موضوع : جلسه روحانیون عطف به شماره پیرو 1195 / بخش 312 مورخه 12/4/42
تاریخ سند: 13 تیر 1342
موضوع : جلسه روحانیون عطف به شماره پیرو 1195 / بخش 312 مورخه 12/4/42
متن سند:
شماره : 1198/ بخش 312 تعقیب گزارش فوق در مورد جلسه محرمانه روحانیون به عرض می رساند که روحانیون مرکز قصد داشته اند بدوا در منزل آیت الله میلانی اجتماع نمایند ولی از ترس این که ممکن است مورد سوءظن واقع گردند بلافاصله تصمیم خود را تغییر داده و به مسجد حاج افضلی واقع در حسین آباد شهرری عزیمت می نمایند.جلسه مذکور که تاکنون1 بی سابقه بوده بدین معنی که چون عده ای از علمای شهرستانها به تهران آمده اند قرار تشکیل جلسه دوستانه برای ملاقات دسته جمعی یکدیگر داشته اند ولی صبح دیروز تصمیم می گیرند که ضمن ملاقات دوستانه مذاکراتی هم به عمل آورند و لذا با آیت الله بهبهانی تلفن کرده و خواهش می کند مشارالیه نیز در جلسه شرکت کند و او به عنوان درد پا معذرت خواسته ولی آیت الله شریعتمداری مجددا خواهش کرده چون جلسه تجدید می شود بنابراین در جلسه بعد شرکت نمایند و آنها را ارشاد کنند.
جلسه دیروز با حضور آقای صالحی2 عالم کرمان آخوند ملاعلی3 و بنی صدر4 علمای همدان (ضیابری5 عالم رشت.
آیت الله شریعتمداری میلانی و نجفی مرعشی آیت الله حائری6 فرزند مرحوم حاج شیخ عبدالکریم [سیداحمد] یزدی خونساری.
آملی [هاشم] جعفری همدانی7 و عده ای دیگر از علما در مسجد مزبور تشکیل می شود در جلسه ابتدا سوال می شود که آیا پیشنهاد آیت الله خونساری را عمل نمایند یا خیر (پیشنهاد خونساری شروع مذاکره با دولت بوده تقریبا هیچ یک از روحانیون نظر موافق نمی دهند و می گویند با این دولت حاضر به مذاکره نیستیم سپس در مورد اتفاق واتحاد علما صحبت می شود و می گویند باید سعی کنیم این اتحادی که بوجود آمده پابرجا و محکم بماند و پیشنهاد می شود برای مذاکرات بعدی و اتخاذ تصمیم در مورد اقداماتی که باید از طرف روحانیون بشود چون تشکیل جلسه همه روزه ممکن نیست خوب است چهار نفر تعیین شوند که هرگونه تصمیمی اتخاذ می نمایند مورد قبول و اقدام سایرین قرار گیرد این پیشنهاد مورد قبول همگی قرار گرفته و تصمیم می گیرند در جلسه آتیه پس از مذاکره با آیت الله بهبهانی چهار نفر را تعیین کند دیروز عصر جریان را به اطلاع آیت الله بهبهانی می رسانند و چون قرار است علمای سایر ولایات هم به تهران بیایند قرار شد تاریخ جلسه بعد فعلاً تعیین نشود تا سایر علما به تهران برسند و جلسه عمومی با حضور نمایندگان علمای کلیه که ولایت تشکیل و تصمیم گرفته شد و به طوری که اظهار می شد نظر کلیه روحانیون بر این است که آیت الله شریعتمداری ـ آیت الله مرعشی نجفی ـ آیت الله میلانی صددرصد جز چهار نفر انتخاب شوند.
و در مورد چهار نفر یکی از سه نفر زیر آیت الله خونساری.
آیت الله حاج شیخ محمدتقی آملی8.
آیت الله علی همدانی انتخاب گردند که چهار نفر مزبور پس از انتخاب با مشورت و نظر آیت الله بهبهانی تصمیمات لازم را اتخاذ کنند و این چهار نفر به نام شورای مرکز و روحانیون نامیده خواهند شد.
اصل در پرونده کلاسه ر ـ 19 جلد 3 به پرونده آیت الله مرعشی نجفی ضمیمه شود 24 /4 /42
توضیحات سند:
1ـ اصل : کامگ 2ـ آیت الله آقای حاج شیخ علی اصغر صالحی کرمانی در سال 1318 ق تولد یافته سطوح اولیه متون فقه و اصول را در کرمان فرا گرفت، برای ادامه تحصیل به اصفهان رفته و از محضر مرحوم آیت الله سید محمد نجف آبادی و آیت الله آقا میرزا سیدعلی یثربی و آیت الله حاج تقی خونساری و آیت الله حاج سید علی مدرس نجف آبادی استفاده در این وقت سطوح را به پایان رسانده در اوائل تأسیس حوزه علمیه قم، به قم مهاجرت و از محضر مرحوم آیت الله العظمی حائری یزدی و آقامیرزا سیدعلی یثربی و آیت الله حاج سید احمد خوانساری تلمّذ نموده و قسمت عمده معقول را از آیت الله حاج میرزا خلیل کمره ای فرا گرفته پس از شش سال و نیم اقامت در قم، به کرمان مراجعت و چون اوضاع آن روز کرمان مساعد نبود مجددا به قم برگشته و حدود سه سال توقف نمود، آنگاه بنا به دعوت و اصرار مردم کرمان و طبق امر مرحوم آیت الله العظمی حائری به کرمان عزیمت و از اول ورود به انجام وظایف دینی و تدریس و تربیت طلاب و محصلین اهتمام ورزید و با همکاری علماء آن دیار مدرسه علمیه معصومیه را دائر و به تعلیم و تربیت طلاب علوم دینی پرداختند.مرحوم آیت الله صالحی در کرمان مانند سلف صالح خود با فرقه ضاله شیخیه مواجهه و مبارزه می فرمود، از شیوع مرام باطل آنها جلوگیری می کرد و با دعوت از سخنوران شهیر همچون مرحوم آقای فلسفی و آقای انصاری قمی و اعزام مبلغین به دهات و قراء خدمات ارزنده به مسلمانان آن منطقه فرمود.
آیت الله آقای صالحی تا آخر عمر در آن ناحیه خدمت فرمود تا دعوت حق را لبیک گفت.
ر.ک: گنجینه دانشمندان، جلد 6، صص 343 و 344 3ـ مرحوم علی بن ابراهیم معصومی (ملاعلی معصومی همدانی) معروف به آخوند ملاعلی همدانی در سال 1312 در یکی از قراء سردرود به نام وفس به دنیا آمد و در اوایل جوانی به همدان رفت و نزد اساتید و علمای آنجا صرف و نحو و معانی و بیان و سطوح فقه و اصول را بیاموخت، سپس برای تکمیل مراتب علمی به تهران رفت و حدود پنج سال نزد اساتیدی چون آخوند هیدجی کسب فیض کرد و کاملاً تحت تأثیر معنویات و جذبات روحی آن حکیم قرار گرفت.
با ورود مرحوم حائری یزدی به قم، ایشان نیز به آن شهر عزیمت نمود و به استفاده از محضر آن عالم بزرگ پرداخت و در همان حال به تدریس شرح لمعه مشغول بود.
در سال 1350 ه.
ق بنا به تقاضای مردم همدان به آن دیار عزیمت نمود.
ایشان بسیار فعال و پرمطالعه بود و به جهت ویژگیها و محاسن اخلاقی در مدت کوتاهی محبوب خاص و عام گردید.
همواره طلاب را به تهجّد تشویق می نمود و از آثار و خدمات این بزرگوار تجدید بنای مدرسه آخوند تأسیس کتابخانه غرب همدان و انتشار مجله پیک اسلام می باشد.
آخوند ملاعلی معصومی همدانی به جهت شخصیت روحانی والای خود ملجأ مبارزان خطه همدان بود به طوری که با درگذشت وی در سال 1357 شهر همدان شاهد تظاهرات گسترده ای علیه رژیم پهلوی بود.
4ـ آیت الله حاج سید نصراله بنی صدر فرزند مرحوم صدراللّه همدانی از شخصیت های برجسته و معروف همدان بود.
مقدمات و سطوح دروس حوزه را در زادگاه خود خواند، سپس به تهران مهاجرت نمود و پس از طی مراحل عازم نجف اشرف گردید.
به درس حضرات آیات عظام میرزا حسین نائینی ـ آقا ضیاء عراقی ـ سید ابوالحسن اصفهانی و ...
حاضر و کسب فیض نمود.
پس از مراجعت به همدان در راه نشر معارف اسلامی، خدمات اجتماعی و ارشاد مردم تلاش نمود.
وی در جریان نهضت 15 خرداد فعال بوده و به تهران نیز مهاجرت کرد.
آیت الله بنی صدر در سال 1391 قمری در سن 75 سالگی در حالی که برای معالجه به فرانسه رفته بود در پاریس به رحمت حق پیوست و جنازه اش به نجف اشرف حمل و در آنجا دفن گردید.
5ـ آیت الله سیدمحمود ضیابری فرزند آقا سید مهدی موسوی در سال 1307 ق در روستای ضیاءبر از توابع رشت متولد شد و در 7 سالگی به مکتب خانه رفته قرآن را فراگرفت و پس از آن مقداری صرف و نحو را فرا گرفت و برای ادامه تحصیل به رشت رفت و در مدارس حاج سمیع و مستوفی به تحصیل پرداخت.
در سال 1338 ق به نجف اشرف رفته و از محضر آیات عظام نائینی، اصفهانی، عراقی و شریعت اصفهانی بهره مند گردید سپس در سال 1313 ش برای زیارت امام رضا علیه السلام به ایران آمد و پس از زیارت راهی رشت شد و چند ماهی در قریه ضیاءبر توقف نمود سپس به نجف بازگشت.
در سال 1320 مجددا به ایران آمد و راهی همدان شد و چون مقارن جنگ جهانی دوم بود ناگزیر رحل اقامت را در رشت افکند و در مساجد خمیران، چهل تن و مسجد مرحوم حاج محمدکریم به اقامه جماعت و تبلیغ پرداخت.
در سال 1328 با فوت آیت الله حاج سید مهدی رودباری برای اداره حوزه علمیه رشت به مسجد جامع کاسه فروشان و مدرسه مهدویه منتقل گردید و به اقامه جماعت و تدریس پرداخت و در این سالها به تأسیس مساجد، تعمیر مدارس و ایجاد کتابخانه و انبیه خیر همت گماشت.
(گنجینه دانشمندان، ج 5) 6ـ آیت الله شیخ مرتضی حایری یزدی فرزند آیت اللهالعظمی شیخ عبدالکریم مؤسس حوزه علمیه قم در روز 14 ذی الحجه 1334 در شهر اراک متولد شد و پس از طی تحصیلات مقدماتی و ادبیات سطوح عالیه را در قم نزد آیات عظام سیدمحمدتقی خوانساری و سیدمحمد محقق داماد به اتمام رسانید و در درس خارج والد معظم و آیت الله حجت (پدر همسرشان) شرکت نمود.
معظم له مدتی در حوزه علمیه قم سطوح عالیه را تدریس می فرمود و از سال 1326 شمسی به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال داشت که بسیاری از اساتید فعلی قم از شاگردان ایشانند.
این عالم بزرگ کلیه دروس فقه و اصول خود را شخصا به رشته تحریر درآورده که هم اکنون یک دوره کامل اصول فقه و نیز کتابهای طهارت، خمس، مکاسب و قسمتی از صلوۀ ایشان در دست است، یک جلد از مکاسب ایشان نیز به نام ابتغاء الفضیلۀ فی شرح الوسیله به چاپ رسیده است.
علاوه بر مقام علمی، از نظر تقوی، زهد و ورع زبانزد همگان بوده است ایشان بر قضاء حوائج نیازمندان و رسیدگی به مستمندان نیز سعی وافر داشت.
در 15 اسفند 1364 به ملکوت اعلی پیوست و در جوار حضرت معصومه (س) جای گرفت.
امام راحل درباره ایشان فرمودند: ایشان در علم و عمل به حق خلف بزرگوار مرحوم آیت اللهالعظمی استاد معظم حضرت آقا شیخ عبدالکریم بودند و کفی به شرفا و سعادۀ و در جای دیگر فرمودند: علاوه بر فقاهت و عدالت، از صفای باطن به طور شایسته برخوردار بودند و از اوایل نهضت اسلامی ایران، از اشخاص پیشقدم در این نهضت مقدس بودند.
» 7ـ آیت الله شیخ غلامحسین جعفری همدانی در 1324 ق در یکی از روستاهای همدان به دنیا آمد.
پدرش روحانی محل زادگاه او بود.
وی در 1337 ق برای تحصیل علوم دینی به همدان رفت.
در 1342 ق برای تحصیل به قم مهاجرت کرد.
سه سال بعد به نجف رفت و به مدت 23 سال تا 1368 ق در حوزه علمیه نجف مشغول تحصیل بود و از درس آیات عظام میرزاابوالحسن مشکینی، سید ضیاءالدین عراقی ، شیخ محمدحسین کمپانی اصفهانی و محمدحسین نائینی بهره مند گردید.
در 1328 ش به ایران بازگشت و در تهران اقامت گزید و در یکی از شبستانهای مسجد جامع تهران به اقامه جماعت و تبلیغ و نشر وی از سال 1343 مبارزه با رژیم را آغاز کرد و بارها در مسجدش علیه رژیم پهلوی سخن گفت و یا مبارزان را برای ایراد سخنرانی های سیاسی به آن مسجد دعوت کرد.
ایشان چندین مرتبه دستگیر و مدت زیادی در زندانهای رژیم شاه بود.
آیت الله جعفری همدانی در آبان 1374 در 93 سالگی دارفانی را وداع گفت.
ر.ک: (ابرار، شماره 2040 (27 آبان 1374)؛ مجله حوزه، شماره 52، مصاحبه با آیت الله میرزا غلامحسین جعفری همدانی، [مهر و آبان 1371] : شریف رازی محمد، گنجینه دانشمندان، ج 4، تهران، اسلامیه، 1353، ص 423ـ424).
8ـ آیت الله محمدتقی آملی فرزند ملامحمد در سال 1304 هجری قمری در تهران متولد شد.
وی تحصیلات ابتدائی را نزد پدر و برخی علمای تهران از جمله شیخ رضا نوری، میرزا حسن کرمانی و شیخ عبدالنبی نوری به پایان برد و پس از آن برای ادامه تحصیل در سال 1340 ق به نجف اشرف سفر کرد.
در آنجا از محضر آیات عظام نائینی، فیروزآبادی، خوانساری، آقاضیاءالدین عراقی، کمپانی و ابوالحسن اصفهانی بهره های علمی فراوان برد و به درجه اجتهاد رسید.
وی در سال 1353 ق به تهران بازگشت و به تدریس و تبلیغات دینی پرداخت.
وی ظاهرا به محضر عارف الهی آقا سید علی قاضی طباطبایی رسیده و از اصحاب بزرگ آن جناب گردیده بود.
در جریان نهضت امام خمینی (سلام اللّه علیه) با مخالفت و مبارزه در مورد طرح انجمنهای ایالتی و ولایتی و همچنین کشتار حوزه علمیه قم امام را یاری داد.
سرانجام پس از سالها تدریس و تبلیغ آیت الله شیخ محمد تقی آملی در 29 شوّال 1391 ق (135 ش) در تهران دارفانی را وداع گفت و پیکر ایشان در صحن حرم مطهر حضرت امام رضا (علیه السلام) به خاک سپرده شد.
وی صاحب آثار و تألیفات بسیاری از جمله اثبات صانع از ماتریالیسم تا ایده آلیسم، حیات جاوید در اخلاق، شرح بر منظومه حاج ملاهادی سبزواری، شرح عروه الوثقی و رساله ای در احکام رضاع بوده است.
ر.ک : محمد شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج 3، ص 371.
علامه حسن زاده آملی، شرح حال آیت الله حاج میرزا محمدتقی آملی، قم، 1372.
دایره المعارف تشیع، ج 1، ص 234.
دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 2، ص 215.