موضوع: تشکیل جلسه در منزل شیخ مصطفی رهنما
تاریخ سند: 8 دی 1341
موضوع: تشکیل جلسه در منزل شیخ مصطفی رهنما
متن سند:
شماره: 17049/س ت تاریخ:8 /10 /1341موضوع: تشکیل جلسه در منزل شیخ مصطفی رهنما
ساعت 1700 روز جمعه 7 /10 /41 جلسه با حضور چند نفر از جمله آقایان جمالی، سجادی در منزل شیخ مصطفی رهنما تشکیل گردید. ابتدا شیخ مصطفی رهنما راجع به کنگره جبهه ملی اظهار داشت که با موفقیت شروع شده تا پایان این هفته ممکن است ادامه داشته باشد. نامبرده افزود اولین جلسه کنگره مصادف با روز مبعث بود که آقای سیدمحمود طالقانی مطالبی در مورد آن روز اظهار نمود و گفت که پیغمبر اسلام (ص) در مقابل ظلم قیام نموده و بالاخره هم پیش برد. ما نیز این کنگره را در مقابل ظلم و استعمار تشکیل دادیم و امیدواریم که پیش ببریم. آن روزهنگام ظهر افراد نماز جماعت خواندند و همانجا غذا خوردند و تا ساعت 2400 جلسه ادامه داشت. وی اضافه کرد که خبرگزاری آلمان که در کنگره شرکت داشت، نام دکتر مصدق را با بزرگی مخابره کرد و در کیهان هفته نیز چاپ شد. شیخ مصطفی رهنما گفت دکتر مصدق راجع به تشکیل کنگره جبهه ملی پیامی به وسیله نوار فرستاده که آن را در اولین جلسه پخش نموده‌اند و من متن کامل نطق را تهیه کرده‌ام که اینک برای شما قرائت می‌نمایم.1 نامبرده گفت خوشبختانه من از طرف انجمن مسلم آزاد2 برای دکتر مصدق نامه‌ای نوشتم تا توصیه کنند که جبهه ملی انجمن ما را بپذیرد و ایشان به آقای اللهیار صالح نوشته‌اند و مورد قبول هم واقع شده است، بدین جهت ما نیز در کنگره نماینده داریم و من در نظر دارم عین نامه‌ای را که به دکتر مصدق نوشته‌ام و همچنین پاسخ ایشان را چاپ کنم و در دسترس عموم قرار دهم. این جلسه در ساعت 2000 پایان یافت.
توضیحات سند:
1. در گزارش ساواک مربوط به برگزاری این کنگره، در بخش افتتاح کنگره آمده است: «اولین جلسه کنگره ساعت 1030 روز سه‌شنبه (4 /10 /41) به ریاست سنی سیدحسن واعظ‌زاده حکیم الهی (منتخب از شهرستان اراک) و منشی‌گری مجید احسن و مصطفی آجودانی دانشجویان دانشگاه تهران (جوانترین نمایندگان شرکت‌‌کننده در کنگره) تشکیل گردیده است. در آغاز جلسه سید محسن خلخالی یکی از نمایندگان منتخب سازمان جبهه ملی شهرستان تبریز به عنوان اعتراض نسبت به شرکت بانوان (هما دارابی و پروانه اسکندری نمایندگان سازمان زنان) و مغایرت این امر با دستورات و شعار[شعائر] اسلامی، جلسه کنگره را ترک و وساطت برخی از حضار جهت انصراف نامبرده از این اقدام مؤثر واقع نشده است. آنگاه رئیس سنی جلسه مقاله افتتاحیه کنگره را قرائت و ضمن آن دکتر محمد مصدق را به عنوان رئیس و پیشوای افتخاری کنگره جبهه ملی معرفی و سپس برای تعیین رئیس انتخابی کنگره اخذ رأی به عمل آمده و در همین هنگام عباس شیبانی دانشجوی دانشگاه تهران تقاضای سخنرانی نموده که با تقاضای وی موافقت نشده و در نتیجه جلسه متشنج و در اثر تهدید نامبرده به اخراج از جلسه و وساطت پاره‌ای از حاضرین در این مورد، مشارالیه سکوت اختیار نموده و پس از شمارش و قرائت آراء، اللهیار صالح با 131 رأی به ریاست کنگره انتخاب و پس از قرار گرفتن بر صندلی ریاست، از عباس شیبانی فوق‌الذکر خواسته سخنرانی خود را ایراد نماید لیکن نامبرده از بیان سخنرانی امتناع و اللهیار صالح شروع به نصیحت نموده و بدواً از شرکت حضار در جلسه کنگره اظهار تشکر نموده و از حاج سید محمود طالقانی عضو مؤسس جمعیت نهضت آزادی ایران تقاضا کرده، پیرامون عید مبعث مطالبی ایراد نماید. نامبرده نیز ضمن بیان شرح مختصری از اخلاق و روحیات و محسنات و روش اجتماعی حضرت رسول اکرم (ص) اظهار داشته اینک که کنگره جبهه ملی تشکیل گردیده است، باید این جبهه دور از هرگونه تعصب و احساسات، خط مشی آینده خود را جهت پیروزی ملت ایران تعیین و اعلام نمایند. آنگاه نوار پیام ضبط شده دکتر محمد مصدق به نخستین کنگره جبهه ملی که طی آن نمایندگان کنگره به کنار گذاردن اختلافات تشویق شده بودند، پخش شده است. پس از آن اخذ رأی به منظور تعیین و انتخاب نواب رئیس به عمل آمده و در نتیجه دکتر کریم سنجابی و دکتر مهدی آذر به ترتیب با 130 و 110 رأی به سمت نواب رئیس جلسات کنگره انتخاب شده‌اند. سپس دکتر مهدی آذر پیام اعضای جبهه ملی در اروپا و آمریکا را خطاب به اولین کنگره جبهه ملی ایران قرائت کرده و متعاقب آن به ترتیب ابوالحسن بنی‌صدر به نمایندگی از طرف دانشگاه تهران، حاج محمود مانیان از بازار تهران، سید محمد حسینی از طرف کارگران تهران و علی زرینه‌بافت از طرف سازمان جبهه ملی شهرستان تبریز مطالبی ایراد نموده‌اند... در این هنگام اللهیار صالح گزارشی از اوضاع روز، نتایج فعالیت و اقدامات دو ساله جبهه ملی و هیئت اجرائیه این جبهه قرائت ... در این هنگام جلسه به علت مخالفت داریوش فروهر و جمعی از دانشجویان دانشگاه، متشنج گردیده و داریوش فروهر اظهار داشته طبق آئین‌‌نامه کنگره هر گزارشی که قرائت می‌شود باید 3 نفر به عنوان موافق و 3 نفر به عنوان مخالف پیرامون آن صحبت نمایند، مضافاً اشخاصی که در حادثه اول بهمن ماه سال 1340 دانشگاه تهران مقصر شناخته شده‌اند، نباید در کمیسیون‌ها انتخاب شوند ... » جبهه ملی به روایت اسناد ساواک . صص 110 تا 112.2. جمعیت مسلم آزاد، تشکیلاتی بود که در دهه 1330ش توسط شیخ مصطفی رهنما تأسیس گردید و روزنامه حیات مسلمین، ارگان آن بود. این جمعیت پس از کودتای 28 مرداد سال 1332ش تعطیل گردید، ولی شیخ مصطفی رهنما در سال‌های بعد نیز با این نام، فعالیتهای سیاسی خود را دنبال می‌نمود.