گزارش ملاقات نماینده ساواک با آیت اله شیرازی و قمی در مشهد
تاریخ سند: 3 آذر 1357
گزارش ملاقات نماینده ساواک با آیت اله شیرازی و قمی در مشهد
متن سند:
برای بررسی وضعیت مشهد و استعلام نظر آیات اله شیرازی و قمی درباره برنامه ماه محرم، در تاریخ 3 /9 /57 (2357 شاهنشاهی)، نماینده ای از مرکز به مشهد اعزام گردیده که نتیجه مشاهدات نماینده مذکور و مذاکرات او با آیات مورد بحث و تبادل نظری که با استاندار خراسان بعمل آورده ذیلاً باستحضار میرسد: 1ـ وضعیت منزل آیت اله سید عبداله شیرازی و اظهارات او : منزل آیت اله شیرازی بصورت یک مرکز تجمع و تبادل نظر درباره مسائل روز و همچنین پایگاه مخالفین حکومت در آمده است.بر دیوارهای منزل وی شعارها و اعلامیه های موهنی علیه مقامات عالیه مملکت نصب میباشد.
وی پسران متعددی دارد و دو دستگاه تلفن در منزلش دایر میباشد که دائما از داخل شهر مشهد و سایر نقاط کشور و حتی خارج از کشور با این تلفن ها تماس گرفته میشود و نظر شیرازی درباره مسائل مختلف استعلام میگردد که هر یک از پسرانش که گوشی را بر میدارند متناسب با ذوق و احساس خود جوابی به تلفن کننده میدهند و معمولاً این جوابها در جهت تحریک مردم و ضدیت با حکومت است.
ظاهرا کارگردان منزل شیرازی پسر دوم او بنام محمدعلی میباشد اما رشته تمام کارها بطور کامل در دست او متمرکز نیست.
در مدتی که نماینده ساواک در منزل شیرازی بوده مشاهده کرده که تعدادی از مردم دو نفر جوان را که گویا با سنگ شیشه میشکسته اند بمنزل شیرازی آورده و این دو را مورد ضرب و شتم قرار داده و کوشش داشته اند که از این دو نفر اعتراف بگیرند که عامل ساواک هستند و بدستور ساواک مبادرت به شکستن شیشه ها نموده اند.
چند روز قبل در خیابانهای اطراف منزل شیرازی تظاهرات اخلالگرانه ای بوده که مامورین مبادرت به تیراندازی کرده اند و سه نفر کشته شده اند.
آیت اله شیرازی و پسرانش این اقدام را بعنوان حمله مسلحانه بمنزل شیرازی وانمود و بدنبال حادثه تیراندازی در صحن مطهر امام رضا (ع) بهانه جدیدی برای تشدید تبلیغات ضد دولتی بدست آورده اند و باین ترتیب منزل شیرازی بصورت یکی از کانونهای فعال ضد دولتی در آمده است، به ترتیبی که خاطره خانه های ملاهای سابق و به چوب بستن مردم با گناه و بیگناه در اعصار گذشته را زنده میکند.
نماینده ساواک پس از مذاکرات مفصلی که با سید محمدعلی فرزند آیت اله شیرازی داشته و اظهارات مشارالیه بطور عمده پیرامون حوادث جاری کشور و باصطلاح حمله اخیر مامورین بمنزل پدرش و تیراندازی در صحن حضرت امام رضا(ع) بوده، سرانجام با آیت اله شیرازی دیدار و گفتگو نموده و شیرازی اظهار داشته است : من اصولاً در اعماق قلبم رژیم ایران را تایید میکنم و وجود شاهنشاه را برای استقلال ایران لازم میدانم اما شرط اساسی آنست که شاهنشاه واقعا مسلمان شیعه باشند و طبق دستورات صریح دین عمل کنند.
قبلاً بوسیله ولیان به شاهنشاه در مورد نظریات خودم پیغام دادم و گفتم که موضوع بی حجابی را لغو کنند و قوانین ضد دینی را از میان ببرند و حتی گفتم که علیاحضرت ملکه با چادر در مجامع آنهم نه مجامع رسمی ظاهر شوند ولی حتی چند روز بعد دیدم که باز ایشان بدون چادر با شاهنشاه در مجلس حاضر شده بودند.
این کارها خلاف اصول مذهب شیعه است.
بعلاوه با این کشتارها و مردم آزاریها و حوادث نامطلوب که اتفاق میافتد، من بهانه ای ندارم که نزد مردم رژیم را توجیه کنم و از آن حمایت نمایم.
من چهارده خواسته داشتم که در گذشته گفته ام و حالا شاید با توجه به اوضاع روز این خواسته ها زیادتر شده باشد و باید در برخی قوانین تجدید نظر شود، وضعیتی بوجود آید که مانند دوره صفویه، شاه در مملکت نقش شاهان صفویه تا زمان شاه عباس را داشته باشد.
از آیت اله شیرازی با توجه به احتمال بروز حوادثی در ماه محرم سئوال شد که نظرش درباره ایجاد محدودیت برای مراسم و مجالس عزاداری و اجتماعات چیست؟ در پاسخ اظهار نمود : اگر محدود کنید و تضییقات ایجاد کنید، سبب بروز عقده خواهد شد و مردم طور دیگری عکس العمل نشان خواهند داد.
وقتی باو گفته شده چاره و راه حل چیست، اظهار داشت : بطور متوسط رفتار کنید و حد وسط را بگیرید و کشتار هم نکنید و در مقابل سئوالات مجددی که درباره اینکه چگونه بطور متوسط رفتار شود، توضیح بیشتری داد.
2ـ وضعیت منزل آیت اله سید حسن طباطبائی قمی و اظهارات پسر او : وضعیتی که در منزل آیت اله شیرازی مشاهده گردید، عینا در منزل آیت اله قمی نیز قابل مشاهده میباشد با این تفاوت که امور مربوط به قمی را پسر بزرگش اداره میکند و منزل وی نیز بصورت پایگاه دیگری برای اجتماع و تحریکات علیه حکومت در آمده است.
آیت اله قمی باین بهانه که نمیخواهد با مراجعین بخصوص کسانیکه خواهان اجازه برای راه پیمائی روز یکشنبه پنجم آذر هستند مواجه شود لذا از اندرون خارج نمیگردد، از ملاقات با نماینده ساواک خودداری و پسرش که نقش سخنگوی پدر را ایفاء میکند مطالبی اظهار کرده است که خلاصه آن بشرح زیر از عرض میگذرد: با وضعیتی که پیش آمده امکان مخالفت مستقیم با خمینی وجود ندارد معهذا پدرش تنها کسی است که شجاعت و توانائی مقابله با خمینی را دارد.
اما هم اکنون بشدت تحت فشار عوامل مختلف میباشد و تاکنون هیچ اعتصاب و کم کاری را تایید نکرده و از هر 10 موردی که خواسته مخالفین است یک مورد را مورد تایید قرار داده و آنهم وقتی که ناچار گردیده است.
هم اکنون در مشهد و همینطور در سایر نقاط یک عده عوامل مخالف که از خمینی طرفداری میکنند ابتکار عمل را بدست دارند و اینها هستند که مانع اعاده نظم و آرامش میشوند.
آیت اله قمی سعی دارد که مسائل مملکت زودتر حل شود و با آیت اله شریعتمداری هم تماس گرفته تا ترتیبی فراهم آورد که اجماع علما را در مقابل خمینی تشکیل بدهند و فعلاً مشغول فعالیت برای این طرح میباشند.
پسر آیت اله قمی درباره نظر پدرش پیرامون برنامه ماه محرم گفت : شخصا در این فکر هستم و تلاش میکنم که شاید پدرم را راضی کنم که در ایام محرم برای زیارت عتباب به عراق برود و اگر موفق نشوم پیشنهاد میکنم که در ماه محرم منزل ما را ببندید و تحت محاصره مامورین باشد و همچنین با برگزاری مجالس روضه خوانی و حرکت دستجات که در شرایط سال جاری وقوع خطراتی را در برخواهد داشت، مخالفت یا ممانعت بعمل آورید.
در اینصورت فقط یک مشکل خواهد بود که بگویند دولت جلوگیری کرده و اگر این اقدام نشود و محرکین و مخالفین در هر صنف و گروه دستگیر نشوند، بی تردید ماه محرم با حوادث خطرناک و زیانبخشی پیش خواهد آمد.
3ـ مذاکره با استاندار خراسان : استاندار جدید خراسان که قبلاً در سالهای 1340 تا 1344 در همین سمت خدمت کرده به اوضاع اجتماعی مشهد آشنائی دارد اما بدلیل اینکه بنا باظهار خودش خط مشی کلی را نمیداند و در بلاتکلیفی بسر میبرد، نمیداند چه برنامه ای اجراء کند و فرمانداری نظامی مشهدهم با او همکاری و هماهنگی نمینماید.
آزادی عمل مخالفین و عدم وجود برنامه مشخص و همچنین بی برنامگی سایر سازمانها، مانع از آنست که بتواند در شرایط فعلی مشکلی را حل کند.
بعلاوه نمیداند که به افراد میهن پرست و شاهدوست که مرتب از او اجازه ابراز احساسات میخواهند و شهربانی و ژاندارمری در اینمورد همکاری نمیکنند، چه جوابی بدهد.
ارزیابی خبر : خبر فوق صحت دارد.
توضیح : شرایط نامطلوب و سوء استفاده از فضای باز سیاسی منجر به روی آوری عناصر فرصت طلب بسوی روحانیون شده و آنها احساس حاکمیت میکنند، آیت اله شیرازی گذشته را و رفتاری را که عراقی ها با او داشته اند از یاد برده و سرخوش از توفیقی که هم اکنون از روی آوری مردم و پولهای بی حساب نصیبش شده، بتدریج نغمه های صریح مخالفت ساز میکند.
آیت اله قمی هم که همواره در موضع مخالفت بوده، اگر چه وانمود میکند که چندان مخالفت عمیقی ندارد و به اقتضاء روز همگامی هائی با مخالفین نشان میدهد، چندان از وضع آشفته که عجالتا منافع مادی و معنوی اش را تامین میسازد ناراضی نیست.
وضع روحانیون در سایر نقاط نیز کم و بیش مانند این افراد است.
مخالفین از مماشاتی که با آنها میشود شدیدا سوء استفاده میکنند و مجموع این عوامل محیط رعب و وحشت و ناامنی و حکومت در حکومت و مآلاً هرج و مرج را بتدریج در بسیاری از نقاط کشور حاکم میکند و با شایعات و اخبار درست یا نادرستی که درباره احتمال اغتشاش و فعالیتهای مسلحانه در جریان ماه محرم منتشر میشود مردم را شدیدا نگران کرده و هر روز بر تجری مخالفین و محرکین می افزاید و میهن پرستان را در اضطراب و نگرانی بیشتر فرو میبرد.
عوامل محرک و مغرض نشان داده اند که فضای باز سیاسی را محترم نمی شمارند و از آزادی و مماشات سوءاستفاده میکنند و اقلیت لجام گسیخته ای هستند که چون درباره آنها قانون اجراء نمیشود اکثریت ملت ایران را تحت فشار قرار داده اند.
خمینی نیز که هدفش واقعا مشخص نیست هر روز تحریک تازه ای میکند و عوامل و جیره خوارانش در ایران بر تشدید تروریسم تبیلغاتی خود می افزایند و طبیعی است که کمونیستها و دیگر دشمنان ملت ایران هم از این وضعیت بهره برداری میکنند و هر کدام هوائی در سر می پرورانند که اینگونه هوسها چیزی جز تجزیه ایران یا راهگشائی برای تسلط بیگانگان بر این سرزمین نیست و بی تردید این وضعیت مورد تایید ملت و رهبر ملت ایران نمیباشد.
مماشات بیشتر نسبت به عوامل محرک و اغماض نسبت به اعمال براندازان و خرابکاران خطرات زیادی برای امنیت و استقلال مملکت در بردارد.
ماه محرم زمینه مستعدی را در اختیار مخالفین قرار میدهد تا در صورتیکه آزاد گذارده شوند، به اقدامات حاد و خطرناکی دست بزنند و چنانچه اجتماعات آنها آزاد باشد و محرکین با آسودگی به تحریکات بپردازند مبارزه با مردم تحریک شده و عصبانی که مدتها است مورد تبلیغات منفی هستند کار بسیار دشواری خواهد بود.
بسیاری از آیات نه صریحا بلکه تلویحا با محدود بودن مجالس و جلوگیری از حرکت دستجات و دستگیری محرکین در هر صنف و طبقه ابراز موافقت کرده اند و افراد واقع بین نیز چاره کار را در همین میدانند و بعلاوه افراد فراوان میهن پرست منتظر اشاره ای هستند تا آنها نیز به نمایش قدرت دست بزنند.