تاریخ سند: 23 آذر 1356
متن سند:
بسم اللّه الرحمن الرحیم نظر باینکه مسائل مربوط به مرحوم دکتر علی شریعتی مدتی است موضوع جنجال و اتلاف وقت طبقات مختلف و موجب انصراف آنها از مسائل اساسی و حیاتی ما و وسیله بهره برداری افراد و دستگاههای مغرض گردیده است، اینجانبان تبادل نظر در این مسائل را ضروری دانستیم و در پی یک سلسله مذاکرات به این نتیجه رسیدیم که تا حدود زیادی وحدت نظر داریم، و با توجه به اینکه بیشترین افرادی که دچار این سردرگمی و بیهوده کاری هستند از قشر حقیقت طلبند، وظیفه شرعی دانستیم عقائد و نظریات مشترک خود را در این زمینه، نخست بطور اجمال و سپس به طور تفصیل باطلاع عموم، و بویژه این قشر برسانیم باشد که وسیله خیری برای رهایی از این سردرگمی و بازگشت به وحدت و الفت میان مسلمانان گردد که این موجب رضای خدای متعال خواهد بود1.آنچه درباره آن مرحوم شایع است یا مربوط است به جنبه گرایشهایش یا به استنباطها و اظهارنظرهایش در مسائل اسلامی که در آثار و نوشته های او منعکس است.
اینجانبان که علاوه بر آشنایی به آثار و نوشته های مشارالیه با شخص او فی الجمله معاشرت داشتیم، معتقدیم نسبتهایی از قبیل سنی گری و وهابیگری به او بی اساس است و او در هیچ یک از مسائل اصولی اسلام از توحید گرفته تا نبوت و معاد و عدل و امامت گرایش غیراسلامی نداشته است ولی نظر باینکه تحصیلات عالیه و فرهنگ او غربی بود هنوز فرصت و مجال کافی نیافته بود در معارف اسلامی مطالعه وافی داشته باشد تا آنجا که گاهی از مسلمات قرآن و سنت و معارف و فقه اسلامی بی خبر می ماند هر چند با کوشش زیاد بتدریج بر اطلاعات خود در این زمینه می افزود در مسائل اسلامی حتی در مسائل اصولی دچار اشتباهات فراوان گردیده که سکوت در برابر آنها ناروا و نوعی کتمان حقیقت و مشمول سخن خدا است که: انّ الذّین یکتمون ما انزلنا من البینّات من بعد ما بیّنا للنّاس اولئک یلعنهم اله و یلعنهم اللاعنون.
از این رو با توجه به اقبال فراوان جوانان به کتب مشارالیه و اینکه خود او در اواخر در اثر تذکرات متوالی افراد بی غرض و بالاتر رفتن سطح مطالعات خودش متوجه اشتباهات خود شد بیکی از نزدیکانش وکالت تام برای اصلاح آنها داد.
اینجانبان بر آن شدیم به حول و قوه الهی ضمن احترام به شخصیت او و تقدیر از زحمات و خدماتش در سوق دادن نسل جوان به طرف اسلام بدون مجامله و پرده پوشی و بدون اعتنا به احساسات طرفداران متعصب و یا دشمنان مغرض طی نشریاتی نظر خود را درباره مطالب مندرجات کتابهای ایشان بالصراحه اعلام داریم.
از خداوند متعال مدد میطلبیم و از همه افرادیکه بیغرضانه نظریات مستدل خود را در اختیار ما قرار دهند و ما را در این راه یاری نمایند متشکر خواهیم شد.
والسلام علی من التبع الهدی.
مرتضی مطهری مهدی بازرگان
توضیحات سند:
1 ـ این اعلامیه مشترک که به وسیله (استاد شهید آیت اله مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان) نوشته شد، پس از فتاوی متعددی بود که درباره آثار مرحوم دکتر علی شریعتی از برخی علمای ایران گرفته شد.ساواک در شعله ور کردن این مسأله نقش مؤثری داشت.
از آنجا که تمامی این فتاوی علیه آثار دکتر شریعتی بود، ساواک از این طریق هم چهره دکتر شریعتی را نزد جوانان علاقمند به آثار او مخدوش می کرد و هم شکاف تازه ای بین صف مخالفان خود (دانشگاه و حوزه) می انداخت.
اعلامیه مشترک آیت اله مرتضی مطهری و مهندس مهدی بازرگان در واقع راه حلی بود برای جلوگیری از پیدایش این شکاف و حرکتی علیه جریان سازی ساواک.
اصل این نامه که به امضاء شهید آیت الله مرتضی مطهری و مهندس بازرگان رسیده است در ضمیمه کتاب آمده است.
* امروز (23 /9 /56) شانزده دانشجوی ایرانی وارد سفارت ایران در کپنهاک (پایتخت دانمارک) شدند و خسارتهای مالی به این محل وارد کردند.
پلیس دانمارک اعلام کرد این دانشجویان عضو اتحادیه ملی کنفدراسیون دانشجویان ایرانی هستند و از سوئد و آلمان و فرانسه وارد دانمارک شده اند.
این دانشجویان اظهار داشتند که نسبت به وضع زندانیان سیاسی ایران اعتراض دارند.
(بولتن محرمانه خبرگزاری پارس / ش271/ صص 16 و 17)