گزارش جریان کشف شبکه توده ای ارتش. شهربانی. ژاندارمری (سازمان نظامی حزبی)
گزارش جریان کشف شبکه توده ای ارتش. شهربانی. ژاندارمری (سازمان نظامی حزبی)
متن سند:
1 ـ مبنای اقدامات معموله.الف.
اطلاعات کسب شده بوسیله تعقیب ب.
اطلاعات کسب شده بوسیله بازجوئی از متهمین 2 ـ جریان عمل بطور مختصر در تاریخ لیله 21 /5 /33 سروان اخراجی ارتش ابوالحسن عباسی که طبق اطلاعات واصله فعالیت قابل توجه و مخفیانه بنفع حزب توده میکرده و بابعضی از افسران ارتش، شهربانی و ژاندارمری ارتباط دارد همچنین با خسرو روزبه1 افسر فراری ارتش مربوط میباشد.
پس از مدتی که بطور متناوب تحت تعقیب مامورین بود در حالی که حامل چمدانی بود و از منزلی واقع در خیابان جمال الحق خارج میشد دستگیر گردید از بازرسی محتویات چمدان مدارک و اطلاعات ذیقیمتی بدست آمد که اطلاعات مربوط بفعالیت مضره این شخص را تائید مینمود با مراجعه بمنزل مذکور معلوم شد این منزل متعلق به برادر سروان عباسی است و از بازرسی آن منزل مدارکی بدست نیامد برای شناختن منزل مسکونی سروان عباسی به پسران نامبرده مراجعه و معلوم شد که نامبردگان نیز محل سکنای عباسی را نمیشناسند بلکه با مراجعه باحمد روزبه کارمند راه آهن (برادر خسرو روزبه) با او ارتباط میگیرند.
احمد روزبه بلافاصله دستگیر و تحت بازجوئی قرار گرفت نامبرده اظهار داشت که او نیز منزل عباسی را نمیشناسد بلکه هر وقت با او کاری داشته باشد بوسیله زارع (پدرزن سرهنگ 2 مبشری) بسرهنگ 2 مبشری اطلاع داده و با عباسی تماس میگیرد از اینجا سرهنگ 2 مبشری که سوابق مظنونیت نیز داشت مورد سوءظن واقع و تحت تعقیب مامورین قرار گرفت از طرفی با بازجوئی از عباسی پس از نه روز منزلی [که] ظاهرا متعلق بعباسی بود شناخته شد ضمن بازرسی منزل[،] غیرنظامی احمد حسابی قاضی منتظر خدمت دادگستری و غیرنظامی عباس جعفری که جزو هیئت تحریریه روزنامه مردم بودند دستگیر شدند.
از نتیجه تعقیب سرهنگ 2 مبشری دو منزل بادرسهای (خیابان خانقاه ـ خیابان 21 آذر کوچه پارسی) شناخته شد و مورد سوءظن شدید واقع شد از بازرسی این دو منزل مدارک بسیار قابل توجه و ذیقیمت بدست مأمورین افتاد و اشخاص مشروحه در زیر از این دو منزل دستگیر شدند.
الف.
از بازرسی منزل واقع در خیابان 21 آذر 1 ـ سروان فراری هوائی محقق زاده 2 ـ ستوانیکم هوائی فراری مختاری 3 ـ ستوان 3 هوائی فراری نصیری 4 ـ سروان فنی اکبر دادخواه افسر حاضر بخدمت تخشائی ب.
از بازرسی منزل واقع در خیابان خانقاه 1 ـ مهندس کیوان عنصر مورد اطمینان حزب توده که خانه مذکور باسم او اجاره و در اختیار حزب توده قرار گرفته است.
2 ـ غیرنظامی سید حسن راننده که باحتمال قوی یکی از پیکهای مورد اطمینان و فعال حزب توده بوده است.
ضمنا با استفاده از معلومات دستگیر شدگان قبلی منزل سروان مدنی افسر شهربانی مورد بازرسی واقع و مدارکی که از لحاظ کمیت بیسابقه و از لحاظ کیفیت اهمیت بسزائی داشتند بدست آمد.
و همچنین سرهنگ دوم مبشری نیز در همانموقع دستگیر و زندانی گردید از بازرسی منزل وی مدارکی بدست نیامد.
3 ـ نتیجه تحقیقات الف.
ستوانیکم هوائی فراری مختاری ـ بازجو سروان توپخانه عمید و همردیف ستوان سوم زمانی قبلاً باید بعرض برسد که چون مدارک مکشوفه از منزل واقع در خیابان 21 آذر 3 جلد دفترچه رمز بدست آمد که طبق تحقیقات بعدی معلوم شد در این دفاتر مشخصات کامل کلیه افسران توده ای ارتش.
ژاندارمری.
شهربانی و درجه داران توده نیروی هوائی برمز مرکب و مخصوص درج شده است.
ستوان فراری مختاری در بازجوئیهای معموله با ارائه مدارک غیرقابل انکار اعترافاتی نموده و حتی راهنمائیهای قابل توجهی بمامورین بازجوئی نمود نتیجه این بازجوئی بسیار بسیار موفقیت آمیز و قابل استفاده بوده است که بهره آن بشرح زیر بعرض میرسد.
1 ـ سازمان1 کلی افسران توده ارتش مشخص شد و اعضاء کمیته هفت نفری و سه نفری این سازمان باسم و مشخصات معرفی شدند طبق کروکی پیوست از این دو کمیته فقط یکنفر (خسرو روزبه) دستگیر نشده است.
2 ـ رابط کمیته مرکزی حزب توده با سازمان نظامی حزب توده دکتر جودت معرفی شده که در تهران است که خط او ضمن مدارک نیز بدست آمده.
3 ـ دو شاخه از هفت شاخه1 سازمان نظامی حزب توده که تحت مسئولیت ستوانیکم فراری مختاری بوده مشخص و اعضاء حوزه های مسئولین این دو شاخه با مشخصات کامل شناخته شدند طبق کروکی شماره 2 4 ـ آمار افسران توده ای لشگرهای خارج بطور کامل بدست آمد که ستوان فراری مختاری مسئول اداره مکاتبات و مراجعات آنها بوده است بعضی از افسران ولایات نیز با مشخصات و آدرس منزل توسط ستوان مختاری معرفی شدند طبق صورت شماره 3 5 ـ کلیه افسرانی که در لشگرهای خارج عضو آزمایشی حزب توده و آنهائیکه بنام سمپاتیزان نسبت بان حزب معرفی شدند با مشخصات شناخته شدند طبق صورت شماره 4 ب.
نتیجه تحقیقات از سروان مدنی افسر شهربانی.
بازجو سرگرد زیبائی و سروان محمود سیاحتگر 1 ـ سروان مدنی توسط ستوانیکم قبادی افسر فراری از زندان شهربانی و ستوانیکم محمدزاده در سال 26 وارد سازمان نظامی حزب شده است.
2 ـ سال 29 تحت نظر سروان اخراجی عباسی شاخه شهربانی را بوجود آوردند این شاخه مرکب از یک حوزه مسئولین و 6 تا 7 حوزه تشکیل شده و در هر حوزه 4 تا 5 نفر شرکت داشتند.
3 ـ از این شاخه اعضاء حوزه مسئولین (چهار نفر) شناخته و دستگیر شدند و همچنین حوزه را که تحت نظر سروان مدنی کار میکرده (شش نفر افسر) شناخته شده است.
در حوزه سه نفری نیز تحت مسئولیت سروان شهربانی قائمی تشکیل میشده که آنها نیز با مشخصات کامل شناخته شده اند.
سه چهار حوزه دیگر هنوز شناخته نشده اند که با بازجوئی از دو نفر اعضاء دیگر حوزه مسئولین تعیین و دستگیر خواهند شد.
4 ـ در شاخه شهربانی یکنفر دیگر باسم مستعار وحشی و همچنین یکنفر باسم مستعار اخگر شرکت میکردند که اولی باحتمال قوی غیرنظامی و دومی سرهنگ دوم مبشری میباشد.
5 ـ علاوه بر کار تشکیلاتی سروان مدنی کار ارتباطی و اطلاعاتی داشته و با سروان هوائی مینو و ستوان 1 پزشک محمدی و سروان فرخ کام و سرگرد ناظر و سرهنگ دوم جمشیدی ارتباط حاصل و پاکت حاوی اطلاعات و اخبار را بسروان اخراجی عباسی و مهندس کیوان و بالاخره بکمیته نظامی حزب توده میفرستاده است.
6 ـ این افسر مسئولیت توزیع روزنامه بین شاخه شهربانی و ارسال بسته های روزنامه و بولتن بسازمان نظامی شهرستانها را داشته است.
7 ـ یک سازمان زنان افسران توده شهربانی بسرپرستی او در منزلش تشکیل میشده.
سازمان شاخه شهربانی و طرح ارتباطات سروان مدنی طبق کروکی شماره 5 نتیجه تحقیقات از سرهنگ ژاندارمری سیامک1 ـ بازجو سرهنگ مبصر این سرهنگ از سال 1301 با کامبخش مربوط شده است و تحت تبلیغات و تلقینات او یک کمونیست دواتشه و متعصب بار آمده است این افسر بقول خودش 57 سال دارد و با اینکه ظاهرا یک افسر مجرب معلوم میگردد و در حقیقت یکفرد کمونیست بسیار مومن میباشد بطوریکه اظهار میکند از سال 24 شروع بفعالیت حزبی کرده و فعلاً هم مسئول مالی سازمان نظامی حزب توده و هم مسئول شاخه ژاندارمری حزب توده است.
شاخه ژاندارمری حزب توده بطوریکه سرهنگ مذکور اظهار میدارد مرکب از یک حوزه مسئولین و سه حوزه است در حوزه مسئولین چهار نفر شرکت میکنند هر کدام از حوزه ها از 3 الی چهار نفر تشکیل میگردد جمعا شاخه ژاندارمری چهارده نفر افسر عضو دارد که همه آنها شناخته شده اند.
د.
نتیجه تحقیقات از سرهنگ 2 مبشری این افسر از موقعیکه دستگیر شده مبادرت باعمالی میکند تحقیقات و بازجوئیها را بتاخیر انداخته تا راه نجاتی برای خود پیدا کند بطوریکه کلیه دستگیرشدگان اظهار می نمایند نامبرده مسئول تشکیلات نظامی حزب توده بوده و اطلاعات بسیط و وسیعی از این سازمان دارد نامبرده از دوستان خیلی نزدیک خسرو روزبه و با او همکاری داشته و رفت و آمد میکرده است.
دفتر رمزی که در بالا بعرض رسید باحتمال قوی بخط این افسر و به طور یقین و قطعی فقط او و خسرو روزبه از کلید این رمز با اطلاع میباشند سرهنگ 2 مبشری در مذاکرات و سئوالات شفاهی که از او شده است باینکه این مقام را در سازمان ارتشی حزب توده دارد تائید و بداشتن این مرام افتخار میکند نامبرده چندین بار حاضر بکشف این رمز گردید ولی بطوریکه اظهار میکند بعلت عذاب وجدان هر دفعه از کشف آن خودداری و مبادرت باعمال عجیب و غیرقابل تصوری میکند چنانکه یکدفعه اخیر یعنی در روز 6 /6 /1333 که با ارائه بعضی مدارک و اقامه دلائل قانع کننده ناچار گردید که قول بدهد تا این رمز را کشف کند بلافاصله بمستراح رفته و با بریدن رگ خود قصد انتحار داشته تا بقول خود از عذاب وجدانی و انتخاب راه غیر شرافتمندانه نجات یابد و هنوز هم بهمین علت و با اینکه با دقت و بموقع معالجه شده قادر باداء توضیح نبوده و بازجوئی رسمی از او شروع نشده است.
4 ـ نتیجه نتیجه کلی و نهائی که از اقدامات فوق بایستی گرفته شود شناختن کلیه افسران توده ای ارتش ـ شهربانی ـ ژاندامری در تمام کشور و تصفیه کامل سازمانهای نظامی انتظامی کشور از این عناصر خائن و عامل مسلم بیگانه میباشد.
آن قسمت از نتیجه کلی فوق که تاکنون بدست آمده دستگیری شش نفر از هفت نفر سازمان مرکزی نظامی توده و شناختن شاخه ژاندارمری بطور کامل.
شناختن قسمت عمده و حساس سران شاخه شهربانی و دستگیری عده [عده ای ]از شاخه های نظامی حزب توده در ارتش است (آمار افسران دستگیر شده طبق صورت شماره 6 به پیوست است) بطوریکه ملاحظه میفرمایند تا موفقیت نهائی و اخذ نتیجه قطعی فاصله موجود نیست و در صورتیکه کشف رمز بالا میسر نگردید و از این راه موفقیت قطعی بدست نیامد از طریق بازجوئی از دستگیر شدگان و اخذ معلومات آنها این موفقیت بدست خواهد آمد تا مقامات قضائی ارتش چگونه از این موفقیت مأمورین فداکار برای تصفیه ارتش استفاده بنمایند.
سرهنگ ستاد مبصر
توضیحات سند:
1 ـ خسرو روزبه فرزند دوم ضیاء لشکر در سال 3031 در ملایر به دنیا آمد.تحصیلات ابتدایی را در مدرسه امریکایی ملایر و تحصیلات متوسطه را در همدان به پایان برد و سپس در دانشکده افسری در رشته توپخانه و در دانشکده فنی در رشته مکانیک به تحصیل پرداخت.
در سال 1318 به علت درگیری با فرمانده هنگ توپخانه ضد هوایی یک ماه و نیم به اهواز تبعید شد و سپس به تهران بازگشت.
پس از شهریور 1320 در دانشکده افسری به تدریس پرداخت.
روزبه از استادان باسواد دانشکده افسری و مورد توجه رزم آراء ـ رئیس دانشکده ـ بود و تألیفاتی در زمینه های ریاضی و فنی و نظامی تدوین کرد و در سال 1322 به حزب توده پیوست...
در بهار 1323 در پی تأسیس سازمان نظامی حزب توده روزبه عضو هیئت اجرائیه این سازمان شد.
اشتغال روزبه در دانشکده افسری تا مهرماه 1324 ادامه داشت.
در پی ماجرای افسران خراسان روزبه مخفی شد.
او در این دوران کتاب اطاعت کورکورانه را علیه نظام حاکم بر ارتش پهلوی با نام مستعار «سخر» (سروان توپخانه خسرو روزبه) منتشر کرد.
روزبه در 17 فروردین 1326 توسط رکن دوم ستاد ارتش دستگیر شد و در 17 اردیبهشت همان سال توسط حسام لنکرانی، ابوالحسن عباسی و صفیه حاتمی از زندان دژبان فرار داده شد.
دادگاه ارتش غیابا او را به 15 ماه زندان و اخراج از ارتش محکوم کرد.
او در فروردین 1327 مجددا دستگیر شد و دادستانی ارتش برای وی تقاضای اعدام کرد.
افکار عمومی و مطبوعات با این درخواست به مخالفت برخاستند و...
در نتیجه روزبه به 15 سال زندان محکوم شد.
او در آذر 1329 به همراه سایر رهبران حزب توده از زندان گریخت و در سازمان اطلاعات حزب توده به فعالیت پرداخت.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 روزبه عضو ستاد جنگی حزب توده که به منظور مقابله با کودتا ایجاد شده بود شد و در این رابطه به همراه سرهنگ علی اکبر چلیپا مدت کوتاهی به میان ایل قشقایی رفت.
پس از دستگیری و خروج از کشور از آخرین بقایای رهبری حزب توده، روزبه از آغاز سال 1335 در ترکیب هیئت اجرائیه موقت حزب در داخل کشور به فعالیت ادامه داد.
خسرو روزبه در 15 تیرماه 1336 طی یک درگیری مسلحانه دستگیر و در 21 اردیبهشت 1337 تیرباران شد.
خاطرات کیانوری، ص 154 ـ 155 1 ـ کیفیت کشف سازمان نظامی حزب توده از نظر کیانوری: بزرگترین ضربه ای که پس از کودتا به حزب وارد شد کشف و تلاشی سازمان افسری در شهریور 1333 است.
سازمان افسری مهم ترین پوشش و سپر محافظ حزب در برابر ضربات دشمن بود...
جریان کشف سازمان افسری به این شکل بود: خسرو روزبه که مخفی بود به نزدیک ترین دوستش، سروان ابوالحسن عباسی مأموریت می دهد که یک چمدان کتاب را که در خانه ای در خیابان جمال الحق «نزدیکی راه آهن» بوده به مکان دیگر انتقال دهد.
او در صبح 21 مرداد 1333 چمدان را از کوچه تنگی به خیابان می آورد یک پاسبان به او مشکوک می شود و بیسیم می زند و همکاران او جمع می شوند و این فرد را دستگیر می کنند و به پاسگاه راه آهن انتقال می دهند در آنجا چمدان را باز می کنند و می بینند که در آن کتب و نشریات حزبی است فورا به فرمانداری نظامی تهران اطلاع می دهند و عباسی را به همراه چمدان به فرمانداری نظامی منتقل می کنند در آنجا عباسی زیر شکنجه های شدید قرار می گیرد و دو خانه مخفی سازمان افسری در خیابان خانقاه و خیابان 21 آذر کوچه پارسی را لو می دهد.
ابتدا سرهنگ محمد علی مبشری و سپس سروان مختاری، سروان محقق زاده و عده ای دیگر دستگیر می شوند.
در خانه خیابان 21 آذر کتابچه رمز که حاوی اسامی اعضای سازمان بوده به دست می آید و برای کشف رمز سرهنگ مبشری زیر شکنجه بسیار شدید قرار می گیرد.
خاطرات کیانوری، ص 336 احسان طبری در مورد سازمان نظامی حزب توده چنین می گوید: سازمان مخفی حزب توده در ارتش و نیروهای نظامی ـ انتظامی که دارای کارکرد جاسوسی به نفع شوروی بوده، سابقه آن به هسته های محدود جاسوسی در زمان رژیم رضاشاه به رهبری کامبخش و عزت اللّه سیامک باز می گردد پس از شهریور 1320 برهبری کامبخش، سرهنگ سیامک، سرهنگ مبشری و خسرو روزبه شبکه گسترده ای یافت.
در جریان کودتای آمریکایی 28 مرداد 32 بیطرف ماند ولی پس از کودتا توسط فرمانداری نظامی تهران بریاست تیمسار تیمور بختیار درهم شکسته شد و تعدادی از سران آن تیرباران شدند.
پس از انقلاب اسلامی ایران مجددا تجدید سازمان یافت و افرادی چون ناخداافضلی، سرهنگ عطاریان، سرهنگ کبیری در آن عضویت داشتند.
کژ راهه، ص 356 منظور از هفت شاخه عبارتست از : 1 ـ شاخه اطلاعات به مسئولیت خسرو روزبه 2 ـ شاخه شهربانی به مسئولیت سرهنگ مبشری 3 ـ شاخه ژاندارمری به مسئولیت عزت اله سیامک 4 ـ شاخه هوایی، پزشکی، شهرستانها به مسئولیت مختاری (ستوان یکم) 5 ـ شاخه 29 به مسئولیت محقق دوانی 6 ـ شاخه 17 به مسئولیت سروان عباسی 7 ـ شاخه 9 به مسئولیت سرگرد وکیلی کتاب سیاه ـ ص 373 1 ـ عزت اللّه سیامک در مرداد 1275 ش در تهران به دنیا آمد پدرش از کشاورزان ورامینی مهاجر به تهران بود.
در سالهای 1299 ـ 1305 کارمند اداره راه قزوین بود و به همراه کامبخش در «انجمن پرورش» فعالیت داشت.
ابتدا صندوقدار و سپس عضو هیئت مدیره انجمن بود.
در سال 1305 به استخدام ژاندارمری درآمد.
در جریان دستگیری 53 نفر سیامک ناشناخته ماند و به فعالیت خود ادامه داد.
پس از شهریور 1320 به همراه کامبخش به تأسیس سازمان نظامی حزب توده پرداخت.
در سال 1326 به عنوان معاون سررشته داری ژاندارمری به مدت یک سال به آمریکا اعزام شد.
سرهنگ عزت اللّه سیامک یکی از اعضا هیئت دبیران سازمان نظامی حزب توده بود.
او در مرداد 1333 توسط فرمانداری نظامی تهران دستگیر و در 27 مهر 1333 در زمره اولین گروه افسران توده ای تیرباران شد ـ خاطرات کیانوری، ص 43