گزارش درباره : فعالیتهای پنهانی آقای عطاءاللّه خسروانی
تاریخ سند: 3 آبان 1345
گزارش درباره : فعالیتهای پنهانی آقای عطاءاللّه خسروانی
متن سند:
از : 321 محترما به استحضار می رساند در تاریخ 7 /4 /45 اطلاعیه ای مبنی بر فعالیتها و اقدامات پنهانی آقای عطاءاللّه خسروانی وزیر کار و امور اجتماعی و دبیرکل حزب ایران نوین و ارتباط با مقامات و سناتورهای آمریکایی به منظور تصدی کابینه واصل که از مفاد آن چنین استنباط می گردید که نامبرده به طرق مختلف درصدد است به مقامات ذینفوذ و صاحب نظر آمریکایی چنین وانمود و تفهیم نماید در صورت احراز پست نخست وزیری نظریات آنان را در مسایل مربوط به نفت و جلوگیری از گرایش ایران به جانب بلوک شرق تأمین خواهدکرد.مفاد اطلاعیه فوق با قید موارد ذیل جهت تحقیق به ساواک تهران منعکس گردید: 1ـ عطاءاللّه خسروانی دبیرکل حزب ایران نوین چه فعالیتهای پشت پرده را آغاز نموده است.
2ـ مشارالیه از چه طریقی درصدد اخذ تماس با مسئولین آمریکایی می باشد.
3ـ کدام یک از مقامات داخلی در این زمینه با نامبرده همکاری دارند.
ساواک تهران در تاریخ 6 /5 /45 پس از تحقیق و بررسی با توجه به سؤالات فوق چنین اعلام داشته است : 1ـ عطاءاللّه خسروانی خود شخصا در ایران با مقامات امریکایی هماهنگی داشته و در خارج از کشور نیز توسط برادرش سفیر کبیر ایران در آمریکا با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای مؤثر آمریکایی دست به فعالیتهایی برای نخست وزیری زده است.
2ـ نامبرده موفقیت خود را در مبارزه با عناصر مخالف سیاست آمریکا و کسب قدرت در حزب و خنثی کردن هر نوع فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی و سیاسی با سایر کشورهای اروپایی بالاخص کشورهای بلوک شرق دانسته و در این راه در تلاش مداوم می باشد.
3ـ در خارج از ایران توسط برادرش که سفیر کبیر ایران در آمریکا می باشد با مقامات وزارت امور خارجه و سناتورهای مؤثر امریکایی فعالیت هماهنگ داشته و در داخل با مسئولین سفارت آمریکا در تهران و شخصیتهایی نظیر دکتر خواجه نوری لیدر فراکسیون پارلمانی حزب ایران نوین و دکتر منوچهر کلالی ـ عبدالرضا انصاری ـ دکتر مهذب ـ مهندس ریاضی رئیس مجلس شورای ملی بدین منظور همکاری داشته و ضمنا مهندس کاظم جفرودی که در نخست وزیری مرحوم منصور مؤثر بوده در این مورد صمیمانه تلاش می نمایند.
مراتب اطلاعیه و اعلام نظر ساواک تهران از نظر این که موضوع واجد اهمیت بود در تاریخ 9 /5 /45 (با راهنما مشخص می باشد) گزارش و تیمسار ریاست ساواک ذیل آن پی نوشت فرمودند «ساواک تهران شایعات جمع آوری می نماید اگر تمام گزارشات ساواک تهران به همین نحو است باید فکر دیگری کرد.
مهندس جفرودی کوچکترین نقشی در نخست وزیری مرحوم منصور نداشته است.
توجه شما را جلب می کنم شاید عواملی دارد ساواک تهران را منحرف و بلکه می خواهد او را خراب نماید گزارشات بایستی مستند بوده والا باید ذکر گردد طبق شایعات چنین می گویند.
» در اجرای امر موضوع مجددا با قید مواردی به ساواک تهران ارسال تا پیرامون آن تحقیق و چنانچه متکی و مستند به دلایلی می باشد گزارش نماید و ساواک مذکور در مورخه 17 /7 /45 (با راهنما مشخص است) اعلام داشته مفاد نامه قبلی متکی به تحقیقاتی است که به نحو غیرمحسوس بعمل آمده است و طبق اطلاع برادر آقای خسروانی (سفیر کبیر ایران در آمریکا) بیش از سایر سفرای کشورهای خاورمیانه و آسیا با سفیر آمریکا نزدیک است و نامبرده توسط سفیر آمریکا در تهران که اقدامات خود را وسیله رئیس کمیته و امور سیاسی وزارت امور خارجه به مرحله عمل رسانیده بود از مهندس ریاضی دعوت کرده که به امریکا عزیمت و در مراسم به آب انداختن کشتی ریاضی شرکت نماید و منظور اصلی از این مسافرت این بوده که مهندس ریاضی در تقویت اکثریت نمایندگان بخصوص در اجرای نظریات دبیرکل حزب غفلت نکند و بعد از مراجعت نامبرده از آمریکا شایعه نخست وزیری آقای عطاءاللّه خسروانی شدت یافته تا جایی که سپهبد شکیبی معاون وزارت جنگ اظهار داشته موضوع خسروانی تمام شده و آقای هویدا به لندن یا به امریکا می رود و فعالیتهای پنهانی خسروانی سفیر ایران در آمریکا و عطاءاللّه خسروانی در ایران بعرض شاهنشاه آریامهر رسیده و معظم له از چنین اقدامات ابلهانه ای که بعمل می آید متأثر شده اند.
در هر حال فعالیتهای سفیر ایران در آمریکا بخاطر تصدی پست نخست وزیری برادرش عطاءاللّه خسروانی می باشد که با استفاده از دوستی چند نفر از سناتورهای متنفذ و رئیس امور سیاسی و اطلاعاتی ایران در وزارت خارجه آمریکا بعمل آمد و در ایران نیز خسروانی در تماس با مقامات آمریکایی غفلت نکرده و چنین وانمود می نماید که در اثر اقدامات فوق وعده داده شده که تا پایان سال 45 آقای هویدا به عنوان سفیر ایران به لندن و یا فرانسه عزیمت و آقای خسروانی مأمور تشکیل کابینه می گردد و نیز بعضی محافل وابسته به بهاییان در خارج و داخل از روی کار آمدن خسروانی پشتیبانی می نمایند.
ضمنا چون آقای خسروانی از اقدامات خود و برادرش و فعالیتهای امریکاییهای مسئول امور ایران در وزارت امور خارجه امریکا مطمئن است لذا هیچ گونه عکس العملی برای سرکوبی مخالفین نشان نمی دهد و چنان عمل نمی کند که اقدامات وی آشکار و موجبات شکست را فراهم نماید.
به هر حال اقدامات خود را در خنثی نمودن فعالیتهای بلوک شرق و دولتهای اروپایی و توسعه روابط ایران و آمریکا منوط به تصاحب پست نخست وزیری می داند.
مراتب استحضارا بعرض می رسد.
به پرونده منوچهر کلالی قائم مقام حزب ایران نوین ضمیمه بایگانی شود.
رنجبر 12 /8 /45 تحقیقات غیرمحسوس ساواک تهران مایه ناامیدی است! تنها منبع تحقیق مؤثر اشاره.
.
اظهار سپهبد شکیبی است که ممکن است روی دوستی و هم مسلکی باشد و منبع مؤثر یا مثبت نیست برای من باورکردنی نیست که وزیر کار چنین فکری در مخیله اش خطور کند.
گذشته از مراتب بالا کسانی که در مقامات وزارت یا نظایر آن قرار گرفته اند می دانند که دیگر نخست وزیر شدن با بند و بست نیست فقط یک نفر نخست وزیر کشور را تعیین می کند و بلوک شرق و غرب هم دیگر اثری ندارند.
7 /8 رونوشت به پرونده مقامات مذکور ضمیمه شد رنجبر به پرونده حزب ایران نوین ح 451 ضمیمه و بایگانی شود