گزارش اطلاعات داخلی
تاریخ سند: 7 مهر 1341
گزارش اطلاعات داخلی
متن سند:
شماره : 61043 / س ت موضوع : تشکیل جلسه بحث و انتقاد حزب زحمتکشان ساعت 30 /19 روز چهارشنبه 4/ 7 /41 جلسه بحث و انتقاد حزب زحمتکشان (سازمان نگهبانان آزادی) در محل سازمان با حضور دکتر بقائی تشکیل گردید.ابتدا آقای محمدتقی علویان مطالبی پیرامون مبارزات ملت الجزایر اظهار داشت در ضمن صحبت تأیید می کرد و نتیجه می گرفت که باید افراد این حزب نیز از خود، گذشت داشته باشند نامبرده اضافه نمود که اکنون دیگر این فرانسویان نمی توانند بگویند که ما وارثین انقلاب کبیر فرانسه و آزادی هستیم و هر جا که صحبتی از آزادی باشد فرانسه باید سر به زیر بیاندازد.
وی در پایان، پیشنهاد نمود که هر بار در جلسه یک موضوع سیاسی مربوط به یکی از ممالک مطرح شود و ضمنا موضوع سیاسی مربوطه، یک هفته قبل در تابلو اعلانات درج شود.
دکتر مدرسی گفت ما در این جلسات می خواهیم جریان نهضت آزادی1 و جبهه ملی اصلی را بررسی کنیم و حقانیت را معین نمائیم و برای این بحث ها برنامه دیگر باید تهیه شود.
سپس آقای منتظر در دنباله سئوالات هفته قبل خود اظهار داشت که جوابهای آقای فریدونی برای سئوالات من کافی نبود و حتی سئوالات دیگری اضافه کرده است بنده سئوال کرده بودم علت سکوت حزب در دوران حکومت امینی چه بوده آقای فریدونی جواب داد که اگر امینی می رفت، اصلاحات ارضی انجام نمی شد به علاوه با رفتن ایشان دولت نظامی روی کار می آمد و ما با روی کار آمدن دولت نظامی مخالفیم ولی من می خواهم بگویم که یک دولت نظامی چه می کند به جز این که روزنامه و تحریرات را سانسور می کند که اکنون هم سانسور می شود.
جلوی میتینگها را می گیرد که میتینگی وجود ندارد.
جلوی نهضت ها را می گیرد که نهضتی مشاهده نمی شود.
اختناق می آورد که فعلاً مستولی است ضمنا در جریانات دادگاه نظامی، آقای دکتر بقائی، رهبر ارجمند حزب گفته اند که من با نظامیان نهایت همکاری را دارم و به قول خودشان عملاً با دولت زاهدی همکاری داشته اند.
درباره تقسیم اراضی نیز حزب ما که مخالف است و می گوید دهقانان در اثر احتیاج، ملک خود را می فروشند و دوباره مالکیت بزرگ تشکیل می شود و از طرفی تقسیم اراضی خود به خود در اثر مرگ مالکین و تقسیم ملت بین وارثین انجام می شود، در این صورت چرا با حکومت امینی مخالفت نشد البته امیدوارم که جواب آقایان مانند جوابهای وزرا به وکلا در مجلس نباشد و کاملاً طرف را قانع کند.
در این موقع دکتر بقائی شروع به دست زدن جهت آقای منتظر نمود و همه حضار دست زدند و ایشان نشستند.
دکتر بقائی گفت سئوالات آقای منتظر بسیار خوب و قابل بود و خیلی بهتر است آقایان، این سئوالات را موشکافی کنند که حقیقت، ما را بر سر حال می آورد.
سپس متن سئوالات را از آقای منتظر گرفتند که مطالعه کرده و خودشان در جلسه آینده جواب بگویند.
در این موقع که ساعت 21 بود، جلسه ختم گردید.
شرکت کنندگان جمعا 95 نفر بودند افراد شناخته شده،عبارتند از آقایان بقائی، مدرسی، فریدونی، قوانینی، فراهانی، مروی، قناد، جواد طباطبایی، سید احمد طباطبایی(اخوی ایشان، حسابدار حوزه 2 کارمندان که گویا از شرکتی که مشغول کار بوده است از کار منفصل کرده اند ایشان را)، مروی، کاشانی(مرتضی)، کاشانی(که جزو حوزه 9 و 8 آزمایشی است) هاشمی، سید محمدصادق، قدیمی، نوری، شیرازیان، بنکدار و درخشان.
در ضمن آقای عباس دیوشلی و اعضای جلسه گویندگان، جلسه داشتند در آن جلسه آقایان قناد، طباطبایی و پازوکی حضور داشتند.
اداره کل سوم
توضیحات سند:
1ـ نهضت آزادی ایران: در میان احزاب و گروههای سیاسی که طی نیم قرن اخیر در ایران فعالیت داشته اند، نهضت آزادی از جمله فعالترین و پر سروصداترین سازمان های سیاسی به شمار می رود.طی پانزده سال تمام، یعنی پس از سرکوب دوباره همه احزاب و گروههای ملی و مذهبی و زندانی شدن بسیاری از رهبران اپوزیسیون در بهمن 1341 و اعلام به اصطلاح انقلاب سفید، سپس سرکوب قیام 15 خرداد 1342 و طی دوره استبداد شاه تا پیروزی انقلاب در سال 1357 رهبران و فعالان نهضت آزادی ایران تسلیم نشدند.
محاکمه سران نهضت آزادی در دادگاههای نظامی در سال های 1342 و 1343 نیز مبارزه آنها را متوقف نساخت.
فعالان نهضت نیز در اروپا و آمریکا، از پای ننشستند و بر خلاف فعالان جبهه ملی و دیگر سازمانهای سیاسی و دانشجوئی در خارج از ایران، دچار رقابت و اختلافات داخلی نشدند و تا سقوط رژیم پهلوی به مبارزه ادامه دادند.
نهضت آزادی ایران که در حقیقت ستون فقرات نهضت مقاومت ملی بود، در روز 27 اردیبهشت 1340 تأسیس شد.
رهبران آن مجموعا رهبران و بنیانگذاران و فعالان نهضت مقاومت ملی بودند.
کادرهای جوان با تجارب سالهای مقامت پس از کودتای 28 مرداد 1332 در بوته آزمایش، آب دیده شده بودند.
گروهی از همین افراد، چند سال پس از تشکیل نهضت، راه حل را در مبارزه مسلحانه دانستند و سازمان مجاهدین خلق ایران را ایجاد کردند.
نهضت آزادی ایران زائیده اندیشه این سه تن بود: آیت الله سید محمود طالقانی، مهندس مهدی بازرگان و دکتر یداللّه سحابی.