گزارش موضوع: اسداله رشیدیان
تاریخ سند: 10 بهمن 1342
گزارش موضوع: اسداله رشیدیان
متن سند:
شماره: 870 /322 به فرموده به منظور شناسایی اشخاصی که در ساعت 11 صبح روز گذشته قصد ملاقات و مذاکره محرمانه با اسداله رشیدیان را داشته اند مأمور ویژه این بخش در ساعت 10 صبح به منزل نامبرده مراجعه و جریان مشاهدات بشرح ذیل به استحضار می رسد: 1ـ اصولاً روزهای چهارشنبه هر هفته دو دسته اشخاص به منزل مشارالیه مراجعه می کنند یک دسته آن افرادی هستند که در ساختمان اولی منزل (محل تشکیل جلسات روزهای جمعه) به انتظار ملاقات مشارالیه توقف می کنند و مهندس انزلچی آنها را پذیرایی می کند و اکثرا در حدود ساعت 12 ظهر رشیدیان نزد آنها می آید و دسته دوم آنهایی هستند که قرار قبلی دارند و گفتگوهای محرمانه باید صورت گیرد و این قبیل افراد در ساختمان دومی که مجاور ساختمان اولی است پذیرایی شده و در آنجا مذاکرات محرمانه به عمل می آید.2ـ در ساعت 10 صبح که اینجانب مراجعه کردم مستخدم منزل و دو سه نفر از اطرافیان رشیدیان اظهار کردند که نامبرده در منزل نیست و در حدود ساعت 12 ظهر به منزل مراجعت خواهد کرد لیکن با مذاکره خصوصی با پیشخدمت ایشان معلوم شد رشیدیان در ساختمان دومی مشغول ملاقات های خصوصی و محرمانه می باشد و مهم تر آنکه از گفتار پیشخدمت مزبور معلوم گردید رشیدیان در حدود ساعت 11 صبح با چند نفر ملاقات خصوصی دارد و به مستخدم خود قبلاً دستور داده که به محض مراجعه نامبردگان آنها را به ساختمان دوم راهنمایی کند و اشخاص دیگری به آن ساختمان داخل نشوند.
3ـ در ساعت 11 برای شناسایی افراد مورد نظر توسط پیشخدمت مخصوص از رشیدیان درخواست ملاقات خصوصی نمودم و اینجانب را در همان ساختمان دومی پذیرفتند.
در آن موقع هنوز افراد مورد نظر نیامده بودند و اینجانب (به عنوان بهانه ملاقات) انتقال یک سرباز را از یکی از واحدهای ارتش به واحد دیگر مطرح و درخواست توصیه لازم به جناب سرهنگ تاج بخش نمودم.
بلافاصله هم سرهنگ تاج بخش در حالت انتظار ملاقات اشخاص مورد نظر بود و سعی داشت که ما دو نفر زودتر خارج شویم و دو نوبت هم مستخدم خود را احضار و سوال کرد (آنها آمدند یا خیر) و مستخدم جواب داد.
آقای روستا و دو نفر دیگرشان آمده اند و سر خیابان ایستاده اند و منتظر نفر چهارم هستند.
پس از چند دقیقه یکی از سه نفر مزبور با راهنمایی مستخدم وارد ساختمان گردید ولی قبل از آنکه وارد اتاق شود رشیدیان از اتاق خارج و در راهرو ساختمان در حدود دو دقیقه با وی صحبت کرد و آن شخص از منزل رشیدیان خارج گردید (تصور می رود رشیدیان به نامبرده تذکر داد چون اکنون دو نفر دیگر در اتاق هستند دوباره به خیابان برگردد و هر موقع که نفر چهارمی آمد به اتفاق بیایند).
ضمنا رشیدیان به مستخدم هم گفت هر موقع همه آنها آمدند به من اطلاع بدهید و در این موقع رشیدیان به خوبی تفهیم کرد که ما دو نفر (اینجانب و جناب سرهنگ تاج بخش می توانیم با ایشان خداحافظی و خارج شویم لذا به ناچار اینجانب از ساختمان دوم خارج شدم و برای شناسایی سه نفر مورد بحث به خیابان جنب منزل ایشان آمدم و سپس به ساختمان اول رشیدیان نزد مهندس انزلچی رفتم و در موقع مناسبی با مستخدم رشیدیان مذاکره و اسامی چهار نفر مورد نظر را پرسیدم معلوم شد دو نفر از آنها به اسامی.
روستا و فروزان می باشند و دو نفر دیگرشان را نمی شناسند و ضمنا این مستخدم از شغل و مشخصات آنان بی اطلاع بود.
4ـ نزد مهندس انزلچی ـ مهندس انصاری ـ رضا هدایتی رئیس شورایعالی انجمن های محلی خیابان وحیدیه ـ حسام (مقاطعه کار) پاکدامن و چند نفر دیگر حضور داشتند.
ضمن مذاکرات متفرقه که با پاکدامن به عمل آمد اسامی و مشخصات و علت ملاقات این چهار نفر (به طریقی که متوجه منظور اینجانب نشد) سؤال کردم وی پاسخ داد که فروزان سابقه خصوصی دارد (منظورش سابقه چپی بود) و رنجها و ناراحتیهای زیادی در اجتماع کشیده و با اینکه شخصی مطلع و متفکر است و موقعی مغز متفکر یک سازمانی بوده (حزب توده) اکنون در کمال سختی زندگی و گاهی وکالت دادگستری می کند و اکثرا هم به نوشتن کتاب اشتعال دارد.
(توضیح آنکه فروزان یک مرد در حدود 40 تا 45 ساله بود و عینک طبی و یک کیف دستی هم همراه داشت) و مستخدم مزبور از بقیه افراد اطلاعی نداشت و یا آنکه حاضر نشد توضیحی بدهد ضمنا پاکدامن از اینکه اینجانب اسامی روستا و فروزان را قبل از آنکه او بگوید شناخته بودم تعجب کرد و تا حدی ناراحت شده بود و باید گفت که پاکدامن هم سابقا دارای تمایلات چپی بوده است.
5 ـ از مذاکرات نامبردگان با رشیدیان هیچگونه اطلاعی بدست نیامد و حتی به منظور مذاکره احتمالی با آنان اینجانب تا ساعت 1315 بعدازظهر در خیابان اطراف منزل نامبرده منتظر شدم که پس از خروج از منزل رشیدیان بتوانم با آنان صحبت کنم ولی معلوم نشد از کدامیک از دربهای ساختمان خارج شدند ولی قدر مسلم این است که تا حدود ساعت نیم بعدازظهر از منزل نامبرده خارج نشده بودند (نامبردگان در حدود ساعت 1130 با رشیدیان مشغول مذاکره شدند).
6ـ پاکدامن همچنین ضمن صحبت خصوصی اضافه کرد من یک عده از دوستان توده ای خود را که هرگز حاضر نیستند با عناصر وابسته به دربار و دستگاه ملاقات کنند آنها را قانع کرده و با رشیدیان دوست کرده ام و از جمله همین فروزان که امروز با ایشان ملاقات کرد من هم در ایجاد ارتباط بین آنان مؤثر بوده ام ولی رشیدیان نه توجهی به این خدمات دارد و نه اینکه یک تشکیلات حزبی بوجود می آورد که اشخاص فعال در این حزب تمرکز پیدا کنند.
در حالی که آقای علم و آقای دکتر امینی نسبت به دوستان خودشان وفادار و با عاطفه هستند و آقای علم شخص نالایق و دزدی مانند جلال جهان میر را بسمت مدیرکل نخست وزیری و رئیس عمران و آبادی بنادر جنوب منصوب کرده و بدیهی است این اشخاص همیشه مرهون منت آقایان علم و دکتر امینی خواهند بود.
7ـ به هر حال موضوعی که به طور قطعی استنباط شد ملاقات کنندگان مورد نظر دو نفرشان به اسامی روستا و فروزان بودند توده ای هستند و احتمالاً ممکن است منظور از مذاکره و ملاقاتشان این باشد که برای امکان همکاری سیاسی با یکدیگر مذاکره و تبادل نظر و تحت شرایط معینی توافق کنند و یا آنکه قبلاً با یکدیگر آشنایی کامل داشته و برای انجام یک برنامه سیاسی مخصوص مذاکره کرده اند.
برای مزید استحضار به عرض می رسد اکثر اشخاص امثال نمازی ـ طلان و توده ای های دیگر عده ای از همفکران خود را آماده می کنند که با رشیدیان ملاقات و در جلسات وی حضور یابند این قبیل اشخاص تازه وارد ابتدا ضمن جلسه یا جلسات خصوصی در مسایل سیاسی با رشیدیان مباحثه می کنند و دلایل و علل مخالفت خودشان را با دستگاه و احیانا با رژیم مشروطه سلطنتی ابراز می دارند و حتی از رشیدیان قول می گیرند که در هر مورد که لازم شود در مقابل تبلیغات و همکاریهایی که با ایشان خواهند کرد ایشان نیز در دستگاه از آنان حمایت و پشتیبانی کرده و مانع و مزاحمت دستگاه برای آنان گردد.
در خاتمه استحضار می دهد که آقای سرهنگ تاج بخش از ناحیه همسرشان نسبت فامیلی با رشیدیان دارد و آمد و رفت بیشتر ایشان بدین لحاظ می باشد.
و اینجانب به منظور اینکه شاید رشیدیان در مورد ملاقات اشخاص مورد نظر اظهاراتی بنماید از دستگاه مختصرا انتقاد کرده و گفتم مأمورین دستگاه نیات عالیه شاهنشاه را به خوبی اجرا نمی کنند ولی شخص اعلیحضرت همایون شاهنشاه واقعا علاقمند به ترقی و رفاه ملت هستند و آقایان رشیدیان و سرکار سرهنگ تاج بخش تأیید کردند که شاهنشاه علاقه مند به رفاه ملت هستند و رشیدیان اضافه کرد که تنها راه اساسی این است که شاهنشاه اطرافیان نادرست را از طرف خودشان بیرون بریزند.