تاریخ سند: 23 دی 1357
متن سند:
گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 41 مدت دوره از 230001 /10 /1357 تا 232400 /10 /1357 مدارک مورد مراجعه ـ گزارشهای فرمانداریهای نظامی یازده گانه و اطلاعیه های رسیده از منابع خبری.(پس از بهره برداری از بین برده شود) 1ـ وضعیت عمومی گروههای مخالف الف ـ مناطق با فعالیت شدید (1) استان تهران 23 /10 /1357 ـ ساعت 1450 در بانک مرکزی کلیه تمثالهای کد 66 و علیاحضرت شهبانو و والاحضرت ولایتعهد را از بانک جمع آوری کرده و بجای آن ها عکسهائی از خمینی نصب نمودند.
ـ ساعت 0530 خودرو سرویس شماره 7184 کارخانجات پارچین وسیله یکدستگاه لندرور بدون شماره متوقف یکی از سرنشینان لندرور با اسلحه راننده اتوبوس سرویس را تهدید سپس اتوبوس را از قسمت موتور آتش زده و فرار می کنند.
ولی با کمک مسافرین و عابرین آتش خاموش گردید.
ـ ساعت 0900 دو نفر که ملبس به اورکت و کلاه سبز سربازی و مسلح به یک قبضه تفنگ ژ 3 بودند به بانک ملی شعبه خیابان ری وارد ضمن تهدید کارمندان مبلغ دویست تا ششصد هزار تومان را به سرقت بردند ولی خسارت جانی در بین نبود.
ـ ساعت 0915 حدود یکهزار نفر از اخلالگران در خیابان نظام آباد ضمن دادن شعارهای ضد ملی بطرف میدان شهناز حرکت نمودند.
ـ ساعت 1240 تظاهرات وسیعی علیه دولت در جلوی دانشگاه تهران بر پا و سپس جمعیت بطرف امیرآباد حرکت نمودند.
1 ـ ساعت 0630 نمایشگاه اتومبیل ناصر بختیار در خیابان تخت طاوس وسیله اشخاص ناشناس به آتش کشیده شد و به 15 دستگاه اتومبیل خسارت وارد گردید.
2 ـ ساعت 1335 عده ای از افسران دژبان مرکز در اطاق رئیس ستاد دژبان تجمع و اظهار نمودند اگر کد 66 ایران را ترک فرمایند، سرخدمت حاضر نشده و تقاضای بازنشستگی میدهیم زیرا بدون وجود کد 66 نمیتوان در ارتش خدمت نمود.
3 ـ در ساعت 1300 تا 1345 تظاهراتی در میدان شهناز بر پا و تظاهرکنندگان شعار ضد ملی میدادند.
ـ تعداد زیادی اعلامیه از طرف گروههای خرابکار بدیوار بیمارستان یکهزار تختخوابی پهلوی نصب و در آن مردم را بدست زدن به یک عمل خشونت آمیز و شورش در روزهای اربعین و قتل امام حسن ترغیب نموده اند.
ـ ساعت 1208 در خیابان سرآسیاب حدود یکهزار نفر تجمع و شعارهای ضد ملی میدادند.
ـ ساعت 1000 در بانک مرکزی عده ای از کارمندان بانک تجمع و سه نفر به اسامی همراز، دکتر شامی و دکتر اخلاقی ضمن سخنرانی، شدیدا بدولت و کد 66 پرخاش نموده اند.
ضمنا نوار جعلی از بیانات شاهنشاه خطاب به امراء ارتش را پخش نموده و اظهار داشته اند که این صحبت ها بصورت محرمانه از طرف شاهنشاه برای امراء ارتش انجام گردیده است.
و اینطور وانمود کرده اند که شاهنشاه در نظر دارد هنگام خروج از وطن ایران را زیر و رو کند.
ـ در 1400 عده ای حدود 700 نفر از تظاهرکنندگان ضمن دادن شعارهای ضد ملی و میهنی از خیابان سعدی به طرف مخبرالدوله حرکت نمودند.
ـ ساعت 1650 حدود 4000 نفر در خیابان نظام آباد به تظاهرات مشغول بودند.
4 ـ ساعت 1530 حدود 3000 نفر در میدان ژاله بحالت نشسته بدادن شعار مشغول بودند.
(2) استان فارس ـ ساعت 2145 جمعیت زیادی با خودرو و موتورسیکلت با بوق زدنهای ممتد و دادن شعارهای ضد ملی پیکره اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر بزرگ ارتشتاران را در میدان ششم بهمن بوشهر پائین کشیده و ماموران برای گرفتن پیکره به تیراندازی مبادرت نمودند.
5 ـ در حمله به ساختمان ساواک شیراز یازده قبضه اسلحه کمری، تعدادی بی سیم و پرونده به سرقت رفته است.
(3) استان اصفهان ـ طی اعلامیه ایکه تحت عنوان همافران پایگاه هشتم شکاری اصفهان توزیع شد، اعلام گردیده که همبستگی خود را بطرفداری از خمینی اعلام و خطاب به خواهران و برادران مجاهد و وطن پرست یادآور شدند که بدستور خمینی و بحکم غیرت و مردانگی در مورد دستورات و تقاضاهای خلاف دین و شرافت، فرمول اطاعت کورکورانه را زیر پا گذاشته و دهان هر مقام و شخصیتی را که خلاف دین و شرافت باشد با سرب پر کرده و لوله مسلسل و توپ را بطرف کسانیکه قصرهای لرزانشان بر پا به ظلم و ستم بنا شده بر میگردانیم و انتقام ملت بیچاره را از آنها باز میستائیم.
ضمنا اضافه نمودند که در ارتش بخصوص نیروی هوائی جز عده معدودی مزدور و وطن فروش که متاسفانه در راس امور قرار دارند سایر پرسنل مخالف رژیم سرسپرده استعمار میباشد.
6 ـ ساعت 2100 هنگام خاموشی برق در اصفهان چهار نفر با لباس سربازی بدون اسلحه بمغازه شخصی بنام حاج قنبر هاشمی مراجعه و نامبرده را می ربایند.
(3) استان خوزستان ـ اعتصاب در پالایشگاه نفت آبادان ادامه داشته و میزان تولید حدود 265000 بشکه بوده و کلیه مغازه ها باستثناء مایحتاج عمومی بسته است.
ضمنا 50000 نفر که چند روحانی نیز پیشاپیش آنها در حرکت میباشد براه پیمائی و دادن شعارهای ضد ملی و میهنی پرداختند.
7 ـ تظاهرکنندگان در سه روز اخیر بمنازل بعضی از کارمندان ساواک حمله و ضمن تحریک و آتش زدن وسایل منزل آنان مقداری از وسائل را به سرقت برده اند.
ـ در ساعت 1745 دو نفر ستوانیکم شهربانی جمعی شهرستان بهبهان مورد حمله مسلحانه واقع و هر دو نفر مجروح گردیدند.
8 (4) استان آذربایجان ـ ساعت 1600 تظاهرات پراکنده ای در سطح شهر اردبیل بوقوع پیوست و تظاهرکنندگان خودروها را متوقف و عکسهائی از مراجع تقلید به شیشه اتومبیل ها نصب نمودند.
9 ـ ساعت 1800 عده ای از اهالی سردشت به ساختمان جنگلبانی و بمنزل دو نفر از کارمندان ساواک حمله و منازل آنان را به آتش کشیدند.
ـ کلیه کارکنان فرمانداری شهرستان اردبیل با انتشار بیانیه ای اعلام داشتند که از تاریخ 24 /10 /1357 تا عادی شدن اوضاع اعتصاب خواهند نمود.
ـ در ساعت 1945 حدود 700 نفر از اهالی زنجان مبادرت به تظاهرات نمودند که منجر به تیراندازی هوائی مامورین گردید.
یک عدد سه راهی محتوی مواد منفجره توسط شخص ناشناسی بطرف ساختمان استانداری زنجان پرتاب ولی خسارت جانی و مالی نداشته فقط سه نفر غیر نظامی مجروح گردیدند.
10 ب ـ مناطق با فعالیت متوسط (1) تهران ـ در شهر ری میدان شاه عبدالعظیم همه روزه با خطوط درشت مطالبی در مورد آموزش و نحوه کار با تفنگ ژ ـ 3 و نارنجک دستی روی اوراقی نوشته و پخش میشود.
ـ در ساعت 2225 در خیابان گیشا جمعیتی حدود دو هزار نفر ضمن دادن شعارهای ضد ملی و میهنی بطرف جنوب خیابان گیشا در حرکت بودند.
(2) استان گیلان ـ در ساعت 1200 تعدادی از اشخاص مخرب بصورت گروههای پراکنده در شهرستان رودسر دست به تظاهرات زدند و ساختمان فرمانداری آن شهر را به آتش کشیدند و یکدستگاه مینی بوس و یکدستگاه اتومبیل سواری را آتش زدند و به تجارتخانه حاج رضا زاده حمله و برنجهای ویرا بغارت بردند.
ـ ساعت 2210 در خیابان گلستان بندر پهلوی بمب کوچکی در ساختمان بانک اعتبارات و تعاونی توزیع منفجر که در نتیجه شیشه های بانک شکسته ولی تلفات جانی نداشته است.
11(3) استان همدان ـ ساعت 1000 حدود 16 هزار نفر در همدان ضمن حمل پلاکاردهای متعدد و دادن شعارهای ضد ملی مشغول راه پیمائی در خیابانهای همدان بوده و در پیشاپیش تظاهرکنندگان تعداد زیادی روحانیون در حرکت بوده ولی هیچگونه برخوردی بوجود نیامد.
12 ـ در ساعت 2245 تعدادی حدود 6 هزار نفر مرد و زن و کودک در خیابانهای همدان به راه پیمائی و بدادن شعار ضد ملی مشغول بودند.
(4) استان خراسان ـ اطلاع شهربانی خراسان تعدادی خودرو حامل اسلحه و مهمات از طریق مرز تایباد به ایران وارد شده است.
ـ عده ای از مردم مشهد جلوی منزل آیت اله شیرازی اجتماع و اظهار نمودند که خمینی گفته 50 الی 60 نفر افسر و درجه دار کادر را بکشید تا بقیه حساب کار خود را بکنند و مجبور شوند که بما ملحق گردند.
13 (5) استان فارس ـ ساعت 1430 تظاهرکنندگان در شیراز جلو اتومبیل های سواری پرسنل ارتش را گرفته و خواستار نصب عکس خمینی در جلو شیشه ماشین گردیدند.
14 پ ـ مناطق با فعالیت کم (1) استان مرکزی ـ ساعت 0740 سه دستگاه اتوبوس ترانسپورت شمس العماره از قم به تهران حرکت نمود و اکثر مسافرین را طلبه ها تشکیل داده و جهت شرکت در تظاهرات دانشگاه به تهران آمدند.
ـ ساعت 0930 یک عدد بمب دستی در یک اتومبیل در قزوین منفجر ولی خسارت جانی داشته است.
ـ ساعت 1000 در مسجد شاه قزوین حدود 15000 نفر تجمع و در ساعت 1200 به راه پیمائی مبادرت ولی از نزدیک شدن آنان به نقاط آسیب پذیر ممانعت شد و در ساعت 1430 بدون بروز حادثه ای متفرق شدند.
2ـ عملیات گروههای مخالف الف ـ استعداد و گسترش ـ با عفو و آزاد شدن محکومین ضد امنیتی با پیوستن آنها در گروههای مخالفین استعداد مخالفین بخصوص گروههای کمونیست و نفوذشان در طبقات اجتماع روزبروز در حال تقویت میباشد.
ب ـ تاکتیک ها و جنگ افزار جدید ـ موارد تازه ای گزارش نشده است.
3ـ سایر عناصر اطلاعاتی الف ـ هویت گروههای مخالف ـ تغییری نداشته است.
ب ـ تلفات نام شهر ارتشی غیر ارتشی کشته زخمی کشته زخمی زنجان ـــ ـــ ـــ 3 نفر بهبهان ـــ 2 ـــ ــــ ب ـ تهدیدها ـ ارعاب تلفنی و تهاجم بمنازل ن م ش افسر و درجه دار حدود 50 نفر.
ت ـ روحیه ـ روحیه اخلالگران رو به تقویت است.
ث ـ فعالیتهای ممانعتی جدید ـ فعالیتی گزارش نشده است.
ج ـ تأسیسات اداری و پشتیبانی ـ تغییری نداشته است.
4ـ ضد اطلاعات الف ـ اقدامات اطلاعاتی ـدر تهران خیابان مدرس اسامی پرسنل ضد اطلاعات نیروی هوائی شاهنشاهی روی دیوار نصب گردیده است.
پ ـ تبلیغات براندازی ـ بصورت اعلامیه، نشر اکاذیب و شایعه گسترش یافته است.
ث ـ انتقادات از روشهای سیاسی و اقتصادی دولت ـ گروههای مخالف اصولاً دولت فعلی را تائید نکرده و دولت جدید شدیدا مورد اهانت و ایراد قرار گرفته است.
ث ـ شایعات ـ شایع است که افراد روسی نفوذ خود را به ایران از طریق دره گز شروع کردند.
ـ شایع است حدود 15 نفر از جوانان در منزل آیت اله قمی اجتماع و ضمن تشریح مسئله ساواک شیراز اظهار نمودند پس از لغو حکومت نظامی به ساواک خراسان حمله خواهند کرد ولی عده ای معتقدند که باید در زمان حکومت نظامی حمله نمود.
5ـ امکانات گروههای مخالف ـ تغییری دیده نشده است.
6ـ اخباریکه در گزارش نوبه ای روزهای پیش نوشته شده است.
عموم اخبار مربوط به روز پیش در گزارش نوبه ای اطلاعاتی شماره 40 درج گردیده است.
7ـ تجزیه و تحلیل ـ در مدت دوره تظاهرات و راه پیمائی مخالفان در سطح کشور بمناسبت گشایش دانشگاه تهران نسبت به گذشته بیشتر بوده است.
ـ ارعاب و تهدید نسبت به تخریب و آتش سوزی منازل پرسنل ن م ش نسبت به گذشته کاهش داشته است.
8ـ نتیجه بررسی مطالب مندرج در مطبوعات کشور که کاملاً حاکی از سفر قریب الوقوع شاهنشاه آریامهر بخارج از کشور و مراجعت خمینی و نیز احتمال وقوع کودتائی از ناحیه ارتش شاهنشاهی میباشد نشان میدهد که اخلالگران بصور مختلف در صدد تضعیف روحیه پرسنل ارتش شاهنشاهی، بدبین کردن مردم نسبت به نیروهای مسلح شاهنشاهی و نیز تخطئه اقدامات اصلاحی میباشند که احتمالاً از ناحیه دولت آقای بختیار شروع خواهد شد و تلاش مینمایند که برخوردهای خونین را بین مردم و یگانهای نظامی بوجود آورند و در این زمینه احتمال پاره ای عملیات از قبیل حمله به پاسگاههای پلیس، ژاندارمری، مراکز ساواک در شهرستانها و حتی پاره ای از تاسیسات نظامی مطرح میباشد که اقدامات چشمگیر و تهیه طرحهای لازم جهت حفاظت از تاسیسات و مراکز فوق الذکر ضروری بنظر میرسد.
ر سب 3 ـ سپهبد خواجه نوری بجای سرلشگر مکری گیرندگان 1ـ وزارت جنگ (2 نسخه) 2ـ ن ز ش (معاونت عملیات و اطلاعات) 3ـ ن ه ش (معاونت عملیات) 4ـ ن د ش (معاونت عملیات) 5ـ ژ ک ش (رکن 3) 6ـ ش ک ش (عملیات) 7ـ ساواک 8ـ سب 2 (ر ک) 9ـ سب 2 ف د (ا د) 10ـ سب 2 ف ه (د سک داخلی) 11ـ سب 2 (داد)
توضیحات سند:
1ـ این تجمع به دلیل بازگشایی دانشگاه تهران بود.«از صبح امروز (23 /10 /57) راهپیمایان از نقاط مختلف شهر به طرف دانشگاه تهران به حرکت در آمدند...
.
ساعت 30 /10 صبح دانشگاه تهران پر شد و خیابان شاهرضا [انقلاب ]مملو از جمعیت گردید.
» (کیهان، ش 10611، ص 2) در بولتنهای بعدی تفصیل بیشتری از این گردهم آیی آمده است.
2ـ این خبر در خلال گزارشهای دیروز یاد شد.
3ـ امروز (23 /10 /57) شاه با فرماندهان نیرو در کاخ نیاوران دیدار کرد.
تیمسار قره باغی این دیدار را به درخواست شاپور بختیار نوشته که در آن شاه از فرماندهان خواست : «چون آقای نخست وزیر و دولتی که تشکیل داده اند پشتیبان قانون اساسی است، ارتش شاهنشاهی وظیفه دارد که از دولت قانونی پشتیبانی نماید.
» (اعترافات ژنرال،صص 130 و 131) در این روزها تلاشها فراوانی صورت می گرفت که همزمان با خروج شاه ارتش از شاپور بختیار تبعیت کند ؛ حال این تبعیت حفظ آرامش باشد یا اقدام به کودتا.
4ـ روزنامه کیهان نوشت که امروز (23 /10 /57) یک جوان در منطقه نظام آباد تیر خورد و زخمی شد.
(ش 10611، ص 2) 5-روزنامه در درج خبر تظاهرات بوشهر از اقدام مردم به پایین کشیدن مجسمه شاه یاد نکردند اما نوشتند که بیش از 4 هزار نفر چندین ساعت راهپیمایی کردند و نیز مراسم یادبودی به مناسبت چهلمین روز شهادت حجت الاسلام ابوتراب آشوری برگزار شد.
(اطلاعات، ش 15759، ص 4) 6-اصفهان شصت و هفتمین روز تعطیل بازار و مغازه های شهر را پشت سر گذاشت.
اما فروشگاههای تعاونی اسلامی که اقدام به عرضه خواروبار و مایحتاج عمومی مردم کرده اند باز هستند.
تعداد این فروشگاهها تا این روز (23 /10 /57) 24 واحد است.
(بولتن خبرگزاری پارس، ش 296، ص 7) امروز (23 /10 /57) در مسجد سید اصفهان تجمعی شکل گرفت «و آیت الله حسینی پیرامون نهضت مردم و نیز مخالفت با دولت بختیار سخن گفت.
شرکت کنندگان سپس از نمایشگاه عکس وقایع میدان ژاله تهران که در محوطه مسجد ترتیب یافته دیدن کردند.
» (آیندگان، ش 3263، ص 4) در زرین شهر، همایون شهر، شهرضا نیز تظاهراتی شکل گرفت که همگی بدون درگیری پایان یافت.
7ـ تظاهرکنندگان از خرمشهر، ماهشهر، شادگان، بخش اروند کنار در این گردهم آیی بزرگ شرکت کردند و در ورزشگاه تختی جمع شدند.
در این اجتماع تنی چند از نمایندگان کارگران و عشایر سخنرانی کردند.
(کیهان، ش 10612، ص 1) امروز (23 /10 /57) بخشی از پالایشگاه آبادان دچار حریق شد که آتش تحت کنترل درآمد و خاموش شد.
(بولتن خبرگزاری پارس، ش 297، ص 4) 8-نام این تیر خورده ها ستوان یکم داودی و ستوان یکم نصیری بود.
حال ستوان داودی وخیم گزارش شد.
(کیهان، ش 10612، ص 7) امروز (23 /10 /57) مسجد سلیمان نیز شاهد تظاهرات بود.
تظاهرات توأم با آرامش نبوده به نوشته کیهان بیمارستان مرکزی، ستون یادبود دبیرستان محمدرضا شاه، یک کلوپ ورزشی و...
.
طعمه حریق شدند.
در اثر مقابله ماموران سه تن مجروح شدند که یکی از آنان در بیمارستان در گذشت.
(همان) 9-روزنامه اطلاعات علت تظاهرات اردبیل را بزرگداشت شهادت 6 تن از روستاییان نیارق دانست.
گروههایی از مردم برای برپایی مجلس ترحیم در مسجد میرزا علی اکبر گرد آمدند و سپس دست به تظاهرات ضد حکومتی زدند.
(ش 15759، ص 4) در این تظاهرات سینما ایران به آتش کشیده شد و شیشه های بانک ملی شکست.
مردم به دلیل تیراندازی و شلیک گاز اشک آور نتوانستند مجسمه شاه را پایین بکشند.
(همان) 10-اخبار زنجان با شرح بیشتر در قالب سندهای دیگر در پی خواهد آمد.
11-مراسم یادبود در مسجد کاسه فروشان رشت در بزرگداشت شهدا (اطلاعات، ش 15759، ص 4) شهادت جوان 21 ساله ای که در هشتم دی در رشت تیر خورده بود، در بیمارستان کوروش این شهر (کیهان، ش 10612، ص 7) تظاهرات گسترده در لنگرود و شعارهایی مبنی بر سرنگونی حکومت شاهنشاهی و برپایی حکومت اسلامی (همان)، تظاهرات در آستانه اشرفیه (همان، ش 10113، ص 5)، تظاهرات در صومعه سرا و فومن (آیندگان، ش 3263، ص 4) از دیگر اخبار استان گیلان در بیست و سوم دی ماه بود.
12-روزنامه کیهان این تظاهرات را با شرکت بیش از 50 هزار تن از مردم همدان یاد کرد که به عنوان اعتراض به دولت بختیار بر پا شد.
(ش 10612، ص 7) 13-انتساب این موضوع به امام خمینی دروغ است.
کافی است به اعلامیه ایشان در روزهای 22 و 23 دی ماه رجوع گردد تا نظر امام نسبت به چگونگی برخورد با نیروهای مسلح روشن شود.
14-امروز (23 /10 /57) دادگستری فارس، کارمندان شهرداری شیراز، کارمندان سازمان آب منطقه ای استان دست به راهپیمایی آرامی زدند و با نهضت مردم اعلام همبستگی کردند.
(اطلاعات، ش 15759، ص 4) همچنین آیات دستغیب و محلاتی با صدور اعلامیه هایی مردم را از تعرض به جان و مال نیروهای مسلح و نیز تخریب اماکن عمومی بر حذر داشتند.
(پیک خجسته، ش 1179، ص 1 ؛ کیهان، ش 10611، ص 6)