تاریخ سند: 14 آبان 1303
اصفهان
متن سند:
۱۴ برج عقرب ۱۳۰۳ 0814
دیروز در منزل مدرس چند نفر بودند مشارالیه از تشریف‌فرمائی بندگان حضرت اشرف به سمت اصفهان1 اظهار خوشوقتی می‌کرده و می‌گفت حتماً کار آنجا سخت شده است که خودشان به اصفهان رفته‌اند در این صورت فوق‌العاده که دیروز عصری راجع به فتح اردوی دولت منتشر شده بود باید بر اساس باشد زیرا اگر حقیقت داشت دیگر لازم نبوده که خود حضرت اشرف بروند و از این قبیل حرف‌های مزخرف اظهار می‌داشت.
توضیحات سند:
1- منظور حرکت سردار سپه از تهران به سمت خوزستان در روز سیزدهم آبان ۱۳۰۳ است. هدف سردار سپه از این مسافرت سرکوبی شیخ خزعل در خوزستان بود. موضوع رویارویی شیخ خزعل و رؤسای بختیاری تحت عنوان کمیته سعادت با دولت سردار سپه در سال ۱۳۰۳ ش یکی از حوادث تاریخی مهم است که در ظاهر ساده به نظر می‌رسد ولی در ورای ظواهر فریبنده این حوادث نقش‌ها و اسرار سیاسی نهفته است که با انقراض قاجار و تشکیل حکومت پهلوی ارتباط مستقیم دارد. انگلستان با طرح قیام سعادت و انقلاب خوزستان با زیرکی تمام حوادث را به سمت و سویی سوق داد که سردار سپه نهایت بهره‌برداری از آن را بکند. انگلستان با قربانی کردن مهره خود در خوزستان یعنی شیخ خزعل، موقعیت مهره دیگری به نام سردار سپه را در ایران تحکیم و تثبیت کرد و رضاخان با سرکوبی خزعل به عنوان شخصیتی ملی و ضد بیگانه معرفی شد و از طرفی دیگر انگلستان با این برنامه فریبنده روسیه همسایه شمالی ایران را به اشتباه انداخت تا با تشکیل حکومت سلسله پهلوی مخالفتی ننماید و بلکه همراهی هم بکند (مکی، تاریخ بیست ساله ایران، ج ۳، صص ۳۲۰- ۱۶۹)
منبع:
کتاب
زنده تاریخ / شهید آیت‌الله سید حسن مدرس به روایت اسناد صفحه 123
