تاریخ سند: 2 مهر 1343
گزارش
متن سند:
گیرنده : مقامات ساواک بترتیب سلسله مراتب
فرستنده : بخش 321
محترما باستحضار عالی میرساند.
در مورد طرح تصویبی ساواک خراسان
بمنظور خنثی نمودن فعالیت روحانیون اخلالگر و همچنین سازمانی که به همین
علت وسیله ساواک مذکور بوجود آمده است در محل تحقیق کافی بعمل آمد و
نتیجه بشرح زیر بعرض
میرسد :
الف ـ سازمانی که در فرمان
شاهنشاه بدان اشاره شده
است متشکل از چند نفر
افراد متنفذ محلی است که
هر یک میتواند (بنا به اظهار
ریاست ساواک مشهد) در
موقع لازم 150 تا 200 نفر با
خود همراه داشته باشند.
وظیفه این عده آنستکه
چنانچه هر یک از روحانیون
بروی منبر مطالب
تحریک آمیزی بیان نمایند با
فرستادن صلوات و ایجاد
تشنج مانع از ادامه سخنرانی
وی بشوند.
گردانندگان این هیئتها عبارتند از :
1ـ آقای حاج حسین ضابطی سرپرست تمام هیئتهای مذهبی
2ـ ابوالقاسم هوشیار رئیس صنف حجاران
3ـ اکبر مصدق معروف به اکبر ترکه
4ـ عباس قصاب
5ـ حسن اردکانی و چند نفر دیگر
حدود فعالیت آنان فقط در تظاهرات عمومی و در ملاء عام میباشد.
ولی در
جلسات خصوصی که با حضور عده ای از خواص و محارم در منزل روحانیون
مشهد (بالاخص آیت الله قمی و میلانی) تشکیل میشود نفوذی ندارند و در این
موارد تنها به کسب خبر اکتفا میشود.
ضمنا چون از دفتر ویژه درباره نتیجه قسمت یکم صورت جلسه کمیسیون امنیت
مشهد که طی آن مرکز فعالیتها را منزل قمی و میلانی تشخیص داده اند توضیحی
خواسته شده بود.
تحقیق شد نتیجه اینستکه معلوم گردیده از منزل میلانی اعلامیه
پخش میشود.
ب ـ در مورد اقداماتی که
تاکنون روی طرح ده ماده ای
ساواک خراسان انجام
گردیده بررسی گردید
اقدامات زیر بعمل آمده
است.
ماده یکم ـ (راجع بایجاد
اختلاف و دو دستگی بین
روحانیون مخالف و ایادی
وابسته بقمی و میلانی در
مشهد با انتشار اعلامیه های
مجعول مبنی برطرفداری از
قمی و بی اعتنائی به میلانی و
بالعکس) اجرا شده و در
نتیجه بین آنان اختلاف
ایجاد و هر یک از دیگری
بدگوئی میکنند و علیه هم مبارزه می نمایند.
ماده دوم ـ (دایر براینکه عکسها و نقاط ضعف پسر آیت الله قمی انتشار یابد و
موجب بدبینی مردم به آنان شود) چون آیت الله قمی تا حدی تسلیم شده و حتی
اظهار داشته است که دیگر به مسجد نخواهم رفت و تا این تاریخ هم در تصمیم
خود راسخ بوده است فعلاً مصلحت نیست.
ماده سوم ـ (محدودیت و ایجاد تضییقات مقتضی جهت وعاظ و عناصر وابسته به
آیت الله قمی) انجام گردیده.
در مورد وعاظ مذکور بصاحبان مجالس روضه
خوانی بطور غیرمستقیم توصیه شده است که از وعاظ طرفدار قمی و میلانی
دعوت نشود و آنان نیز پذیرفته اند.
ماده چهارم ـ (احضار پسر آیت الله قمی و سایر وعاظ طرفدار وی بمنظور انجام
خدمت زیر پرچم).
در مورد انجام این ماده از طرح فوق اداره نظام وظیفه همکاری نمی نماید و
ساواک محل تقاضا دارد در این باره از مرکز اقدام لازم معمول گردد.
علیهذا این
ماده انجام نشده است.
ماده پنجم ـ (ایجاد اختلاف
در مجالسی که آیت الله قمی
حضور بهم میرساند بوسیله
عناصر خودی بطور غیر
محسوس و بهره برداری
لازم از وضع بوجود آمده).
این ماده کاملاً به مورد اجرا
گذارده شده است تا آنجا که
وقتی آیت الله قمی حسن
اردکانی (یکی از عوامل
وابسته بساواک) را می بیند
میگوید من دیگر خیال دارم
به مسجد نیام چون شمر
وارد کربلا شده.
ماده ششم ـ (تقویت علماء
طرفدار دولت از قبیل
کفائی1 ـ سبزواری2 ـ شاهرودی بنحو مقتضی).
این ماده انجام شده است ولی عدم توجه ساواک بشفاعت آنان از دو نفر متهمین
اخیر تا حدی موجب رنجش نامبردگان گردیده است.
ماده هفتم ـ تضییقات لازم جهت تجار و اصنافی که کمک مالی به آیت الله قمی
می نمایند از طریق شهرداری ـ دارائی.
در این باره آموزش لازم به رئیس دارائی مشهد داده شده است که بنحو مقتضی
آنان را از نظر مالیاتی در فشار قرار دهد.
ماده هشتم ـ در اختیار گرفتن مجمع محدثین مشهد که از وعاظ درجه یک
خراسان تشکیل شده.
این ماده نیز انجام گردیده است ولی تقاضای تسریع در ارسال وجه اعتبار مصوبه
را دارند.
(برای مدت چند ماه ماهی پنجاه هزار ریال).
ماده نهم ـ (در اختیار گرفتن و تقویت هیئت های مذهبی).
انجام شده تقاضای
ارسال مرتب وجه را دارند.
ماده دهم ـ (آخرین مرحله دستگیری شبانه قمی و پسرش و اعزام آنها بتهران).
این قسمت فعلاً ضرورت
اجراء ندارد و چنانچه
اقدامات ساواک محل
نتیجه ای در مورد خنثی
نمودن فعالیت نامبردگان
نداشت اقدام خواهد شد.
درباره موارد دیگر نیز
بررسیهای لازم معمول
گردید که ضمیمه پرونده های
مربوطه تقدیم خواهد شد.
نظریه :
در مورد سازمان فوق الذکر
آنچه استنباط شده این است
که سازمان مذکور خواهد
توانست جوابگوی کلیه
فعالیتهای مضره مخالفین
باشد.
بلکه فقط وسیله ای است برای تخفیف آن.
علیهذا مراتب استحضارا بعرض رسید.
تهیه کننده و متصدی بررسی ـ تهامی 2 /7
رئیس بخش 321 ـ امینی 2 /7 /43
رئیس اداره دوم عملیات ـ نثری 6 /7
مدیرکل اداره سوم
بعرض رسید اقدامی ندارد.
12 /7
توضیحات سند:
1ـ آیت الله میرزا احمد کفائی
خراسانی فرزند آخوند ملامحمد
کاظم خراسانی در ربیع الاول
سال 1300 قمری در نجف
اشرف دیده به جهان گشود.
وی
تحصیلات خود را نزد پدرش و
شیخ زین العابدین شاهرودی،
شیخ احمد شیرازی و آیت الله
سید ابوالحسن اصفهانی به
اتمام رسانید و در سن 27
سالگی به درجه اجتهاد رسید.
در سال 1334 ق در جنگهای
استقلال عراق و مبارزه علیه
حکومت استعماری انگلیس
شرکت کرده و در جریان همین
مبارزات براثر فشار حکومت
استعماری انگلیس در سال
1339 ق به مدت یکسال
مجبور به مهاجرت به حجاز شد،
اما پس از بازگشت به عراق به
مبارزات خود ادامه داد، تا
اینکه در سال 1341 ق به ایران
تبعید و در مشهد مقدس اقامت
گزید.
وی پس از سالها تبلیغ و
تدریس در حوزه علمیه مشهد
در سال 1391 ق (1350 ش)
دارفانی را وداع گفت، و در
رواق حرم مطهر امام هشتم (ع)
مدفون گردید.
(زندگینامه رجال و مشاهیر
ایران، حسن مرسلوند، ج 5 ص
376، خراسان، ش 6521 ص 2
ـ1)
2ـ آیت الله حاج میرزا حسین
سبزواری فرزند حجه الاسلام
آقای میرزا موسی در سال
1309 ق در سامرا متولد شد.
وی در جوانی بعد از طی
مقدمات عازم مشهد شد و از
محضر ادیب نیشابوری و سید
محمد باقر مدرس بهره مند
گردید.
در سال 1337 ق بعد از
فوت پدر به نجف رفت و سالها
از محضر آقا شریعت
اصفهانی، سید محمد
فیروزآبادی، آیت الله نائینی، آقا
ضیاءالدین عراقی، آیت الله
اصفهانی استفاده نمود.
پس از
اتمام تحصیلات به شهر مشهد
مراجعت کرده و چند سالی به
اقامه جماعت در مسجد
گوهرشاد پرداخت.
سرانجام
آیت الله حاج میرزا حسین
سبزواری در شوال 1386 ق
(1346 ش) در مشهد دارفانی
را وداع گفت.
وی از جمله
کسانی بود که در سفر 12
فروردین 1342 محمدرضا
پهلوی به مشهد، در رواق مطهر
به دیدار شاه رفت.
(قیام 15 خرداد به روایت اسناد
ج 2 ص 71)
منبع:
کتاب
قیام 15 خرداد به روایت اسناد ساواک - جلد 6 صفحه 363