مطالعه در نمایشگاه صنعتى شوروى در تهران
مطالعه در نمایشگاه صنعتى شوروى در تهران
متن سند:
مطالعه در نمایشگاه صنعتى شوروى در تهرانساعت 1 صبح روز سه شنبه مورخه 28 /2 /44 نمایشگاه صنعتى اتحاد جماهیر شوروى به نام نامى اعلیحضرت همایون شاهنشاه به وسیله جناب آقاى هویدا1 نخست‌وزیر افتتاح گردید و در مراسم افتتاحیه وزیر بازرگانى خارجى شوروى سخنانى در زمینه پیشرفت صنایع سنگین ایراد کرد که به وسیله الکسیف وابسته مطبوعاتى سفارت شوروى ترجمه گردید.
مردم تهران در روزهاى اول از نمایشگاه مزبور چندان استقبال نکردند و علت آن به احتمال قوى عدم اطلاع از مجانى بودن بازدید نمایشگاه بود ولى پس از چند روز که اطلاع پیدا کردند بازدید از نمایشگاه مجانى است و ورودیه دریافت نمى‌شود تعداد تماشاچیان اضافه گردید به طورى که تعداد جمعیت که در روزهاى اول حداکثر یک هزار نفر بود تدریجاً زیاد شد و در روزهاى تعطیل به پنج‌هزار نفر نیز بالغ گردید.
اکثریت تماشاچیان با ترکها، مسیحیان، مهاجرین و از طبقه کارگر بود و ضمناً عده کمى از فرهنگیان و دانشجویان نیز از نمایشگاه شوروى دیدن کردند.
در جریان بازدید مردم از نمایشگاه شوروى مسئولین غرفه‌ها علاوه بر تشریح اشیاء مربوطه به وضع زندگى مردم شوروى بخصوص رفاه طبقه کارگر از نظر تأمین دستمزد و بهداشت و ارزانى قسمت ارزاق اشاره کرده و مى‌گفتند «در شوروى اگر کسى احساس ناراحتى نماید به پزشک تلفن مى‌کند و پزشک در منزل از بیمار عیادت و او را معاینه مى‌نماید و مریض در مدت استراحت نیز از حقوق خود استفاده مى‌کند» و همچنین موضوع تأمین مردم شوروى را از لحاظ آب و برق و مسکن مطرح مى‌کردند و به پرسشهایى که از طرف تماشاچیان مى‌شد با حرارت زیاد پاسخ مى‌گفتند به طورى که در جواب سؤالى که در این زمینه شده بود اظهار داشتند «اگر شما به کشور ما بیائید خواهید دید که تمام این حرفهایى که در اینجا درباره کشور ما مى‌زنند کاملاً برعکس است و در اتحاد جماهیر شوروى یک کارگر فقط 4% حقوق ماهانه خود را به مصرف آب و برق و گاز و مسکن مى‌رساند و دستمزد یک کارگر عادى در شوروى به قدرى است که مى‌تواند از حقوق یک ماه خود یک تلویزیون خریدارى نماید.»
ضمناً مسئولین غرفه‌ها براى تماشاچیان از وضع دانشجویان و راحتى تحصیل و اوضاع دانشگاهها و فرهنگ شوروى صحبت مى‌کردند و در جلب توجه جوانان مخصوصاً افرادى که دانشجو به نظر مى‌رسیدند بیشتر کوشش مى‌نمودند و حتى کتابهایى نیز به آنان مى‌دادند و در این مورد نیز عبارتى به مضمون «در اتحاد جماهیر شوروى 17 میلیون نفر کار مى‌کنند که نصف این عده داراى تحصیلات عالیه و متوسطه مى‌باشند» به دیوار نمایشگاه نوشته بودند.
برخى از بازدیدکنندگان نسبت به نمایشگاه بى‌اعتنا بوده و فقط به نگاههاى سطحى اکتفا مى‌کردند و حتى گاهى هم مسئولین غرفه را با اظهار کلماتى به زبان فارسى که آنها متوجه نمى‌شدند مسخره مى‌نمودند. ولى اغلب تماشاچیان ضمن بازدید، پیشرفتهاى علمى به ویژه صنایع سنگین اتحاد جماهیر شوروى را تحسین مى‌کردند، لیکن غالباً از نوشتن نظریه خوددارى مى‌نمودند و روزانه تعداد معدودى به نوشتن نظریه در روى کاغذهاى سفیدى که به منظور استعلام نظر تماشاچیان در جلو غرفه‌ها گذارده شده بود مبادرت مى‌نمودند که ذیلاً چند نمونه از نظرهاى مزبور عیناً درج مى‌گردد.
ـ از اینکه کشور سوسیالیست شوروى سطح فکر و افکار ملت ایران را که در حال غفلت هست بیدار مى‌نماید بى‌نهایت متشکرم ـ سلطانى
ـ اینجانب محمدتقى حقى از نمایشگاه شوروى دیدن کرده و پیشرفت همه‌جانبه ملت شما را به همه افراد ملت شوروى تبریک مى‌گویم ـ حقى
ـ اگر از من بپرسند که از نمایشگاه شوروى دیدن کردى براى آنها در دو کلمه خلاصه مى‌کنم «بسیار عالى» بود. عاملى
ـ اینجانب محمد هاشمیان از نمایشگاه مصنوعات فلزى کشور شوروى دیدن کرده و بسیار مردم زحمتکش شوروى را مى‌ستایم.
ـ مسئولین حفاظت دستگاهها اشخاص بى‌ادبى هستند.
ـ خواهش مى‌کنم مزاحم نشوید.
ـ بسیار بد است ـ هنرجوى سال ششم هنرستان.
ـ خوشم نیامد
ـ دوستى ایران و شوروى یک دوستى آسمانى است.
ـ دوستى ایران و شوروى یک دوستى اجتماعى است.
ـ اتحاد جماهیر شوروى از نمایشگاه عالى شما در تهران دیدن کردیم که در مدت کوتاهى ترقى کردید خیلى شاد و خرم شدیم.
ـ بسیار جالب بود امضاء درخشان
ـ اطلاعات علمى ما هنوز به آن پایه نرسیده است تا بتوانیم درباره پیشرفتهاى دانش شوروى اظهارنظر کنیم ـ صدریان
ـ اینجانب سید احمد مهاجرى دانش‌آموز دبیرستان دکتر هوشیار تا به حال فقط دو روز وقت پرارزش خودم را صرف دیدن نمایشگاه کردم و از دولت زحمتکش و ملت نجیب و کارکنان نمایشگاه شریف براى چندمین بار تشکر مى‌کنم و این یک حس نوع‌دوستى دولت و ملت شوروى است که مى‌خواهد سایر افراد روى زمین را همگام خود به سوى تمدن پیش ببرد و ما جوانان تهران از مسئولین محترم نمایشگاه خواهش مى‌کنیم که مدت نمایشگاه را تمدید کنند تا بلکه همه جوانان تهران استفاده کنند بنده به عنوان یک خارجى مى‌گویم جاوید باد روش صلح‌جویانه لنین2 و زنده‌باد رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر محبوب و پایدار و ملت زحمتکش شوروى ـ سیداحمد مهاجرى
ضمناً در نمایشگاه صنعتى اتحاد جماهیر شوروى همه روزه نشریاتى به شرح زیر بین تماشاچیان توزیع مى‌گردید:
1ـ بولتن اخبار روزانه خبرگزارى شوروى تاس
2ـ مجله اخبار، نشریه اداره مطبوعات سفارت کبراى اتحاد شوروى در تهران
3ـ بهدارى و تأمین اجتماعى در اتحاد شوروى.
4ـ اتحاد جماهیر شوروى سوسیالیستى.
5ـ اقتصادیات اتحاد شوروى.
6ـ شاهراه دانش.
7ـ برق اتمى در اتحاد شوروى.
8ـ مسافرت به اتحاد شوروى، بزرگترین کشور دنیا (به زبان انگلیسى)
9ـ یالتا (به زبان انگلیسى)
1ـ پژوهشهاى انفعال حرارت هسته‌اى در اتحاد شوروى.
11ـ همکارى بین‌المللى اتحاد جماهیر شوروى در راه استفاده مسالمت‌آمیز از نیروى اتم.
12ـ استعمال ایروتوپهاى رادیو آکتیو در اقتصاد ملى اتحاد شوروى.
13ـ لنین کشتى یخ‌شکن اتمى.
14ـ نقشه شهر مسکو به انضمام مناظر آن شهر به صورت کارت پستال.
15ـ عکس سرهنگ ولادیمیر کاکاروف
16ـ نشریات تبلیغاتى دارویى و صنایع فلزى و غیره.
نظریه ـ آنچه که از ظاهر موضوع برمى‌آید اکثریت افرادى که از نمایشگاه دیدن مى‌کنند اغلب افرادى بودند که نسبت به اتحاد شوروى سمپاتى داشته و مى‌توان گفت عده زیادى از آنان همانها بودند که در موقعیت‌هاى مناسب سنگ به سینه زده و ابراز احساسات کرده‌اند و اغلب آنها نیز از ارامنه بوده‌اند.
در خاتمه چند برگ از اوراق نظریه به طور نمونه به پیوست تقدیم مى‌گردد.
توضیحات سند:
1ـ هویدا در سال 1298 ه ش به دنیا آمد. تحصیلات متوسطه خود را در مراکز آموزشى بیروت سپرى کرد و پس از عزیمت به لندن راهى بروکسل شد و در رشته علوم سیاسى فارغ‌التحصیل گشت. وى در سن 24 سالگى به استخدام وزارت امور خارجه درآمد و مناصب متعددى در داخل و خارج از کشور به عهده گرفت: عضو اداره اطلاعات وزارت خارجه، وابسته سیاسى سفارت ایران در پاریس، کارمند اداره حفاظت منافع در آلمان، (در همین زمان به همراه حسنعلى منصور به جرم قاچاق مواد مخدر به وسیله پلیس فرانسه دستگیر شد)، کنسول یار ایران در اشتوتگارت، منشى وزیر خارجه، معاونت اداره سوم سیاسى وزارت خارجه در دولت محمد مصدق، مأموریت در کمیساریاى عالى پناهندگان در سازمان ملل، رایزن سفارت ایران در آنکارا و سرپرست سفارت ایران در ترکیه. هویدا در سال 1327 عضو هیات مدیره شرکت ملى نفت شد. وى در کابینه حسنعلى منصور عهده دار وزارت دارایى بود و پس از کشته شدن منصور به نخست‌وزیرى محمدرضا پهلوى رسید و سیزده سال در این منصب دوام آورد. در سال 1356 جاى خود را به جمشید آموزگار سپرد و خود، وزارت دربار شاه را عهده‌دار شد. هویدا پس از انقلاب اسلامى در دادگاه انقلاب اسلامى محاکمه شد و در 18 فروردین 1358 اعدام گردید.2ـ ولادیمیر ایلیچ لنین (اولیانوف) در سال 1870 در سیمبیرسک متولد شد. و بعدها به واسطه مشارکت در شورشهاى دانشجوئى از دانشگاه «کازان» اخراج شد. او سپس به «سنت پطرزبورگ» رفت و چندى بعد با درجه ممتاز در رشته حقوق و علوم قضایى فارغ‌التحصیل شد. لنین سپس «اتحادیه آزادیبخش طبقه کارگر» را بنیاد نهاد و مدتى بعد به سیبرى تبعید شد، ولى در سال 1900 میلادى آزاد شد. سپس مدتى را در ژنو، پاریس و لندن گذراند. او در سال 1902 میلادى کتابى را تحت عنوان «چه باید کرد؟» منتشر ساخت که بعدها به مهمترین کتاب فعالان چپ‌گرا مبدل شد. لنین به عنوان رهبر بلشویکها در سال 1905 میلادى به روسیه مراجعت کرد و نقش اساسى در سازماندهى شوراى «نست پطرزبورگ» ایفا کرد، وى چندى بعد به پراگ و کراکوف گریخت. او در سویس کتابهاى «امپریالیسم» و «دولت و انقلاب» را به رشته تحریر درآورد و در مارس سال 1917 میلادى از طریق آلمان به روسیه بازگشت، وى در ماه جولاى توسط دولت موقت به فنلاند تبعید شد. لنین در ماه اکتبر به کشورش مراجعت و انقلاب اکتبر روسیه را رهبرى کرد و پس از کسب پیروزى بر علیه دشمنان، زمام امور را در دست گرفت و کشورش را از عرصه جنگ جهانى اول خارج ساخت. او از سال 1921 ـ 1918 میلادى با موفقیت جنگ داخلى با ضدانقلابیون را پشت سر نهاد و در میان مارکسیست‌هاى جهان محبوبیت ویژه‌اى کسب کرد. لنین على رغم مشغله بسیار و درگیرى با مشکلات متعدد، در حدود چهل و پنج کتاب نوشت که بعدها با استقبال مواجه شد. لنین سال 1924 و در سن 53 سالگى درگذشت. ـ دایره المعارف مشاهیر جهان، ترجمه و تالیف، سروش قربانى، تهران، هامون، 1357، ص 1090 و 1091