تلفنگرام
تاریخ سند: 9 آذر 1357
تلفنگرام
متن سند:
تاریخ: 9 /9 /1357تلفنگرام
ساعت 30 /14 روز جارى به مناسبت چهلم درگذشت‌محمدصادق درختیان1 معروف به جمشید حدود 500 نفر در مسجد جامع عطار تجمع سپس سیدعباس عرب2 اهل دالکى سخنرانى کرد و به 66 اهانت نمود و بعد ساعت 1500 جمعیت از مسجد خارج شده و در خیابان‌هاى شهر در حالى که شعارهاى مذهبى و ضد ملى نظیر مرگ بر 66، ما 66 را نمى‌خواهیم، ما پیرو قرآنیم، به یارى خمینى 66 فرارى شده(مى‌دادند) به طرف قبرستان شکرى2 حرکت و در بین راه تعداد آنها به 2500 نفر افزایش یافت که حدود 500 نفر آنها زن بودند و ضمن عکس‌هایى از خمینى با خود حمل مى‌کردند در قبرستان شکرى مجدداً شیخ‌عباس عرب وعظ کرد و سخنرانى وى همراه با اهانت زننده به 66 بود و مى‌گفت ما این رژیم کثیف و خائن را نمى‌خواهیم و با 66 مخالفیم و در پایان اعلام کرد تنها راه جنگ مسلحانه است.
سپس شیخى به نام کاظمى سخنرانى کرد و متن تلفنگرام آیت‌اله گلپایگانى را که براى تیمسار نخست‌وزیر ارسال شده4 قرائت کرد جمعیت مجدداً از قبرستان به طرف شهر حرکت و در خیابان‌ها مجدداً شروع به تظاهرات کرده و شعارهاى مذهبى و ضد ملى دادند اخطارهاى مکرر مأمورین مؤثر واقع نشده و ساعت 1800 با پرتاب گاز اشک‌آور جمعیت متفرق ولى به صورت پراکنده اقدام به تظاهرات و خرابکارى کردند و یک شعبه بانک اعتبارات را در خیابان ششم بهمن5 به آتش کشیدند و شیشه‌هاى یک بانک سپه و بانک بازرگانى را خورد کردند و یک شعبه تعاون روستا را به آتش کشیدند که با استفاده از بلندگو و گاز اشک‌آور و تیراندازى هوایى جمعیت متفرق شدند و هم‌اکنون به طور نسبى وضعیت در شهر عادى است. 6
گوینده ـ ستوان محمدپناه
گیرنده صوافى
ساعت 23
شماره 9 /9 /57 - 58
توضیحات سند:
1. محمدصادق درختیان (مشهور به جمشید)، فرزند عبدالرسول در سال 1334 به دنیا آمد. وی در مورخه 29 /7 /57 در خیابان ششم بهمن سابق، کنار مسجد بهبهانى به ضرب گلوله عمال پهلوى به شهادت رسید. این خیابان مدتها به نام جمشیدو (جمشید به لهجه بوشهرى)معروف بود تا اینکه با پیروزى انقلاب اسلامى به‌نام خیابان انقلاب تغییر نام یافت.2. عباس عرب، فرزند حسین در سال 1333 در برازجان به دنیا آمد. وی دارای تحصیلات حوزوی بود. ساواک وی را طرفدار امام خمینی (ره) و آیت الله خوئی معرفی کرده‌است. آقای عباس عرب به اتهام اقدام علیه امنیت کشور و تحریک مردم در سال‌های 1354 و 1357 بازداشت شد.
(اسناد ساواک ـ پرونده انفرادی)
3. گورستان شکرى: در سال 1320 ﻫ. ش گورستان عمومى بوشهر به همّت سیدمحمد سیادت فرزند مرحوم سیدحسین بلدیه (سیادت) اولین شهردار بوشهر، در جنوب محله شکرى بوشهر تأسیس شد که از آن به بعد علاوه بر محله شکرى این نام به گورستان نیز اطلاق شد. این گورستان هم‌اکنون به بهشت صادق مشهور است که از نام شهید صادق میگلى که در اوایل انقلاب اسلامى در پشت بام دبیرستان سعادت با شلیک گلوله دژخیمان پهلوى به شهادت رسید، گرفته شده است.
4. آیت‌الله‌العظمی محمدرضا گلپایگانی در 27 /8 /1357 تلگرافی برای ارتشبد غلامرضا اظهاری ارسال کرد و ضمن آن از اقدامات رژیم علیه تظاهر کنندگان شدیداً انتقاد شده است. متن اعلامیه به شرح زیر است:
متن تلگراف مرجع عالیقدر حضرت آیت‌الله گلپایگانی به ارتشبد ازهاری ـ تهران
بسم‌الله الرحمن الرحیم
(ابلغکم رسالات ربی و انا لکم ناصح امین)
برحسب وظیفه شرعیه و مسئولیت مهمی که بر عهده دارم لازم دانستم به جنابعالی و تمام درجه‌داران و افسران و افراد ارتش تذکر دهم، باشد که این تذکرات باعث تنبیه و فکر صحیح و اتخاذ ترتیب مشروع و منطقی گردد و در مقابل خداوند متعال و وجدان و ملت ایران و مردم آزاد دنیا بیش از این مملکت اسلامی سرافکنده و مورد تنفر واقع نشود. (فاجمعو امرکم و شرکاءکم ثمّ لایکن امرکم علیکم ... )
آقای ازهاری، سلب آزادی‌های فردی و اجتماعی و ایجاد اختناق و سانسور و کشتار و اتلاف نفوس نه شما را بر ابقاء حکومت استبدادی توفیق می‌دهد و نه این ملت ستمدیده را آرام و نه مقام روحانیت را از انجام وظیفه شرعیه باز می‌دارد. اگر راستی بقاء این مملکت را می‌خواهید با ملت عناد و لجاج نورزید و بر آتش تنفر و انزجار و اعتراض و اعتصابی که اعمال ضد اسلامی و مصالح مملکتی است بازگردید. و به ندای وجدان و عقل و دین پاسخ دهید. با اسلحه‌ای که در انبارها با پرداخت میلیاردها پول ملت محروم ذخیره شده، ملت را که مالک واقعی آن است نکشید. و به اظهار پشتیبانی بعضی اجانب که می‌خواهند شما را هر چه بیشتر به دشمنی با ملت برانگیزند تا مطیع فرمانشان باشید و غیر از آنها پناهگاه و پشتیبانی نداشته باشید مغرور نشوید و شخص پرستی را بر مصالح مملکت ترجیح ندهید.
من به شما اتمام حجت می‌کنم آنچه شما در اهتمام حفظش هستید که حتماً خواسته ملت و مصلحت مملکت نیست مجوز این اقدامات خشونت‌بار نمی‌باشد. آیا نمی‌بینید که مملکت در اعتصاب است، آیا نمی‌دانید که دانشگاهیان و فرهنگیان و بازاریان و کارگران و کارمندان صنعت نفت و مطبوعات و حوزه و همه و همه همکاری با نظام حاکم راخیانت به ممکلت و حقوق و آزادی خود می‌دانند. راضی نشوید در تاریخ ثبت شود که ارتش ایران بعد از سال‌ها استراحت ملت را هدف قرار داد و خیابان‌ها و کوچه و بازار و دانشگاه و مدارس را از خون ملتی که بودجه هنگفت ارتش را متحمل است رنگین ساخت.
آقای ازهاری با توجه به اینکه نهضت اصیل ملت ایران برای طرد استعمار و استبداد تمام قشرهای مملکت را فراگرفته است مقابله با آن نیروهای مسلح و کشتار صغیر و کبیر مملکت را از بحران و ناآرامی‌ها نجات نخواهد داد و مردم به چیزی غیر از پایان یافتن حکومت استبدادی و تأمین آزادی و عدالت اجتماعی در سایه برقراری نظام اسلامی راضی نخواهند شد. شما که به عنوان حفظ نظام مشروعه سلطنتی با مردم روبرو شده‌اید و افراد را به جرم مخالفت با رژیم دستگیر می‌نمائید می‌دانید که نیم قرن است از جانب نظام حاکم بر این مملکت رژیم مشروطه ملغی شده و سال‌هاس است که عملاً بساط آن را برچیده‌اند و به رژیم دیکتاتوری و به اصطلاح شاهنشاهی که از فلسفه‌های مهم انقلاب مشروطه پایان دادن آن بود تبدیل شده است و اسناد و مدارک و سخنرانی‌ها و مسافرت‌ها و اوضاع مملکت و روزنامه‌ها همه در این مدت گواه این است که رژیم مشروطه عملاً و رسماً و حتی اسماً الغا شده است، آیا خود شما واقعاً تحت رژیم مشروطه بر مملکت مسلطید؟ بیائید بیش از این مملکت را به خطر و مردم را به جنبش وادار نسازید. معلوم است مردم این سبک حکومت و استبداد را نمی‌توانند هضم کنند که این همه کشته می‌دهند باز هم ایستادگی می‌نمایند آیا اگر ملتی رژیم خود را بخواهد تغییر دهد ارتش آن ملت حق دارد به عنوان معارضه و کوبیدن ملت وارد عمل شود و مردم ار هدف تیر قرار دهد و به قتل عام تهدید نماید؟ از خدا بترسید و از راه باطل برگردید.
خداوند متعال همه را به رشد و صلاح و آنچه موجب خیر و ترقی مسلمانان و طرد استعمار است هدایت فرماید.
ندای اسلام محمدرضا موسوی الگلپایگانی
17 ذی‌حجه‌الحرام 98 ﻫ 27 /8 /1357
5. میدان ششم بهمن: میدان انقلاب واقع در مرکز شهر بوشهر
6. در سند دیگری در همین باره آمده است:
«از: بوشهر تاریخ: 10 /9 /1357
به 312 شماره: 8695/ ﻫ 1
ساعت 1430 روز 9 /9 /57 تحت عنوان چهلمین روز درگذشت محمدصادق درختیان معروف به جمشید در حدود 500 نفر از اهالى بوشهر در مسجد عطار تجمع و سپس واعظى به‌نام شیخ‌عباس عرب سخنرانى تحریک‌آمیزى نمود در ساعت 1500 جمعیت از مسجد خارج و با دادن شعارهاى ضد ملى و توهین‌آمیر در حالیکه تعداد آنها به حدود 2500 نفر مى‌رسید به طرف قبرستان رهسپار و در آنجا نیز واعظ مذکور سخنرانى توهین‌آمیزى به 66 نمود و مردم را به مبارزه مسلحانه دعوت کرد و این جمعیت سپس به شهر مراجعت و چون قصد اعمال خشونت داشتند پلیس با آنها مقابله در حالیکه یک شعبه بانک اعتبارات و یک شعبه بانک تعاون روستا را آتش زده بودند در حدود ساعت 1800 به وسیله پرتاب گاز اشک‌آور و تیراندازى متفرق شدند در حال حاضر وضع عادى است. بدیعى
گوینده: فریدونى
مخاطب: دیلمقانى ساعت مکالمه: 0930 روز 10 /9 /57»