گزارش درباره: ملاقات با آقایان سید جعفر خوانساری و سیدعبدالرضا حجازی
گزارش درباره: ملاقات با آقایان سید جعفر خوانساری و سیدعبدالرضا حجازی
متن سند:
محترما باستحضار میرساند: صبح روز جمعه 23 /10 /36 آقای سیدجعفر خوانساری تلفنی اظهار نمود که مسائلی مطرح است که نیاز دارد ملاقات فوری با اینجانب داشته باشد.این ملاقات ساعتی بعد انجام شد.
در منزل آقای خوانساری سید عبدالرضا حجازی نیز حضور داشت.
نامبردگان در مورد وقایع اخیر در قم مطالبی اظهار نمودند و خلاصه سخنان آنها این بود که دستهایی در کار است که میکوشد روحانیت و مردم را در مقابل دولت و حتی مقام سلطنت قرار دهد و با تضعیف هر دو طرف، بر اساس موجودیت و قدرت ملی لطمه وارد کند.
آقای سید جعفر خوانساری افزود که طی این چند روز فعالیتهای زیادی صورت گرفت که دامنه اخلال به سراسر کشور کشیده شود و بطور عمده سعی میشد که تهران دچار عدم نظم گردد، اما در تهران با کوششهایی که بعمل آمد، جلوی تحریکات تا حدود زیادی گرفته شد.
در این هنگام سیدعبدالرضا حجازی سوال کرد که چاره چیست؟ در پاسخ او گفته شد که بسیاری از روحانیون و وعاظ بر اثر ندانم کاری یا تاثر از تحریکات خارجی چند سالی علیه مصالح ملی کوشیدند و راه را برای گسترش کمونیزم و آسیب پذیری مردم از تحریکات کمونیستها هموار کردند و حالا هم بگونه دیگری ندانسته علیه خود و مقدرات و مصالح ملی کوششهای عبث و باطلی مینمایند.
آنها باید بدانند که نتیجه قهری اینگونه اقدامات و تحریکات، نه تنها مسئله ای را حل نمی کند و مشکلی را از میان برنمیدارد، بلکه مستقیما به تضعیف قدرت و وحدت ملی میانجامد و راه را برای نفوذ کمونیستها می گشاید.
روحانیت و اقمار آن باید با واقع بینی مسائل ملی را مورد توجه قرار دهد و از همصدایی و همنوایی با بیگانه پرستان و وطن فروشان بپرهیزد.
مردم را به تحریکات بیگانه و ضد دین و ملیت ایرانی آگاه سازد و از تفرقه و تفرقه افکنی بپرهیزد.
سید عبدالرضا حجازی متعاقبا منزل آقای جعفر خوانساری را ترک کرد و آنگاه آقای سید جعفر خوانساری مطالبی باین شرح ابراز کرد.
1 ـ شیخ علی اصغر مروارید که پس از مراجعت از تبعید بکار بساز و بفروشی مشغول شده، اخیرا و بدنبال وقایع چند روز گذشته قم، دست به تحریکات دامنه داری در غرب تهران زده و با کوششهای او منابر تعطیل و نماز جماعات انجام نشده و روز شنبه 24 /10 /36 احتمالاً تعداد زیادی مغازه ها در غرب تهران بسته خواهد شد.
ضرورت دارد فکر عاجلی در این مورد و درباره شیخ مروارید بشود.
1 2 ـ همانطور که گفته شده بود کسان مقتولین حادثه قم به پزشکی قانونی تهران مراجعه کرده اند تا بدون سر و صدا اجساد را تحویل بگیرند.
از هریک از آنها مبلغ هزار و پانصد تومان بعنوان «پول گلوله» مطالبه شده و این امر برخی آیات را ناراحت کرده و روشن نیست دریافت این پول به چه منظور میباشد؟2 3 ـ آقای شریعتمداری اعلامیه ای داده و بدنبال او نجفی مرعشی نیز اعلامیه تندتری داده که در تقبیح حوادث اخیر است.
4 ـ آقای آیت اله سید احمد خوانساری هم اکنون در حال مطالعه است که چه جوابی به نامه های اخیر آیات قم بدهد و در واقع درخواست دارد که راهنمایی شود چگونه جوابی بدهد که در عین پختگی بتواند از توسعه حوادث نامطلوب جلوگیری کند و ضمنا قانع کننده باشد و در عین حال هم از موضع صلاح ملت و قدرت دولت باشد.
5 ـ شخصی بنام مصطفی کاشفی در مسجد گوهرشاد مشهد ادعا میکند که آیت اله خوانساری است (منظور آیت اله سید احمد خوانساری میباشد) و از این راه کلاشی و سوء استفاده فراوان کرده و ماهها هم هست که مشغول میباشد.
در صورتیکه مصلحت است رفع این مسئله نیز بشود.
مراتب جهت استحضار و صدور اوامر مقتضی در مورد مطالب معروضه از عرض میگذرد.
3
توضیحات سند:
1ـ دست خط حاشیه بند یک از آن پرویز ثابتی مدیر اداره کل سوم ساواک است که در مورد حجت الاسلام علی اصغر مروارید نوشته است: «فوری تبعید و دستگیر و اعزام شود.» و دست خط دیگری نوشته است: «در اجرای اوامر، در مورد بندیک اقدام شده است.
» پی گیری ساواک در اسناد 24 /10 /56 نیز حکایت از تهیه مقدمات برای تبعید دوباره حجت الاسلام علی اصغر مروارید دارد که خواهید خواند.
حکم تبعید ایشان در نهایت روز 26 /10 /36 صادر می شود.
2ـ پرویز ثابتی در حاشیه بند دوم نوشته است: «رسیدگی [ناخوانا] شود.
موضوع جهت رفع مشکل شود که خانواده ها جنازه ها را تحویل و بی سروصدا در بهشت زهرا دفن نمایند.
» 3ـ همچنانکه از محتوای این سند بر می آید سید جعفر خوانساری از عوامل سازمان اطلاعات و امنیت کشور بوده است و در مقاطع مختلف اطلاعات خود را به این سازمان منتقل می کرده است.
غیر از این، وی نفوذ کاملی در دستگاه آیت الله سیداحمد خوانساری به هم زده بود و به عنوان اصلی ترین مجرای ورود و خروج اخبار به حساب می آمد.
از این رو پیرامون آیت الله سیداحمد خوانساری با رنگ و بویی که پسرش به آن داده بود شکل گرفته بود و به درستی روشن نیست در خواستهایی که وی از ناحیه پدر مطرح می کرد و یا بالعکس و نیز اطلاعاتی که از بیرون به آیت الله خوانساری می رساند تاچه حد مقرون به حقیقت بوده است.
بنابراین نظروی در بند چهار این سند که از قول آیت الله خوانساری اظهار می دارد «درخواست دارد که راهنمایی شود و...
» محل شبهه است و این احتمال که سید جعفر، خود چنین تعابیری را به کار گرفته باشد بسیار است.
»