حقوق گذراند.
وی در سال 1307 جزو اولین گروه محصلین اعزامی به فرانسه رفت و در آن‌جا مجدداً دورۀ لیسانس حقوق را در دانشگاه نانسی و دورۀ دکترای حقوق را در دانشگاه پاریس گذراند و رسالۀ خود را راجع به کشاورزی و روستاییان و مالکیت ارضی در ایران به زبان فرانسه در سال 1313 ارائه نمود و در همان سال به ایران بازگشت.
سنجابی مشاغلی را در اداره کل اوقاف، وزارت فرهنگ و وزارت دارایی به عهده داشت و در همین اثنا ابتدا دانشیار و سپس استاد دانشگاه حقوق دانشگاه تهران شد.
در سال 1322 به سمت رئیس دانشکده حقوق برگزیده شد.
و در سال 1325 جزو هیأتی بود که اولین برنامۀ هفت ساله صنعتی ایران را تدوین کرد.
در سال 1330 در کابینه مصدق وزیر فرهنگ بود، امّا برای شرکت در انتخابات دورۀ هفدهم از این سمت استعفا داد.
وی در سفرهای مصدق به شورای امنیت سازمان ملل و دیوان داوری لاهه با وی بود و در لاهه به عنوان قاضی اختصاصی ایران در دادگاه شرکت کرد.
در آغاز انقلاب به پاریس سفر کرد و در نوفل لوشاتو به دیدار حضرت امام (ره) رفت و با اعلام موافقت با مواضع امام، با حرکت انقلاب اسلامی همگام گشت و در کابینه بازرگان مدتی کوتاه سمت وزارت امور خارجه را داشت.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی جبهه ملی در یک موضع‌گیری سیاسی اعلام کرد که حکومت اسلامی به بن بست رسیده است.
حضرت امام (ره) با مرتد دانستن افرادی که چنین بیانی دارند، باعث برچیده شدن این گروه از کشور شد و سنجابی از ایران گریخت.
وی نهایتاً در اول تیر ماه سال 1374 در سن 90 سالگی درگذشت.
بخش تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد آمریکا خاطرات او را تحت عنوان «امید و ناامیدیها» پس از مرگش منتشر کرد.
4ـ احمد صدر حاج سید جوادی در سال 1296 ش در شهرستان قزوین متولد شد.
پدرش سید علی نام داشت و شخصی کاسب بود.
مدتی دروس مقدماتی حوزه را خواند و در تحصیلات جدید موفق شد فوق لیسانس حقوق قضایی را از دانشگاه تهران و فرانسه بگیرد.
قبل از انقلاب وی در دادگستری مشغول فعالیت بود و در پست‌های ریاست دادگاه اراک، دادستانی ساوه، بازرس تهران، بازپرس دادسرای دیوان کیفر فعالیت کرده و از سال 1338 تا 1340 دادستان تهران بود.
سپس بازنشسته شد و به کار وکالت پرداخت.
وی از بنیان‌گذاران و رهبران نهضت آزادی ایران است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دولت موقت مهندس بازرگان ابتدا وزیر کشور و پس از آن وزیر دادگستری شد.
وی هم‌چنین پس از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف مردم قزوین به نمایندگی مجلس شورای اسلامی برگزیده شد.
وی اکنون در تدوین دایره‌المعارف تشیع مشغول به کار است.
5ـ دکتر سعید فاطمی در سال 1306 شمسی در شهرستان یزد متولد شد.
وی دارای درجۀ دکترا در ادبیات فارسی است.
او از جمله اعضای مؤسس جبهۀ ملی دوم است که در روز 23 تیر ماه 1339 تشکیل شد.
در سال 1334 به جرم هم‌کاری با دولت مصدق چندی به لار تبعید شد.
وی رهبر گروه سیاسی و فعال ایران امروز بود و نیز مدیر داخلی روزنامه‌ای بود که به اسم باختر امروز منتشر می‌شد.
او خواهرزاده دکتر حسین فاطمی از وزرای کابینه مصدق بود.