دنباله وقایع اخلالگرانه در نقاط مختلف کشور در رابطه با چهلم کشته شدن تعدادی عناصر اخلالگر در شهرهای یزد، جهرم و اهواز
تاریخ سند: 19 اردیبهشت 1357
دنباله وقایع اخلالگرانه در نقاط مختلف کشور در رابطه با چهلم کشته شدن تعدادی عناصر اخلالگر در شهرهای یزد، جهرم و اهواز
متن سند:
بدنبال صدور اعلامیه های متعدد بمنظور برگزاری مراسم چهلم کشته شدگان وقایع اخلالگرانه دهم فروردین ماه سال جاری در شهرهای یزد، جهرم و اهواز، در تاریخ 19 /2 /37 مجالس یادبود در نقاط مختلف کشور تشکیل و در برخی نقاط و از جمله در شهر قم تظاهرات اخلالگرانه بوقوع پیوست که مشروح این وقایع تا ساعت 1400 روز 19 /2 /37 باستحضار رسید.از ساعت 1400 تا 2400 روز مذکور در ادامه وقایع مورد اشاره، در شهر قم و سایر نقاط کشور مجالس یادبود و تظاهرات و اقدامات اخلالگرانه ای رخ داده که مشروح آن بشرح زیر باستحضار میرسد: 1ـ قم از حدود ساعت 1200 روز 19 اردیبهشت ماه جاری تظاهرات اخلالگرانه با خروج شرکت کنندگان در مجلس منعقده در مسجد اعظم آغاز و به خیابانهای اطراف صحن مطهر حضرت معصومه (ع) کشیده شد و دو دستگاه اتومبیل ژاندارمری و شهربانی توسط اخلالگران شکسته و یک باجه تلفن و تعدادی شعبه بانک و یک مغازه فروشنده نوشابه های غیرالکلی مورد خرابکاری و آتش سوزی قرار گرفت و آشوب ادامه یافت (تا ساعت 1400 وقایع مذکور باستحضار رسید).
متعاقب آن تا ساعت 2400 در قم وقایع متعددی رخ داده که اهم آن بشرح زیر بوده است: الف ـ آشوبگران در نقاط مختلف شهر پراکنده شده و مبادرت به شکستن شیشه ها و بدنه اتومبیلهای شخصی متوقف در خیابانها و کوچه نموده اند.
ب ـ عده ای حدود 1000 نفر از عناصر آشوبگر در محل خیابان نیروگاه (تقاطع خیابان و ریل راه آهن) روی ریل توقف و از حرکت قطار مسافربری تهران ـ خرمشهر ممانعت نموده اند.
قطار مزکور که قرار بوده ساعت 1330 حرکت کند بر اثر اقدام تظاهرکنندگان متوقف و پس از حضورمامورین انتظامی و متفرق نمودن آشوبگران، با 90 دقیقه تاخیر بسمت مقصد حرکت کرده است.
1 پ ـ مقارن ساعت 1400 و بهنگام تعطیل ادارات و سازمانهای دولتی، گروهی از تظاهرکنندگان جلو اداره ثبت اسناد قم که داخل یک کوچه قرار دارد به تظاهرات پرداخته و مانع خروج کارمندان ثبت از اداره شده و تهدید کرده اند که چنانچه خارج شوند کشته خواهند شد.
کارمندان اداره مذکور بناچار در اداره مانده و ساعتی بعد با حضور مامورین انتظامی و متفرق ساختن تظاهرکنندگان، کارمندان مذکور بمنازل خود رفته اند.
ضمنا صبح همان روز اتومبیل شخصی رئیس اداره ثبت قم توسط آشوبگران آتش زده شده است.
ت ـ حدود ساعت 1500 در حالیکه تظاهرات اخلالگرانه در نقاط مختلف شهر ادامه داشته، اخلالگران در میدان کورش شیشه های بانک صادرات را شکسته و در مسیر خیابان اراک تعدادی از چراغهای پارک شهرداری، شیشه ها و تابلوهای شعب بانک صادرات و بانک ملی را نیز شکسته و تعدادی از درختهای پارک را از زمین کنده و به مغازه های دو طرف خیابان خساراتی وارد ساخته اند.
ث ـ در ساعت 1600 شعب بانک ملی و ایرانشهر در خیابان شاه ابراهیم وسیله اخلالگران آتش زده شده و مقارن این خرابکاری، در ساختمان شعبه بانک تهران واقع در خیابان شاه ابراهیم و نقطه ای در همان خیابان دو بمب منفجر شده که شیشه های بانک و ساختمانهای اطراف بر اثر موج انفجار شکسته شده است.
در خیابان مذکور حدود 400 نفر به تظاهرات مشغول بوده و با دادن شعارهای ضد ملی، کلیه شیشه های بانکهای واقع شده در خیابان شاه ابراهیم را شکسته اند.
ج ـ با ادامه تظاهرات در نقاط مختلف شهر، مقارن ساعت 1700، در پشت بامهای اطراف قبرستان ابوحسین واقع در خیابان اراک تعدادی عناصر تظاهر کننده با سنگ و آجر مامورین انتظامی مستقر در آن محل را مورد آسیب قرار داده اند و مامورین با استفاده از گاز اشک آور به اخلالگران حمله و با مضروب ساختن تعدادی از آنان، آنها را از صحنه خارج کرده اند.
چ ـ در ساعت 1745 عناصر اخلالگر تیر چراغ برق خیابان نیروگاه را شکسته و با قطع سیم موجبات قطع برق قسمتی از منطقه نیروگاه را فراهم ساخته اند.
در همین ساعت گروهی از طلاب مدرسه خان به هتل میهن (این هتل در کنار مدرسه خان قرار دارد) حمله و قصد آتش زدن هتل را داشته اند که توسط مامورین از اقدام آنها جلوگیری و اخلالگران موفق به شکستن تعدادی از شیشه های هتل مذکور شده اند.
ح ـ دامنه تظاهرات به خیابانهای آذر، ارم، نیروگاه، حاج فرج و چند نقطه دیگر کشیده شده و از ساعت 1800 تظاهرکنندگان با استفاده از قلاب سنگ بمامورین انتظامی حمله کرده اند و بین ساعت 1800 تا 1900 یک دسته نیروی ژاندارمری و 60 نفر از نفرات ابوابجمعی پادگان منظریه در اختیار شهربانی قم قرار گرفته اند.
خ ـ اخلالگران در ساعت 1845 با شکستن درب اداره ثبت اسناد قم و شکستن شیشه های ساختمان اداره مذکور که مشرف به خیابان بوده، بآنجا وارد و تصمیم به آتش زدن اداره ثبت را داشته اند که با مداخله مامورین انتظامی از اقدام آنها جلوگیری بعمل آمده است.
د ـ در ساعت 1915 عده زیادی از تظاهرکنندگان در خیابان چهارمردان با در دست داشتن سنگ و چوب بطرف میدان آستانه حرکت کرده اند که بوسیله مامورین انتظامی با آنها مقابله و متفرق شده اند.
در همین موقع یکی از سربازان وظیفه که جزو نفرات کمکی شهربانی انجام وظیفه مینموده از ناحیه دست و بوسیله سنگ پرتاب شده از طرف تظاهرکنندگان مجروح و به بیمارستان منتقل شده است.
ذ ـ حدود ساعت 2000 مرد ناشناسی بسازمان اطلاعات و امنیت قم تلفن کرده و اظهار نموده شهربانی را منفجر خواهیم کرد.
متعاقبا عده ای حدود 3000 نفر از اخلالگران از نقاط مختلف شهر بطرف شهربانی حرکت کرده اند که مامورین با استفاده از گاز اشک آور و شلیک هوائی آنها را متفرق نموده اند.
ر ـ حدود ساعت 2000 هتل میهن از کوچه واقع در پشت آن بوسیله عناصر اخلالگر مورد آتش سوزی قرار گرفت و بلافاصله آتش با همکاری مامورین انتظامی و کارکنان آن مهار شده و از سرایت آن به نقاط دیگر جلوگیری و آتش خاموش شده است.
ز ـ ساعت 2010 با شدت گرفتن تظاهرات در خیابان چهارمردان، پلیس اقدام به شلیک هوائی نموده و اخلالگران را متفرق ساخته است.
در همین زمان عناصر اخلالگر در محل پل آهنی یکدستگاه اتومبیل سواری را آتش زده و مقداری لاستیک فرسوده و چوب خشک را در داخل بلوار اراک بآتش کشیده اند.
مامورین پلیس به مقابله با تعدادی حدود 400 نفر که در این نقطه به تظاهرات پرداخته بودند، مبادرت نموده و دامنه برخورد مامورین و تظاهرکنندگان تا خیابان نیروگاه کشیده شده است.
در این برخوردها سه نفر از افراد پلیس مجروح و به بیمارستان انتقال یافته اند.
ژ ـ حدود ساعت 2045 در حالیکه عناصر اخلالگر شدیدا در مقابل مامورین انتظامی مقاومت میکرده اند سه نفر از آنان مورد اصابت گلوله واقع و در راه انتقال به بیمارستان فوت کرده اند.
س ـ حدود ساعت 2100 شعبه بانکملی واقع در انتهای خیابان چهارمردان بوسیله عناصر اخلالگر بآتش کشیده شده است.
ش ـ مقارن غروب روز 19 /2 /37 عده ای از عناصر اخلالگر به منزل آیت اله گلپایگانی که درب آن باز بوده وارد و پس از شکستن شیشه های ساختمان و درب حیاط و بهم ریختن اثاثیه منزل و آتش زدن یک تخته فرش با دخالت مامورین از آنجا خارج شده اند.
بر اثر این حادثه آیت اله گلپایگانی دچار حمله قلبی شده و ابتدا بمنزل یکی از بستگانش و سپس به بیمارستان انتقال یافته است.
1 ص ـ آیت اله سید صادق روحانی در مذاکره تلفنی بیکی از افراد مورد اعتماد خود اظهار نموده که عده زیادی (حدود 5000 نفر) از تظاهرکنندگان کسانی هستند که از خوزستان و تهران بقم وارد شده اند.
ض ـ حدود ساعت 2145 سه نفر جوان که وضعیت مشکوک داشته و در اطراف ساختمان سازمان اطلاعات و امنیت قم تردد میکرده اند مورد سوءظن مامورین واقع و به اخطار ایست مامورین توجه نکرده و مامورین با شلیک هوائی آنها را تعقیب و سه نفر مورد بحث متواری شده اند.
ط ـ حدود ساعت 2200 بانک صادرات واقع در انتهای خیابان چهارمردان قم توسط اخلالگران آتش زده شده و مامورین آتش نشانی و پلیس بمحل عزیمت و آتش را خاموش کرده اند.
اخلالگران با ریختن مقادیری قیر موجود در یکی از ساختمانهای در دست احداث خیابان مزبور، آتش افروخته اند و باین ترتیب مانع بازگشت ماشینهای آتش نشانی و پلیس گردیده اند.
سوختن قیرهای آتش زده شده تا ساعت 2330 ادامه داشته و راه بازگشت مامورین بسته بوده است.
ظ ـ تظاهرات اخلالگرانه بطور پراکنده در نقاط مختلف شهر تا ساعت 2400 ادامه داشته و بر اثر برخورد مامورین و تظاهرکنندگان چهار نفر بر اثر شلیک گلوله و یکنفر بعلت برخورد با اتومبیل کشته و 9 نفر مجروح و به بیمارستانها منتقل شده اند.
2 بنا باظهار نظر پزشکان، حال سه نفر از مجروحین رضایتبخش نبوده و علاوه بر آن در جریان این حوادث سه نفر از مامورین انتظامی نیز مجروح گردیده اند.
1 بر اثر اقدامات اخلالگرانه تعداد زیادی از شیشه های ساختمانها و موسسات اقتصادی و خانه های مردم شکسته شده، سه دستگاه اتومبیل نابود گردیده و به بیش از 300 دستگاه اتومبیل خساراتی وارد آمده است.
2ـ کاشان بدنبال برگزاری مجلس یادبود در صبح روز 19 /2 /37، از ساعت 1500 روز مذکور مجلس یادبود دیگری در مسجد بازار کاشان تشکیل و در ساعت 1730 با پایان گرفتن مجلس که در آن حدود 5000 نفر شرکت کرده بودند، گروهی از شرکت کنندگان در مجلس به سینما سیلورسیتی و شعبه بانکملی در خیابان صبا حمله و شیشه های سینما و شعبه بانک را شکسته و ضمنا شیشه های سه شعبه دیگر بانکهای واقع در بازار کاشان را نیز شکسته و متعاقبا پراکنده شده اند.
2 3ـ شیراز بعد از ظهر 19 /2 /37 مجلس یادبودی با شرکت حدود 1000 نفر در مسجد ولی عصر در شیراز برگزار شده و یکنفر واعظ طی سخنانی از متقولین حوادث اخیر تجلیل نموده است.
در خاتمه این مراسم تعدادی از حاضران در مجلس شعارهائی بنفع خمینی داده و از طرف واعظ بآنها توصیه شده که آرامش را حفظ کنند.
شرکت کنندگان پس از خروج از مجلس در دستجات کوچک در خیابانها براه افتاده و درصدد انجام تظاهرات بوده اند که توسط مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
3 4ـ کازرون بدنبال حوادث اخلالگرانه ای که پس از برگزاری مجلس یادبود متشکله در صبح روز 19 /2 /37 در کازرون رخ داد و منجر به کشته شدن یکنفر و مجروح شدن فرد دیگری شد، فرد مجروح برای معالجه به شیراز انتقال یافت.
بعد از ظهر روز مذکور در کازرون شایع شده که مجروح اعزامی بشیراز درگذشته و بدنبال این شایعه عده ای حدود 500 نفر در دروازه شهر اجتماع و به انتظار ورود جنازه بوده اند.
ساعتی بعد همین عده همراه با گروه دیگری به تظاهرات خیابانی دست زده و سوی مامورین سنگ پرتاب میکرده اند که مامورین با شلیک هوائی تظاهرکنندگان را متفرق کرده اند.
1 5 ـ تهران مقارن ساعت 1400 روز 19 /2 /37 عده ای از عناصر اخلالگر به بازار کفاشها در تهران وارد و مغازه داران را تهدید به بستن دکاکین خود نموده و بهمین علت کسبه مغازه های خود را بسته اند.
متعاقبا 10 دستگاه خودرو نفربر مامورین پلیس را به محل سبزه میدان منتقل و ضمنا بمنظور تقویت مامورین پلیس یک گردان از افراد دژبان پادگان تهران در اختیار پلیس تهران قرار گرفته است.
در نقاط مختلف شهر تهران تعدادی اعلامیه های خمینی، وحیدی میاندوآبی و همچنین اعلامیه ای بامضاء 100 نفر از وعاظ و روحانیون تهران در زمینه تعطیل روز 21 /2 /37 بازار و برگزاری مجلس یادبود در مسجد جامع تهران توزیع شده است.
6 ـ کرج مجلس یادبودی با شرکت قریب 300 نفر در مسجد اعظم شهر کرج برگزار شده است.
در این مراسم واعظی بمنبر رفته و ضمن اشاره به وقایع اخیر، کشته شدگان حوادث شهر قم، تبریز، یزد و شهرستانهای دیگر را شهدای راه اسلام خوانده و اضافه کرده: کارگزاران حکومتی با برپا کردن تظاهرات، نخواهند توانست به خواستهای مردم و تقاضای آیات عظام بویژه امام خمینی سرپوش گذارند.
دولت شهدای راه حق را عده ای معدود و مارکسیست اسلامی اعلام می کند در صورتیکه این امر با واقعیت مطابقت ندارد.
1 7ـ زنجان از ساعت 1600 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی در مسجد رسول اله در شهر زنجان برپا شده و تا ساعت 1900 ادامه یافته است.
در این جلسه حدود 3000 نفر شرکت داشته اند و پس از سخنرانی یکی از وعاظ که بیشتر پیرامون تجلیل از مقتولین حوادث شهرهای یزد، جهرم و اهواز بوده، شرکت کنندگان با آرامی متفرق شده اند.
8 ـ قزوین در قزوین مجلس یادبودی در مسجد شاه تشکیل شده بوده که مقارن ساعت 1300 روز 19 /2 /37 پس از خاتمه مجلس مذکور، عده ای از شرکت کنندگان در مجلس شعارهای ضد ملی و بنفع خمینی داده و قصد برپائی تظاهرات در بازار قزوین را داشته اند که توسط مامورین پلیس و با شلیک چند تیر هوائی متفرق شده اند.
ضمنا شب هنگام مورخه مذکور اخلالگر مبادرت به شکستن شیشه های شعب بانکهای صادرات، بازرگانی و ایرانشهر واقع در بازار قزوین نموده اند که با دخالت مامورین پلیس و دستگیری 10 نفر از اخلالگران، متفرق شده اند.
2 9ـ دماوند از ساعت 1600 الی 1930 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی در مسجد جامع دماوند برگزار و عده ای حدود 300 نفر در این مجلس شرکت کرده اند.
طلبه ای بنام شیخ مرتضی صبری که از قم به دماوند وارد شده در مجلس مذکور سخنرانی و مطالب تحریک آمیزی بیان داشته که پس از خاتمه مجلس بهمین علت بوسیله مامورین انتظامی دستگیر و تحت تحقیق قرار گرفته است.
ضمنا مجلس یادبود بدون انجام تظاهرات پایان یافته است.
10ـ خرم آباد بدنبال تشکیل مجلس یادبود در خرم آباد ـ لرستان، عناصری از شرکت کنندگان در مجلس مبادرت به تحریک مردم بایجاد بلوا و آشوب کرده بودند که افراد مذکور مورد شناسائی واقع و در تاریخ 19 /2 /37 اقدامات مقتضی برای دستگیری آنان بعمل آمده است.
1 11ـ خوی از ساعت 1700 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی در یکی از مساجد شهر خوی برگزار و پس از خاتمه سخنرانی واعظ مجلس در ساعت 2000 مراسم پایان پذیرفته و شرکت کنندگان با آرامش متفرق شده اند.
2 12ـ ایلام حدود 20% از مغازه های شهر ایلام بمنظور همدردی با بازماندگان مقتولین حوادث اخلالگرانه یزد و شهرهای دیگر در روز 19 /2 /37 تعطیل بوده و ضمنا از ساعت 1700 روز مذکور مجلس یادبودی با شرکت حدود 100 نفر در منزل یکی از روحانیون ایلام برگزار و پس از خاتمه مراسم شرکت کنندگان متفرق شده اند.
شب هنگام مورخه فوق تعدادی اعلامیه دستنویس که در آن به مقامات عالیه مملکت اهانت و از مقتولین و خمینی تجلیل شده، در خیابانهای شهر مذکور پخش شده است.
13ـ شاه آباد غرب ساعت 2100 روز 18 /2 /37 مجلس یادبودی با شرکت عده ای حدود 1000 نفر در مسجد قمر بنی هاشم شاه آباد غرب ـ استان کرمانشاهان تشکیل و دو نفر واعظ سخنرانی کرده اند.
سخنان وعاظ مذکور تحریک آمیز بوده و متعاقبا عده ای از شرکت کنندگان مبادرت به دادن شعارهای ضد ملی کرده اند که بوسیله مامورین متفرق و 13 نفر آنان دستگیر و تحت بازجوئی قرار گرفته اند.
14ـ بابل از ساعت 1730 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی در مسجد جامع بابل تشکیل و پس از دو ساعت، جمعیت حاضر با آرامش متفرق شده اند.
1 15ـ گرگان از ساعت 1630 تا 1900 روز 19 /2 /37 مجلس یادبودی با حضور نزدیک به 2000 نفر در مسجد جامع گرگان تشکیل و سه نفر واعظ سخنرانی کرده اند.
2 وعاظ در سخنان خود قسمتی از اعلامیه های آیات را قرائت و مطالبی پیرامون خواسته های جامعه روحانیت ایران بیان نموده اند.
گروهی از شرکت کنندگان پس از خاتمه مراسم مبادرت به دادن شعارهائی بنفع خمینی کرده و در صدد انجام تظاهرات بوده اند که با دخالت مامورین انتظامی و همکاری اعضاء نیروی پایداری پراکنده شده اند.
3 16ـ مشهد حدود ساعت 1300 روز 19 /2 /37 عده ای از افراطیون مذهبی که در مجلس یادبود متشکله در منزل آیت اله شیرازی در مشهد شرکت کرده بودند، در برخی از خیابانهای این شهر مبادرت به تظاهرات نموده اند و با دخالت مامورین انتظامی متفرق گردیده اند.
عناصر اخلالگر در مشهدتعدادی از شیشه های شعب بانک های صادرات، ملی و سپه را در شهر مذکور شکسته و در ساعت 1730 گروهی از آنان در صحن مطهر حضرت رضا (ع) مبادرت به دادن شعار مضره نموده اند که توسط مامورین حرم و با همکاری پلیس متفرق و جمعا 32 نفر از تظاهرکنندگان در مشهد بازداشت شده اند.
4 17ـ اصفهان بدنبال پایان گرفتن مجلس یادبود متشکله در مسجد نو اصفهان در تاریخ 19 /2 /37، تعداد معدودی از شرکت کنندگان در مجلس به تظاهرات خیابانی پرداخته و با مداخله مامورین انتظامی متفرق و شش نفر از آنان دستگیر شده اند.
ضمنا مقارن ساعت 2230 همان روز عده از در مسجد حاج رسولیها در شهرستان مذکور در مجلس یادبود دیگری شرکت و پس از خاتمه مجلس به خیابان وارد و با سنگ به مامورین حمله و مبادرت به شکستن شیشه های مغازه ها نموده اند.
مامورین پلیس برای متفرق کردن آنها مبادرت به شلیک هوائی کرده و در نتیجه دو نفر دانشجو مورد اصابت گلوله واقع و مجروح و دو افسر و دو نفر مامور شهربانی و همچنین دو نفر درجه دار مرکز توپخانه اصفهان نیز مجروح و به بیمارستان منتقل شده اند و حال عمومی مجروحین رضایتبخش اعلام شده است.
1 18ـ همایونشهر از ساعت 1700 روز 19 /2 /37 در همایونشهر عده ای از افراد متعصب مذهبی بدون کسب مجوز در صدد تشکیل مجلس یادبود بوده اند و چون از طرف دیگر به مراجع انتظامی گزارشاتی رسیده که افراد مذکور قصد دارند در جریان اجتماع در مسجد مبادرت به تظاهرات اخلالگرانه کنند لذا مامورین درصدد متفرق کردن این عده برآمده اند که ناگهان افراد مذکور با سنگ و چاقو بسوی مامورین حمله ور شده و در نتیجه یکنفر پاسبان بوسیله چاقو و دو نفر پاسبان دیگر بوسیله سنگ مجروح و به بیمارستان منتقل و تظاهرکنندگان با شلیک هوائی مامورین متفرق گردیده اند.
متعاقبا مامورین ضمن کنترل عناصر مظنون به سرنشینان یک اتومبیل پیکان که مراقب تظاهرکنندگان بوده اند ظنین و صاحب اتومبیل را که کارمند برق منطقه ای اصفهان است دستگیر و از او تعداد 79 برگ اعلامیه مضره کشف کرده اند.
2 مشارالیه اعتراف کرده که با سوءاستفاده از دستگاه فتوکپی اداره متبوع خود مبادرت به تکثیر اعلامیه نموده و درصدد توزیع آن بوده است.
تحقیقات از نامبرده برای تکمیل پرونده ادامه دارد.
19ـ خرمشهر از ساعت 1630 روز 19 /2 /37 مراسم یادبود کشته شدگان وقایع یزد و شهرهای دیگر در مسجد جامع خرمشهر تشکیل و حدود 500 نفر در این مجلس حضور داشته اند.
مجلس مذکور در ساعت 1930 پس از خاتمه سخنرانی یکنفر واعظ پایان پذیرفته و اجتماع کنندگان بدون تظاهرات متفرق شده اند.
20ـ اهواز مجلس یادبود مقتولین مورد بحث از ساعت 1700 روز 19 /2 /37 در مسجد اعظم اهواز تشکیل و حدود 5000 نفر در این مجلس شرکت کرده اند.
یکی از وعاظ مقیم شهر مذکور بمنبر رفته و طی اظهارات خود پیرامون زندگی خمینی و تجلیل از او مطالبی اظهار و پس از خاتمه مراسم اجتماع کنندگان بدون انجام تظاهرات پراکنده شده اند.
حدود ساعت 1930 دو جام از شیشه های بانک عمران و بیمارستان شماره یک اهواز توسط عناصر ناشناسی شکسته شده است.
1 21ـ بهبهان از ساعت 0900 روز 19 /2 /37 مغازه های بهبهان اکثرا تعطیل و عده ای نزدیک به 5000 نفر در محل امامزاده حیدر اجتماع نموده و مراسم یادبود برپا کرده اند.
حدود ساعت 1100 مراسم پایان گرفته و عده ای از شرکت کنندگان در مجلس در خیابانها بحرکت درآمده و مبادرت به تظاهرات و شکستن و تخریب شعبه بانک صادرات نموده اند.
تظاهرکنندگان بطور دستجمعی بقصد آتش زدن پمپ بنزین حرکت کرده اند که مامورین ژاندارمری و شهربانی شدیدا با آنها مقابله و اخلالگران را با شلیک هوائی متفرق ساخته اند.
اخلالگران در مسیر حرکت خود تعدادی از شیشه های بیمارستان شیروخورشید سرخ و یکدستگاه خودرو پیکان را شکسته و سرانجام در ساعت 1400 پراکنده شده اند.
2 22ـ آبادان از ساعت 1730 الی 1900 روز 19 /2 /37 در مسجد بهبهانیهای آبادان مجلس یادبود تشکیل شده و حدود 2000 نفر در این مجلس شرکت داشته اند.
در مجلس مذکور یکنفر واعظ که حدودا 28 ساله بنظر میرسیده و هویت او نامشخص بوده بمنبر رفته و با اظهار این نکته که با میل خود و بدون هیچگونه دعوتی باین مجلس آمده به سخنرانی پرداخته و طی سخنان خود مطالب تحریک آمیزی بیان و از جمله گفته: باید این حکومت کثیف برچیده شود و حکومت اسلامی جایگزین آن شود.
ما نه حکومت پادشاهی میخواهیم و نه حکومت جمهوری، بلکه باید حکومت اسلامی باشد.
باید خمینی به کشور بازگردد و به سلطنت بنشیند و دادگاهی تشکیل دهد و زمامداران را محاکمه نماید، تمام اموال آنان را مصادره و زندانیان سیاسی را آزاد و تبعیدیها را بمحلهای خود برگرداند.
واعظ مذکور آنگاه گفته: من امشب را در مدرسه علمیه قائمیه هستم و اگر تا صبح بودم که فردا خواهم رفت و اگر نبودم معلوم نیست مرا به کجا برده اند.
1 پس از خاتمه سخنرانی نامبرده، با مداخله پلیس، مردم متفرق و تعدادی اعلامیه مضره پخش گردیده است.
ضمنا مراجع مسئول بطور پیگیر نسبت بشناسائی و دستگیری و تسلیم واعظ مذکور بدادگاه نظامی تلاش مینمایند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد اقدامات انجام شده : 1ـ مراتب به نخست وزیری اعلام شده است.
توضیحات سند:
1ـ روزنامه ها نوشتند که «تظاهرکنندگان در ماجرای 10 ساعته شهر قم حتی بعدا به قطار مسافربری تهران ـ کرمان حمله کرده و با پرتاب آجر و سنگ شیشه های واگن ها را خرد کردند که باعث وحشت مسافران نیز شد.» (رستاخیز / ش 909 / ص 1) 1ـ روایت ساواک مبنی بر هجوم تظاهرکنندگان به منزل آیت اللهالعظمی گلپایگانی و شکستن در و پنجره نادرست است.
«ساعت چهار بعد از ظهر ناگهان مأمورین در خیابان ارم و خیابان چهارمردان به مردم بی دفاع حمله بردند.
جمعیت در خیابان چهار مردان بیشتر بود و چون منزل آیت الله گلپایگانی در آن خیابان است مردم پناه به خانه معظم له بردند.
مأمورین با کمال شقاوت و قساوت در تعقیب آنها که بیشتر طلاب و محصلین علوم دینی بودند هجوم به خانه آیت الله گلپایگانی بردند و بدون اعتنا به شخصیت آن مرجع عالیقدر و حریم خانه ایشان پس از شکستن در خانه معظم له وارد خانه شدند.
نخست چند کپسول گاز اشک آور منفجر کردند و به دنبال آن عده زیادی از طلاب علوم دینی، افراد مختلف از مسافر و مهاجر را مضروب نمودند.
آن گاه مانند لشکر عبیداللّه زیاد وارد اندرون خانه آیت الله شدند.
در آن جا نیز گاز اشک آور استعمال کردند و همه چیز خانه و از جمله کتابخانه شخصی آیت الله را در هم ریختند، مدیر دفتر آیت الله را به سختی کتک زدند و از هیچ گونه فحاشی و هتاکی نسبت به روحانیت و مراجع تقلید خودداری نکردند.
چون سقف حیاط منزل به خاطر مراسم سوگواری (ایام فاطمیه) پوشیده بود و منفذی وجود نداشت بر اثر گاز اشک آور حال بسیاری از مردم به هم خورد.
سعی همه بر این بود که خودرا نجات دهند و از تنگنا بگریزند.
به همین جهت جمع کثیری با وضعی رقت آور از نقاط مختلف حیاط خانه به خارج فرار کردند.
حضرت آیت الله گلپایگانی که شخصا شاهد این وضع مصیبت بار و حمله وحشیانه به خانه خود و مردم مسلمان و بی گناه و طلاب علوم دینی بودند دچار حمله قلبی شدند و به بیمارستان منتقل شدند.
» (نهضت روحانیون ایران / ج 7 / صص 140 و 141) در روز بیستم فروردین سندی آمده است که تقریبا مفادش با نوشته آقای دوانی تطبیق می کند.
نکته عجیب در بند «ش» این بولتن، خلاف واقع نوشتن ساواک در گزارش های سری خود است! 2 ـ یکی از شهدای امروز شهر قم فرزند آیت الله خزعلی بود.
خود آقای خزعلی نیز در این روزها به دلیل حکم تبعید که ساواک برای ایشان صادر کرده بود در اختفا به سر می برد.
چند روز پس از این حادثه ای اعلامیه ای که در بالای آن عکس شهید حسین خزعلی و شهید ستار کشانی چاپ شده بود درباره زندگی این دو شهید مجاهد منتشر شد.
ستار کشانی در تهاجم عوامل نظامی شاه به خانه آقای شریعتمداری به شهادت رسید که حادثه را از زبان سند و پاورقیها در روز بیستم اردی بهشت خواهید خواند.
این اعلامیه دو صفحه ای در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 2 /27) 1 ـ روزنامه رستاخیز نوشت 10 نفر از مأموران مجروح شدند.
(ش 909 / ص 1) 2 ـ روزنامه ها هم نوشتند: «تظاهرکنندگان ابتدا به سینما سیلورسیتی واقع در چهارراه پنجه شاه حمله کردند و شیشه های آن را با سنگ و چوب شکستند.
عده دیگری از تظاهرکنندگان به خیابانهای میرعماد و صبا و بازار شهر ریختند و ضمن هجوم به بانکهای اعتبارات، ایران و ملی شیشه های آنها را خرد کردند.
در این هنگام مأموران انتظامی ناگزیر به دخالت شدند و در جریان برخورد مأموران با تظاهرکنندگان یک پلیس به نام «ظروف چی» مجروح شد که به بیمارستان انتقال یافت.
(کیهان / ش 10459 / ص 2) * امروز (19 /2 /57) تظاهراتی هم در بیدگل کاشان روی داد که در آن شیشه های بانک ایرانشهر شکسته شد.
4 ـ امروز (19 /2 /57) دانشگاه شیراز هم تعطیل بود و دانشجویان از رفتن به کلاسها خودداری کردند.
دیگر این که ساختمان اداری امور دانشجویی دانشگاه شیراز آتش گرفت و خسارات عمده ای به آن وارد شد.
روزنامه اطلاعات نوشت که این آتش سوزی در اثر انفجار نامعلومی به وجود آمده است.
(ش 15606 / ص 4) همین روزنامه نوشت که یک پزشک نیز در شیراز دستگیر شد.
جرم دکتر کرامت اللّه حسینی داشتن چند جلد کتاب و تعدادی نوار «مضره» بود.
(همان منبع) دکتر حسینی تحویل دادگاه نظامی شد.
1ـ در حوادث امروز (19 /2 /57) کازرون بعد از این که مردم از مسجد نور بیرون آمدند ابتدا به خانه ای که تبدیل به کارخانه تولید مشروبات الکلی شده بود یورش بردند و آن را تخریب کردند.
سپس در راه تظاهرات در نزدیکی سینما داریوش مأموران انتظامی رژیم شاه با آنان روبه رو می شوند و شروع به تیراندازی می کنند که یک نفر به نام «منصور زینل» به شهادت می رسد.
مأموران از حمل جنازه زینل توسط مردم خودداری می کنند.
در این تظاهرات همچنین شیشه های بانک عمران که شاه از سهامداران آن بود شکسته می شود.
غیر از شهید زینل، یکی دیگر از اهالی کازرون با گلوله مأموران مجروح می شود که در شیراز به شهادت می رسد.
حوادث خونین کازرون در روز بیستم اردی بهشت نیز ادامه می یابد و در نهایت این شهر مبارز چهار شهید تقدیم نهضت اسلامی ایران می کند.
درباره شهدای این دو روز ساواک بولتنی تک برگی منتشر کرد که در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 28) 1 ـ سخنران این مجلس حجت الاسلام سید مرتضی صادقی خوانساری بود.
خلاصه ای از سخنرانی وی در بولتن تک برگی دیگری آمده است که پس از پایان این بولتن خواهید خواند.
آنجا تعداد شرکت کنندگان در مراسم مسجد جامع کرج 400 نفر عنوان شده است.
2 ـ روزنامه کیهان در انعکاس رویداد امروز قزوین خبر از دستگیری سخنران مراسم نیز داد.
«در اجتماعی که با شرکت گروهی از افراد در قزوین در مسجد شاه این شهر تشکیل شد یکی روحانی که از قم به قزوین آمده بود بالای منبر رفت و طی سخنانی به انتقاد از دولت پرداخت.
پس از پایان این مجلس روحانی سخنران توسط ماموران انتظامی دستگیر شد.
با دستگیری روحانی افرادی که از مسجد خارج شده بودند در خیابانهای شهر به راه افتادند و...
» (کیهان / ش 10459 / ص) 1 ـ این اقدامات منجر به تبعید دو روحانی از خرم آباد شد.
سند مربوط به این تبعید در میان اسناد روز بیستم اردی بهشت آمده است.
2 ـ از دیگر شهرهای آذربایجان شرقی، میانه هم امروز تعطیل بود.
«بازار میانه و کلیه مغازه های این شهر تعطیل بود و گروه زیادی از مردم و کسبه در مسجد جامع امامزاده میانه اجتماع کردند.
» (اطلاعات / ش 15506 / ص 4) 1 ـ سخنران مسجد جامع بابل حجت الاسلام هادی روحانی بود.
خلاصه ای از سخنان وی در بولتنی تک برگی منعکس شده که در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 29) 2ـ سخنرانان این مجلس یادبود آقایان: سید حبیب اللّه طاهری، سید کاظم نورمفیدی و سید محمد رئیسی بودند.
گزارش شهربانی گرگان با گزارش ساواک تفاوتهایی دارد.
«ساعت 1630 روز جاری مجالس ترحیم وقایع یزد در مسجد جامع این شهرستان برگزار، عده ای از طلاب علوم دینی حوزه های علمیه و اهالی شهر و روستاهای اطراف و زنان که جمعا پنج هزار نفر می شدند شرکت و چهار نفر وعاظ به نام شیخ شعبانی و سید محمد رئیسی و سید کاظم نورمفیدی و سید حبیب اللّه طاهری سخنرانی تحریک آمیز ایراد و در ساعت 1930 با فرستادن صلوات و شعارهایی به نفع خمینی مسجد را ترک که با مراقبت و تذکرات افسران و مأمورین متفرق، وقایع منفی [روی نداده] مراقبت همه جانبه ادامه دارد.
» (197 /5 ـ 19 /2 /2357) 3ـ در بندرگز از توابع گرگان نیز امروز (19 /2 /57) مراسمی به مناسبت شهدای یزد، جهرم و اهواز برپا شد.
در این مراسم حسینعلی نبوی در مسجد جامع بندرگز برای مردم این منطقه سخنرانی کرد.
وی در بخشی از سخنان خود گفت: «در مجلس (شورا) باید از روحانیون شرکت داشته باشند و در حکومت از روحانیون دعوت شود که شرکت، و آزادیهای بیشتری به عموم مردم داده شود.
» (1169 / گ 10 ـ 21 /2 /37) این مراسم با آرامش پایان گرفت.
4ـ تظاهرات در حرم امام رضا (ع) در صحن عتیق برپا شد.
در گزارش خبر 5757 /9 ه 1 به تاریخ 25 /2 /37 با بیان این خبر در نظریه چهارشنبه آمده است که «در تظاهراتی که مورخه 19 /2 /37 در صحن عتیق صورت گرفت تعداد 35 نفر دستگیر که تعداد 6 نفر از دستگیرشدگان زن (چهار نفر خانه دار و دو نفر دانشجو) بوده اند.
» 1ـ تقوی رئیس ساواک اصفهان در تلفنگرام 6067 /10 ه 1 به تهران می نویسد که با «شلیک چند تیر هوایی شخصی به نام منوچهر صالحی کارمند اداره آمار و دانشجوی رشته مدیریت در اثر اصابت تیری مجروح و فعلاً بستری است.
ضمنا دو افسر و دو مأمور شهربانی و دو نفر درجه دار مرکز توپخانه مجروح می شوند و دانشجوی دیگری به نام حمیدرضا گلدوست دانشجوی رشته اقتصاد نیز در اثر اصابت گلوله از ناحیه مثانه مصدوم گردیده و در بیمارستان ثریا بستری است.
» 2ـ صاحب این خودرو مرتضی خلیقی سیجانی بود.
«دو نفر دانشجوی دانشگاه اصفهان به اسامی اصغر نصیری و محمد نوری با موتورسیکلت در همایون شهر مشغول پخش اعلامیه مضره بوده اند که وسیله مأمورین شهربانی همایون شهر دستگیر و جمع دستگیرشدگان همایون شهر 22 نفر می باشد.
» (6067 /10 ه 1 ـ 20 /2 /37) 1ـ روزنامه کیهان نوشت که امروز دانشگاه جندی شاپور تعطیل بود و در تظاهرات امروز بعد از ظهر این شهر دو دانشجو دستگیر شدند.
«تظاهرکنندگان پس از برخورد با مأموران انتظامی متفرق شدند و دو نفر آنان که دانشجو هستند دستگیر شدند.
این دو جمال جزایری و عباس بذرافکن نام دارند.
» (کیهان / ش 10459 / ص 2) 2ـ روزنامه اطلاعات نوشت که «19 نفر که در جریان تظاهرات روز سه شنبه 19 اردی بهشت بهبهان در این شهر دستگیر شده بودند عصر دیروز تحویل دادگاه نظامی اهواز شدند.
» (اطلاعات ش 15609 / ص 4) 1ـ خبرگزاری پارس با تحریف این خبر نوشت که «طلبه جوانی وارد مسجد شد.
وی که می گفت از قم برای شرکت در این مجلس به آبادان آمده، بدون برنامه و دعوت قبلی بر منبر رفت و به ایراد وعظ و ایراد سخنرانی ضد ملی پرداخت.
طلبه جوان که در تحقیقات بعدی معلوم شد محمد حسین حسینی رامشهری نام دارد در سخنرانی 50 دقیقه ای خود ضمن حملات شدید به دولت و حکومت قانونی ایران، مردم را به آشوب و جنگ تحریک کرد.
» (کیهان / ش 10461 / ص 2) این سخنران در فرودگاه اهواز توسط مأموران امنیتی دستگیر شد.
در این مورد بولتن تک برگی دیگری نیز ساواک منتشر کرد که در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 30)