عکس العمل روحانیون و قشریون مذهبی در ایران در رابطه با ایجاد محدودیت از طرف دولت عراق برای روح اله خمینی
تاریخ سند: 2 مهر 1357
عکس العمل روحانیون و قشریون مذهبی در ایران در رابطه با ایجاد محدودیت از طرف دولت عراق برای روح اله خمینی
متن سند:
1ـ ساعت 1940 روز 2 /7 /57 (2537 شاهنشاهی)، شخصی ناشناسی تلفنی با منزل داریوش فروهر در تهران تماس گرفته و ضمن صحبت با برادرزاده داریوش فروهر، اظهار داشته که از پاریس بوی اطلاع داده اند، منزل روح اله خمینی در عراق به محاصره ماموران عراقی درآمده است.2ـ روز 2 /7 /57، چند تن از روحانیون سرشناس از نقاط مختلف کشور از جمله شیخ محمد صدوقی از یزد و هادی خسروشاهی از تهران، تلفنی با آیت اله سیدکاظم شریعتمداری تماس گرفته و ضمن عنوان مطالبی در مورد محدودیت برای روح اله خمینی در عراق و دستگیری افرادی که بمنزل وی (خمینی) تردد دارند، از آیت اله شریعتمداری خواسته اند که در این زمینه اقداماتی از طریق آیات ایران صورت گیرد.
افراد مذکور پیشنهاد نموده اند که بهتر است با سفارت عراق در ایران تماس حاصل و یا شهاب الدین اشراقی (از بستگان خمینی) باتفاق یکنفر دیگر از روحانیون (احتمالاً خسروشاهی) به عراق مسافرت نموده و به خمینی تفهیم نمایند که در روش خود تجدیدنظر کند.
در این مذاکرات همچنین اظهارنظر شده : «چنانچه اقداماتی از طرف روحانیون یا بازاریان ایران صورت گیرد، نتیجه ای از لحاظ اقدامات دولت عراق دربر نخواهد داشت».
ضمنا شیخ محمد صدوقی به آیت اله شریعتمداری گفته : «احمد خمینی (پسر روح اله خمینی) از نجف با من (صدوقی) تماس گرفته و اظهار نموده که خانه پدرش شدیدا تحت محاصره بوده و حتی تهدید بقتل هم شده است».
1 3ـ روز 2 /7 /57، عده ای از طرفداران روح اله خمینی از نجف تلفنی با برخی از طرفداران خمینی در مشهد تماس گرفته و ضمن تشریح وضعیت خمینی، توصیه کرده اند: «ترتیبی اتخاذ کنید که بعنوان اعتراض به اعمال حکومت بعثی عراق، بازار ایران بمدت سه روز تعطیل گردد».
4ـ روز 2 /7 /57، شیخ محمد صدوقی از یزد تلفنی با برخی از آیات مقیم نقاط مختلف کشور از جمله آیات اله نجفی مرعشی در قم و بهاءالدین محلاتی در شیراز و سیدحسن طباطبائی قمی در مشهد تماس گرفته و با عنوان این مطلب که جان روح اله خمینی در عراق در خطر میباشد، خطاب به افراد مذکور گفته : «باید تعطیل عمومی اعلام شود».
5ـ روز 2 /7 /57، در مذاکرات تلفنی که بین شیخ محمد صدوقی با چند تن از روحانیون سرشناس قم انجام گرفته، صدوقی ضمن عنوان مطالبی در زمینه چگونگی ایجاد محدودیت برای خمینی در عراق، اضافه نموده : «مراتب را باطلاع آیات اله شریعتمداری و نجفی مرعشی رسانده ام و قرار است در این باره آیت اله شریعتمداری تصمیم گرفته و نظر خود را اعلام نماید».
6ـ بدنبال ایجاد محدودیت از طرف دولت عراق برای روح اله خمینی و تماسهائی که شیخ محمد صدوقی در زمینه اعتراض باین مسئله با برخی از آیات و روحانیون برقرار نموده، ساعت 1940 روز 2 /7 /57، شیخ محمد صدوقی در حضور حدود 2000 نفر در مسجد حظیره شهر یزد بمنبر رفته و ضمن عنوان مطالبی در تایید خمینی، خطاب به حاضرین گفته : «از برهم زدن نظم و آرامش خودداری کنید، تا فردا (3 /7 /57) چگونگی روشن خواهد شد».
2 متعاقب خاتمه اظهارات نامبرده، جمعیت حاضر با دادن شعارهائی بنفع روح اله خمینی از مسجد خارج و پس از انجام راه پیمائی در خیابانهای پهلوی و شاه شهر یزد، وارد مسجد مصلا گردیده و سپس متفرق شده اند.
7ـ روز 2 /7 /57، هادی خسروشاهی از تهران تلفنی با آیت اله سیدکاظم شریعتمداری تماس گرفته و ضمن اشاره بایجاد محدودیت برای خمینی در نجف، آمادگی خود را برای مسافرت به عراق بمنظور مذاکره با خمینی اعلام داشته است.
آیت اله شریعتمداری پاسخ داده : «در مورد تهیه سند «گذرنامه» برای رفتن به عراق سفارشات لازم به یکی از آقایان کرده ام».
8ـ متعاقب ایجاد محدودیت برای روح اله خمینی، عده ای از طرفداران خمینی ضمن اخذ تماس و مراجعه به آیت اله سیدکاظم و سایر مراجع قم، خواستار بروز عکس العمل بمنظور رفع محدودیت از خمینی شده اند.
9ـ روز 2 /7 /57، در بین عده ای از بازاریان تهران گفته شده که بمنظور اعتراض به اقدامات دولت عراق درباره خمینی، باید بازار قم تعطیل گردد.
10ـ روز 2 /7 /57، حسن سعید (از روحانیون سرشناس تهران) تلفنی با آیت اله سیدکاظم شریعتمداری تماس گرفته و مطالبی درباره لزوم انجام اقداماتی علیه دولت عراق عنوان نموده و قرار شده در اینمورد به سفارت عراق در ایران مراجعه شود.
در ادامه مذاکراتی که بین نامبردگان بعمل آمده، گفته شده که حسن سعید با آیت اله خوانساری در تهران ملاقات و در صورت امکان، با آیت اله خوئی در نجف نیز تلفنی تماس گرفته و تصمیماتی در این زمینه اتخاذ نمایند.
حسن سعید همچنین اضافه نموده : «امکان دارد ایجاد محدودیت برای خمینی، به وضع موسی صدر یا دولت ایران ارتباط داشته باشد».
11ـ روز 2 /7 /57، شخص ناشناسی ضمن مذاکرات تلفنی با آیت اله سیدکاظم شریعتمداری، اظهار داشته : «چون خمینی قصد رفتن بیکی از کشورهای بلوک شرق را داشته، بهمین جهت دولت عراق مانع خروج خمینی شده است».
1 12ـ روز 2 /7 /57، چند تن از روحانیون طرفدار خمینی در شهرهای تبریز و کرمان تلفنی با آیت اله شریعتمداری تماس گرفته و چگونگی ایجاد محدودیت برای روح اله خمینی را از آیت اله شریعتمداری استفسار نموده اند.
13ـ شب هنگام مورخه 2 /7 /57، در حالیکه آیت اله سیدمحمدرضا گلپایگانی از مجلس ترحیم پسرش بمنزل مراجعت کرده، عده ای از قشریون مذهبی و هواداران خمینی باو مراجعه و خواستار نشان دادن عکس العمل از طرف وی نسبت به اقدامات دولت عراق علیه خمینی شده اند.
آیت اله گلپایگانی در پاسخ آنها اظهار نموده : «شما کار خود را می کنید و بعد می آئید برای ما تعیین تکلیف مینمائید؟».
آیت اله گلپایگانی از قبول درخواست این افراد امتناع نموده و افراد مذکور بدون اخذ نتیجه منزل ویرا ترک کرده اند.
14ـ بدنبال تماسهای تلفنی مکرری که برخی از روحانیون طرفدار خمینی در زمینه رفع محدودیت از خمینی با آیات ثلاثه قم (شریعتمداری، گلپایگانی و نجفی مرعشی) برقرار نموده اند، آیات مذکور تصمیم گرفته اند با یکدیگر مشورت و تصمیماتی در این زمینه اتخاذ نمایند.
15ـ روز 3 /7 /57، آیت اله سیدشهاب الدین نجفی مرعشی تلگرافی بمنظور رفع محدودیت از خمینی، بعنوان رئیس جمهوری عراق مخابره نموده است.
16ـ روز 3 /7 /57، شخص ناشناسی از تهران تلفنی با آیت اله سیدکاظم شریعتمداری تماس گرفته و از قول شخصی بنام «موسویان» به آیت اله شریعتمداری گفته : «از منزل خمینی رفع محدودیت شده است».
17ـ روز 3 /7 /57، واعظی بنام شیخ صانعی (در منزل خمینی در قم سکونت دارد)، در پاسخ به سئوال اشخاصی که جهت آگاهی از وضعیت خمینی، بوی مراجعه نموده اند، اظهار داشته : «از منزل آقا (خمینی) رفع محدودیت بعمل آمده است».
18ـ صبح روز 3 /7 /57، بازارهای شهرهای قم و کاشان بمناسبت ایجاد محدودیت برای خمینی، بحالت نیمه تعطیل درآمده که پس از انتشار خبر مربوط به رفع محدودیت از خمینی، بتدریج بازاریان مغازه های خود را باز و مشغول کسب گردیده اند.
ارزیابی خبر : خبر صحت دارد.
اقدامات انجام شده : مراتب به نخست وزیری اعلام گردیده است.
توضیحات سند:
1ـ محاصره به وجود آمده که روز یکشنبه (2 /7 /57) به اوج خود رسید، در پایان روز شکسته شد و نیروهای مستقر از پیرامون خانه امام دور شدند.خبرگزاری یونایتدپرس در این مورد نوشت که نیروهای عراقی پس از اعتراض روحانیون شیعه ایران آنجا را ترک کردند.
«منابع سیاسی گفتند محل اقامت خمینی در شهر نجف اوایل روز یکشنبه به وسیله نیروهای عراقی به محاصره درآمد.
هیچ دلیلی برای این اقدام عراق عنوان نشده است ولی مقامات عراقی نیروهای مزبور را اواخر روز یکشنبه از محل دور نموده و این اقدام را ناشی از بروز سوءتفاهماتی عنوان نموده اند.
» (بولتن محرمانه خبرگزاری پارس، ش 190، ص 7) 2ـ مرکزیت آیت الله محمد صدوقی در مورد محاصره شدن منزل امام (ورود و خروج اخبار و ارائه پیشنهادها و راه کارها) و دیگر رویدادهای بزرگ مربوط به انقلاب تقریبا بی نظیر بوده است.
هم از اسناد حاضر و هم به گواه دیگر سندهای منتشر شده، نقش ایشان را در چاره جویی ها و تعیین خط مشی مبارزه تعیین کننده نشان می دهد.
همچنین، پس از محاصره خانه امام مرحوم سیداحمد خمینی به نخستین جایی که از نجف تلفن کرد، یزد و آقای صدوقی بود.
ر.ک: یاران امام به روایت اسناد ساواک، ج 2.
1ـ این حرف بی اساس است.
شورای انقلاب عراق در دیداری که با سیدمحمود دعایی داشت درباره ادامه حضور امام خمینی در عراق چنین اظهار کرد که «حضرتعالی چون گذشته می توانید در عراق به زندگی عادی خود ادامه دهید ولی از کارهای سیاسی ای که باعث تیرگی روابط ما با ایران می شود خودداری کنید.
در صورت ادامه کارهای سیاسی باید عراق را ترک کنید.
» (پابه پای آفتاب، ج 1، ص 73) امام بعد از شنیدن این موضوع خطاب به احمد خمینی می گوید : «برو گذرنامه خودت و من را بیاور بده آقای دعایی ببرد و به آنها بدهد تا برای من خروجی بزنند.
من دیگر اینجا نمی مانم.
» (همان)