[بولتن ویژه]
تاریخ سند: 17 بهمن 1357
[بولتن ویژه]
متن سند:
روز 17 /11 /36 عده ای از متعصبین مذهبی که برای استماع سخنرانی شیخ علی بهاءالدینی در مسجد جامع شهر گنبد کاوس اجتماع کرده بودند بعنوان اعتراض به ممنوع از وعظ شدن وی بدادن شعارهای ضد میهنی مبادرت کردند که توسط مامورین انتظامی متفرق و تعدادی از آنها دستگیر گردیدند1 (مراتب قبلاً باستحضار رسیده است).تحقیقات انجام شده بعدی پیرامون علت تظاهرات مذکور حاکیست که شیخ علی بهاءالدینی روز 15 /11 /36 در مسجد جامع شهر گنبد کاوس در سخنرانی خود در بالای منبر از روح اله خمینی و یکی از روحانیون افراطی که بشهر گنبد کاوس تبعید شده تجلیل نموده و روح اله خمینی را پرچمدار حق و عدالت معرفی و افزوده بود: خداوندا چشم ملت ایران را بجمال حضرت آیت اله خمینی روشن نما و چشم دشمنان او و آنهائی که نمیتوانند او را به بینند و نمیخواهند او پرچمدار اسلام و تشیع باشد کور گردان.
بدنبال سخنرانی فوق یاد شده ممنوع از وعظ گردید و روز 17 /11 /36 حدود 1500 نفر از متعصبین مذهبی که از نقاط مختلف شهر گنبد کاوس و علی آباد گرگان برای شنیدن سخنرانی او به شهر گنبد کاوس آمده بودند در مسجد مذکور اجتماع و پس از آنکه واعظ دیگری بجای شیخ علی بهاءالدینی به منبر میرود، عده ای از آنان با فرستادن صلوات مانع سخنرانی واعظ جدید می گردند و یکی از آنها قطعه شعری را تحت عنوان «شهادت» برای اجتماع کنندگان در مسجد قرائت2 که پس از آن حدود 200 نفر از حاضرین مسجد را ترک و در برابر آن اجتماع و بدادن شعارهائی تحت عنوان «درود بر خمینی، دشمنت را میکشیم» نموده اند که مأمورین انتظامی برای متفرق کردن آنها دخالت و 54 نفر را دستگیر که پس از انجام تحقیقات هفت نفر محرکین اصلی تظاهرات مذکور را بازداشت و بقیه را آزاد کرده اند.
یکی از دستگیر شدگان که قطعه شعر «شهادت» را در مسجد قرائت کرده بود، در تحقیقات گفته حدود 40 برگ اعلامیه های مربوط به آیت اله سید کاظم شریعتمداری را که در مورد واقعه روز 19 /10 /36 قم انتشار یافته از شخصی دریافت و در گنبد توزیع کرده و کتب و نوشته های علی شریعتی را نیز خریداری و مطالعه کرده است.
هرچند شیعیان منطقه گنبد کاوس در برابر پیروان اهل تسنن (تراکمه) در اقلیت هستند و بعلت فعالیتهای بهائیان در منطقه مذکور، اختلافاتی بین آنها وجود دارد، معهذا شیعیان در برخی از مناطق گنبد کاوس بویژه شهر گنبد دارای پایگاهی اجتماعی هستند.
عده ای از متعصبین مذهبی این منطقه نیز از تأثیرپذیری از عقاید و هدفهای روحانیون افراطی طرفدار خمینی بدور نبوده اند، لذا با گسترشی که فعالیتهای افراطیون مذهبی و گروههای برانداز مذهبی پیرو عقاید روح اله خمینی از چندی قبل در نقاط مختلف کشور داشته است، تظاهرات فوق نیز گونه ای مشابه از فعالیتهائی بوده است که از طرف هواداران خمینی انجام گرفته که سخنرانی تحریک آمیز شیخ علی بهاءالدینی و اقدامات تعدادی از متعصبین مذهبی متأثر از عقاید روحانیون افراطی، در نضج گیری آن مدخلیت داشته است و دلائلی در دست نیست که عناصر کمونیست در این تظاهرات عاملیت داشته باشند.
1 لذا اقدامات لازم برای دستگیری شیخ علی بهاءالدینی که منطقه را ترک کرده معمول گردیده و پرونده اتهامی او در دادسرای شهرستان گنبد کاوس مفتوح است تا برای رسیدگی قانونی بجریان گذارده شود.
تحقیقات از هفت نفر کسانی که در ایجاد این تشنج مدخلیت داشته اند و با قرار صادره از طرف بازپرس دادسرا در زندان بسر میبرند ادامه دارد.
2
توضیحات سند:
1ـ شهربانی مازندران در گزارش 1159 و تاریخ 17 /11 /2536 خبر از دستگیری سخنران مسجد جامع گنبد می دهد: «اطلاع واصله حاکی است شیخ علی بهاءالدینی فرزند سید احمد که از سه شب قبل در مسجد جامع گنبد کاووس وعظ می نموده مبادرت به ایراد مطالب توهین آمیز نموده و ضمن تعریف و تمجید از خمینی بر علیه دشمنانش شعار می داده، بدین لحاظ شب گذشته وسیله شهربانی گنبد کاووس دستگیر و از منبر رفتن وی در مسجد جلوگیری ...» با این حال در پایان مطالب این بولتن آمده است که وی فراری است و اقدامات لازم برای دستگیری اش به عمل آمده است.
2ـ در گزارش شهربانی مازندران آمده است: «در این اثنا شخصی به نام ابراهیم رجب لو، شغل راننده، اهل رامیان شعری به عنوان شهادت نامه قرائت و ...
» این سند در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 60) 1ـ با این که تدوین گر این بولتن بنا بر شواهد و اسناد، ریشه قیام شهر گنبد را باورهای مذهبی مردم این منطقه عنوان می کند، ولی پس از اینکه نعمت اللّه نصیری رئیس ساواک این گزارش رامی خواند، نظرات تدوین گر آن را قبول نمی کند و می گوید: «ریشه های این فعالیتها باید پیدا شود.
قابل قبول نیست با این همه کاری که برای آنها شده است دنبال حرفهای پوچ خمینی بروند در بابل ...
در گنبد یقینا ریشه های دیگری هم وجود دارد.
» این سند در ضمیمه کتاب آمده است.
(ضمیمه 61) به دنبال حرکت روز 17 /11 در شهر گنبد، ساواک از اقدامات بعدی که در این شهر روی داد در بولتنی سری خبر داد و نوشت : «روز 18 /11 /36 اعلامیه هایی به مضمون زیر در برخی نقاط شهر گنبد کاوس نصب گردیده است: «درود بر آزادمردان راه حقیقت ـ درود بر شهیدان راه استقلال ایران ـ مرگ بر استعمارگران کثیف و خونخوار ـ زنده باد نهضت بزرگ آیت الله خمینی.
» (پرونده 129514 / ج 5) 2ـ صفحه اول این بولتن ویژه با شماره 8354 /312 و تاریخ 23 /11 /36 در اینجا نیامده است.
عنوان این بولتن ویژه «بررسی علل تظاهرات روز 17 /11 /36 شهر گنبد کاوس استان مازندران» است.