جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر
تاریخ سند: 4 تیر 1357
جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر
متن سند:
شماره: 1928 /4/م تاریخ: 4 /4 /2537[1357]دفتر مخصوص علیاحضرت شهبانوی ایران
تلگرام . رمز . واشنگتن
جناب آقای اردشیر زاهدی1 سفیر اعلیحضرت همایون شاهنشاه آریامهر
حسب‌الامر مبارک علیاحضرت شهبانوی ایران، خواهشمندم درباره وضع بیماری و نتایج عمل جراحی جناب آقای دکتر مهر تحقیق و نتیجه را اعلام فرمایند. همچنین به نحو مقتضی و مناسب سؤال و معلوم شود که آیا ایشان از لحاظ پرداخت هزینه‌های درمان که طولانی است و ظاهراً سنگین خواهد بود، مسئله‌ای دارد و احتیاج به کمک هست یا نه؟
با تشکر فراوان، قربان و تصدقت
هوشنگ نهاوندی
توضیحات سند:
1. اردشیر زاهدى، پسر فضل‌الله زاهدى، در مهرماه 1307 در تهران به دنیا آمد. او پس از تحصیلات ابتدایى در تهران و اصفهان، تحصیلات متوسطه را در سال 1325 در دبیرستان اسلامیه بیروت به پایان برد و راهى آمریکا شد. وى در سال 1328 گواهینامۀ کشاورزى را از کالج کشاورزى ایالت «یوتا» آمریکا دریافت داشت. مدرک تحصیلى اردشیر توسط وزارت فرهنگ وقت به عنوان «معادل لیسانس» ارزیابى شده است. وی احتمالاً از سال‌هاى تحصیل در بیروت با کرمیت روزولت آشنایى یافت و با سرویس اطلاعاتى نوپاى آمریکا در ارتباط قرار گرفت. زاهدی در بازگشت به ایران داراى روابط دوستانه با آمریکاییان مقیم تهران بود. او در اردیبهشت 1331 به همراه مرتضى امیر ارجمند (کارشناس ساختمان‌هاى روستایى) به استخدام وزارت کشاورزى درآمد و در پست معاونت و خزانه‌دارى «کمیسیون مشترک ایران و آمریکا براى بهبود امور روستایى» (اصل 4 ترومن) قرار گرفت. اسناد موجود از روابط بسیار نزدیک اردشیر زاهدى با ویلیام وارن رئیس «اصل 4 ترومن» خبر مى‌دهد. طبق این اسناد، اردشیر زاهدى ظاهرا در اسفند 1331 از طرف وزارت کشاورزى به مدت یک سال براى آموزش به آمریکا اعزام شد. خاطرات کرمیت روزولت حضور فعال اردشیر زاهدى را، با نام مستعار «مصطفى» و «ویسى» در جریان عملیات کودتا در تهران نشان مى‌دهد و مشخص مى‌سازد که مأموریت آمریکایى زاهدى پوششى براى استتار حضور وى در تهران و مشارکت در عملیات «سیا» بوده است. اردشیر زاهدى به خاطر ایفای نقش فعال در کودتا به دریافت نشان درجه یک رستاخیز نایل شد و در 3 آبان 1332 آجودان کشورى شاه گردید.اردشیر در آبان 1336 با شهناز پهلوى ازدواج کردکه این ازدواج در سال 1343 به متارکه انجامید و حاصل آن یک دختر به نام مهناز بود. محمدرضا پهلوى در سال 1338 اردشیر زاهدى را به عنوان نمایندۀ خود براى تماس با دانشجویان ایرانى در اروپا اعزام داشت. مدت کوتاهى بعد در اسفند 1338 اردشیر زاهدى سفیر شاه در واشنگتن شد. در این زمان او مى‌کوشید با دانشجویان ناراضى ایران در آمریکا ارتباط برقرار کند. در دولت اسدالله علم، اردشیر زاهدى در شهریور 1341 به عنوان سفیر کبیر ایران عازم لندن شد و تا آذر 1345 در این سمت بود. وى در بهمن ماه 1345 در دولت امیرعباس هویدا وزیر امور خارجه شد. اسناد ساواک نشان مى‌دهد که در سال‌هاى 1346 تا 1348 اردشیر زاهدى به شدت در تلاش براى احراز پست نخست وزیرى بوده است. اردشیر زاهدى نه تنها به صدارت نرسید، بلکه تحرکات جاه‌طلبانه او به برکنارى وى از وزارت خارجه در شهریور 1350 انجامید. در اسفند ماه 1351 محمدرضا پهلوى داماد سابق خود را به سفارت در واشنگتن اعزام داشت تا به عیاشى‌هایش ادامه دهد و جوّ داخلى دربار را آشفته نسازد. اردشیر زاهدى تا زمان دولت شاهپور بختیار سفیر ایران در آمریکا بود و در دى ماه 1357 از این سمت برکنار شد. او یکى از هرزه‌ترین عناصر سیاسى و دولتمردان رژیم محمدرضا پهلوى بود و به این صفت نه تنها در میان خواص، بلکه در سطح جامعه نیز شهرت داشت، به‌طوری که در مدت اقامتش در لندن و آمریکا مطبوعات آنجا بارها تصاویر و گزارش‌هایى از ریخت و پاش‌ها و مفاسد اخلاقى وى درج نمودند. وی در اوج نهضت اسلامی (1356 تا 1357) با همکاری آمریکایی‌ها برای انحراف مسیر انقلاب کوشید و پس از سقوط رژیم پهلوی تا دهه 1370 علیه انقلاب اسلامی فعالیت می‌کرد، اما پس از آن به ظاهر منزوی شد.
رجال عصر پهلوی؛ اردشیر زاهدی به روایت اسناد ساواک، تهران، مرکز بررسی اسناد تاریخی، 1378.