تاریخ سند: 7 اردیبهشت 1343
متن سند:
بطوری که استحضار دارند اندکی پس از مراجعت آیات خمینی و قمی به شهرستانهای قم و مشهد ایادی و طرفداران آنها و سایر دستجات مخالف دولت به تکاپو افتاده و به منظور بهره برداری از موقعیت بدست آمده تحت عنوان تجلیل از آیت الله خمینی اقدام به برگزاری مراسم جشن و سخنرانی ـ تهیه و توزیع تراکت و اعلامیه های مضره و غیره نمودند از طرف دیگر موضوع مفاد روزنامه اطلاعات مورخ (18 /1 /43) نیز بهانه ای بدست آیت الله خمینی و طرفداران وی داد که قیافه واقعی خود را نشان دهند از جمله سخنرانی مورخ چهارشنبه (26 /1 /43) آیت الله خمینی و تبلیغاتی که عناصر ماجراجو و طرفداران وی در این مورد نمودند زمینه را برای فعالیتهای حادتر بعدی عناصر مخالف فراهم نمود و از هم اکنون پیش بینی می شود با نزدیک بودن ماه محرم روحانیون مخالف و احزاب و دستجات و سایر عناصر مخالفی که در شرایط موجود به گرد محور روحانیت متمرکز شده اند از ماه محرم به منظور تأمین خواسته های خود و احتمالاً ایجاد تشنجاتی در کشور حداکثر بهره برداری را بنمایند لذا به منظور جلوگیری از غافلگیری و عملیات حاد این قبیل افراد و دستجات و جمعیتهای سیاسی مخرب ایجاب می نماید قبل از فرا رسیدن ایام عزاداری محرم پیش بینی های لازم ملحوظ و پیشنهاداتی بشرح ذیل به استحضار برساند : الف ـ آیت الله خمینی (قم) در حال حاضر آیت الله خمینی به عنوان سمبل مخالفت با دولت تجلی نموده و کلیه عناصر مخالف در صدد بهره برداری از موقعیت فعلی وی می باشند.نامبرده از طرفی برای حفظ موقعیت خویش و از جانب دیگر به منظور پاسخ دادن به خواسته های مخالفین مجبور است حتی اگر چه برخلاف تمایلات باطنی خودش نیز باشد مسئله مخالفت با دولت را ادامه دهد و همانطور که فوقا به استحضار رسید ایام عزاداری ماه محرم بهترین فرصت برای اعمال این نظرات خواهد بود لذا پیشنهاد می نمایند بنحوی مضرات و خطرات ناشی از این رویه به وی تذکر داده شود بخصوص بهره برداریهائی را که احزاب و دستجات مخالف نظیر جمعیت نهضت آزادی ـ عناصر وابسته به فدائیان اسلام ـ جبهه ملی و سایر جناحهای مخالف دولت از وی خواهند نمود و از مشارالیه به عنوان عامل اجراء مقاصد شوم خود استفاده خواهند کرد به وی گوشزد شود و تفهیم گردد که اصلح است قبل از رسیدن ماه محرم تحت عنوان عارضه کسالت و یا زیارت عتبات از قم خارج و ضمن طرحی که تهیه می گردد یا در تهران از وی نگهداری و مراقبت شود و یا اینکه موجبات مسافرت یک ماهه وی جهت عتبات فراهم گردد.
با این ترتیب در ایام عزاداری.
شهرستان قم از صورت مرکزیت و کانون مخالفت خارج شده و طبعا از عزیمت تعداد کثیری از طرفداران آیت الله خمینی و عناصر مخالف که در انتظار چنین فرصتی نشسته اند بنحو قابل ملاحظه ای کاسته خواهد شد.
ممکن است با تذکراتی که به آیت الله خمینی پیرامون خطرات ناشی از ادامه روش فعلی داده می شود بدوا توافقی مبنی بر ترک رویه سابق بنماید لیکن توافق وی هیچگونه ضمانت اجرائی ندارد بخصوص در برابر فشارها و تحمیلاتی که از ناحیه جناحهای مخالف به وی وارد می شود خواه ناخواه در مسیر ارضاء تمایلات آنها قرار خواهد گرفت و به طور قطع در ماه محرم مشکلاتی ایجاد خواهد نمود و اینطور استنباط می شود که بهترین روش در شرائط موجود عدم حضور وی در حوزه علمیه قم می باشد.
ب ـ آیت الله قمی (مشهد) آیت الله قمی نیز در بدو ورود به مشهد وضعی مشابه به آیت الله خمینی داشته لیکن اندکی پس از تلگراف واصله از آیت الله خمینی مبنی بر تکذیب موافقت روحانیون با لوایح ششگانه مخالفت خود را ابتداء وسیله ایادی خویش منجمله شیخ عباس طبسی که گزارش وی قبلاً به استحضار رسیده است و سپس به وسیله اعلامیه مخالفت آمیز و سخنرانی مورخ جمعه (4 /2 /43) در منزل خود که طی آن شدیدا به هیئت حاکمه حمله نموده آغاز کرده است و اعلام نموده که مسئله مخالفت با اقدامات دولت و هیئت حاکمه را با شدت هر چه تمامتر دنبال خواهد نمود.
با عرض مراتب بالا اقامت این شخص در مشهد که از نظر مذهبی و سایر جهات موقعیتی در ردیف قم دارد در ایام محرم به صلاح نبوده و پیشنهاد می نماید نامبرده نیز قبل از فرا رسیدن ایام عزاداری به نحو مقتضی از شهرستان مشهد خارج شود.
و بدین ترتیب پیش بینی می شود که در ایام محرم با عدم حضور آیت الله قمی در مشهد مسئله ایجاد تشنج به صورت حاد تا حدودی منتفی گردد.
ج ـ شهرستانها غیر از قم و مشهد سایر شهرستانهائی که احتمال دارد به واسطه مطالب تحریک آمیز و اقدامات حاد پاره ای از روحانیون در ایام عزاداری احتمالاً تشنجی ایجاد شود عبارت از : شیراز ـ تبریز و به احتمال ضعیف شهرستان اصفهان و تهران که وضع خاصی دارد می باشد.
شیراز : در شیراز احتمال دارد از ناحیه آیت الله محلاتی1 و دستغیب2 و یکی دو تن از وعاظ طرفداران این دو نفر تظاهراتی معمول گردد که آیت الله دستغیب فعلاً در زندان بازداشت و اخذ تصمیم در مورد آزادی وی و عزیمت به شیراز موکول به اراده عالی است و در مورد آیت الله محلاتی و ایادی وی در صورتی که موضوع دور شدن آیت الله خمینی از قم عملی شود در شیراز نیز اقدام حادی از طرف عناصر مخالف معمول نخواهد شد.
تبریز : در شهرستان تبریز در صورتی که آیت الله قاضی تا پایان ماه محرم و صفر در تهران بماند و با توجه به خروج آیت الله خمینی از قم پیش بینی نمی شود که حادثه ناگواری در شهرستان مزبور بوقوع بپیوندد.
اصفهان : در شهرستان اصفهان که در ایام محرم و صفر احتمال تشنج کمتری می رود ضمن مراقبت کافی و پیش بینی های لازم عناصر مخالف که بعضا کارمند دولت هستند از محل طرد گردند.
تهران : به طوری قبلاً به استحضار رسید شهرستان تهران با مقایسه نسبت به سایر نقاط کشور وضع خاصی دارد و عدم حضور آیت الله خمینی در ایام محرم در قم بدون شک در حفظ نظم و آرامش تهران تأثیر بسزائی خواهد داشت.
به منظور استقرار نظم و آرامش در تهران و سایر شهرستانها پیشنهادات ذیل را به استحضار عالی می رساند : 1) کنترل شدید وعاظی که بعضا در منابر مطالب مخالفی ایراد نموده اند قبل از ماه محرم و اخذ3 تعهدات لازم از آنها بدین نحو که وعاظ به دو دسته تقسیم گردند دسته اول که تعداد آنها بسیار محدود است اصولاً با توجه به سوابق امر منبر رفتن آنان صلاح نبوده و می بایست ممانعت شود.
دسته دوم کسانی هستند که معتدل تر می باشند و در ابتداء ضمن اخذ تعهدات لازم مبنی بر عدم ایراد بیانات خلاف مصالح و دخالت در امور سیاسی به آنها اجازه وعظ داده شود و در صورت عدول از تعهدات مورد بحث از ادامه منبر رفتن آنان جلوگیری به عمل آید.
2) کنترل مجالس عزاداری و اخذ تعهدات لازم از صاحبان مجالس مبنی بر حفظ نظم و آرامش و کنترل لیست وعاظی که به منبر می روند.
ضمنا ترتیبی داده شود که از برگزاری مجالس مشکوک به وسیله عوامل ناشناخته خودداری گردد.
3) کنترل مساجد و بقاع و تکایای مذهبی.
4) کنترل دستجات سینه زنی از طریق گردانندگان و نوحه خوانان.
ضمنا از سران دستجات که حتما بایستی شناخته شده و مورد اعتماد باشند تعهدات لازم مبنی بر قبول مسئولیت در حفظ آرامش و نظم اخذ گردد.
5) جلوگیری از فعالیت پاره ای از دستجات غیر مطمئن.
توضیح اینکه امکان دارد تعدادی از طرفداران محکومین واقعه 15 خرداد در صدد به راه انداختن دستجاتی به منظور سینه زنی در دهه عاشورا باشند و طی آن ایجاد اختلالاتی در نظم بنمایند.
اصلح است که به هیچوجه اجازه فعالیت به این قبیل افراد و دستجات داده نشود.
6) کنترل شدید میدانها و جنوب شهر در ایام محرم.
7) کنترل کامل متنفذین و مالکین ناراضی و مراقبت از تماسهای آنها به وسیله عوامل اطلاعاتی بخصوص در ایام عزاداری.
8) وزارت اطلاعات ضمن نظارت بر دستگاههای تبلیغاتی و جراید ترتیبی اتخاذ نماید که بهانه تازه ای بدست عناصر مخالف نیفتد.
تا پایان محرم و صفر.
9) شدت عمل کامل در قبال مخالفین و وعاظی که در صدد تحریک افکار عمومی برآیند اعم از اینکه منفردا دست به تحریکاتی بزنند و یا در شرائط نامساعدتری متفقا شروع به اقدامات و اظهارات خلاف مصالح نمایند.
10) تظاهر به قدرت ایجاب می نماید ک در ده روز اول ماه محرم بخصوص سالروز وقایع پانزده خردادماه سال گذشته در پاره ای نقاط حتی تظاهر به قدرت بشود.
11) قبل از ماه محرم با تشکیل کمیسیون اطلاعاتی و انتظامی پیش بینی های لازم برای آمادگی واحدهای انتظامی و ارتش در تهران و شهرستانها به عمل آید.
12) تحبیب روحانیون وعاظ وسیله کمکهای مادی.
یک نسخه جهت دفتر ویژه و یک نسخه جهت تیمسار ماهوتیان ارسال گردید.
7 /2 بایگانی شود.
صابری
توضیحات سند:
1ـ شیخ بهاءالدین محلاتی فرزند شیخ محمد جعفر در سال 1314 ق در نجف اشرف متولد شد.وی در سن 6 سالگی به همراه پدر به شهر شیراز هجرت کردند.
ایشان تحصیلات خود را در مدرسه شریعت شیراز آغاز نمود و در مدت 6 سال مقدمات عربی و فارسی را فرا گرفت سپس در مدت 8 سال درس سطح را نزد پدر و میرزا محمدصادق مجتهد به پایان رسانید و سپس با اجازه پدر در سال 1342 ق به نجف اشرف هجرت نمود و از محضر آیات ضیاءالدین عراقی، سید ابوالحسن اصفهانی و شیخ محمدحسین نائینی غروی چندین سال بهره برد.
وی در سال 1349 ق به شیراز بازگشت و به تدریس علوم عقلی و نقلی پرداخت ایشان در 15 خرداد سال 1342 ش در اثر مبارزات و فعالیتهای سیاسی علیه رژیم پهلوی از شیراز تبعید و به مدت 2 ماه به اتفاق حضرت امام خمینی در زندان تهران به سر بردند.
وی پس از آزادی به شیراز مراجعت کرد.
و فعالیتهای سیاسی خود را از سر گرفتند از آثار ایشان کتاب راهنمای حق در علم و اصول و کلام رساله علمیه را می توان نام برد.
سرانجام آیت الله شیخ بهاءالدین محلاتی در سال 1360 براثر حمله قلبی پس از 5 ماه بستری شدن در بیمارستان دارفانی را وداع گفت.
(تاریخ فرهنگ معاصر سال 72) 2ـ زندانی بودن آیت الله دستغیب : آیت الله دستغیب در پی توزیع اعلامیه ای تحت عنوان «سلام و لعن بر مردم اصفهان» در 20 فروردین 43 ابتدا تحت تعقیب قرار گرفت و پس از بازجویی در ساعت 12 شب روز چهارشنبه 2 اردیبهشت 43 دستگیر و بعد از ظهر پنج شنبه 3 /2 /43 به وسیله هواپیما راهی تهران شد.
پس از رسیدن به فرودگاه مهرآباد به زندان قصر منتقل گردید و تا تاریخ 7 تیر 43 در زندان بسر برد.
ایشان پس از آزادی ابتدا به مشهد و از آنجا به تهران و سپس قم مراجعت نمود و در مرداد ماه همان سال به شیراز بازگشت.
(یاران امام به روایت اسناد ج 10) 3ـ طرح اخذ تعهد از وعاظ و صاحبان مجالس عزاداری : با فرا رسیدن محرم 1384 (اول محرم 84 مطابق 23 اردیبهشت 43 ش) مأموران انتظامی و امنیتی فرمان آماده باش دریافت نمودند و تمام مجالس سوگواری و محافل مذهبی، سخت تحت کنترل قرار گرفت و بسیاری از روحانیون و وعاظ از منبر رفتن و وعظ ممنوع گردیدند و سران دستجات و هیئتها در تهران و شهرستانها به سازمان امنیت (ساواک) فرا خوانده شدند و مورد تهدید و ارعاب قرار گرفتند و تعهد دادند.
اما با همه این سختگیری ها عده ای از روحانیون به تعهد مبارزاتی خود عمل نموده و در منابر و مساجد به روشنفکری پرداختند ولی بعدا به جرم همین روشنگری ها دستگیر و زندانی شدند.
(بررسی و تحلیلی از نهضت امام خمینی)