گزارش
تاریخ سند: 11 شهریور 1330
گزارش
متن سند:
شماره: 1777/ج وزارت جنگ ریاست ستاد ارتش محترماً معروض می دارد تا کنون در منطقه لرستان به علت پائین بودن سطح فرهنگ، محدود بودن ارتباطات اهالی با شهرهای بزرگ و همچنین اعتماد و اعتقاد کاملی که به دستگاه ارتش داشتند، احزاب و دستجات سیاسی و غیر سیاسی تشکیل نیافته و افرادی نیز که به منظور[ی] فعالیت نموده اند، به علت نامساعد بودن محیط، موفقیتی تحصیل نکرده اند.به همین جهت اشخاص و مقاماتی که به منظورهای سیاسی یا استفاده جوئی از قبیل دسته بندی های انتخاباتی و یا اعمال نفوذ روی دوائر و غیره دارند، داخل شدن از این طریق را غیرعملی دانسته و راه دیگری که تناسب با ساده لوحی و بی آلایشی اهالی لرستان است، انتخاب نموده و می خواهند عملیات و اقدامات خود را در پناه مصونیت مذهبی به مورد اجرا گذارند و چون موقع انتخابات نیز نزدیک شده، بر شدت عمل خود افزوده اند و روزنامه هائی که اکنون در شهر خرم آباد و منطقه لرستان منتشر می گردد، تحت نظر همین اشخاص که خود را جزء طبقه روحانی قلمداد می کنند، اداره می شوند.
اینک در شهر خرم آباد در حقیقت بیش از دو فرقه یا جمعیت متشکل وجود ندارد، یکی به نام انجمن سادات1 که جریان مشروح آن در پرونده مربوطه گزارش گردیده که خود را متکی به آیتالله کاشانی2 می دانند، دیگری حوزه علمیه است که تحت سرپرستی یکی از روحانیون محلی به نام حاج روح الله کمالوند اداره می شود.
این شخص که مدتی در قم در محضر آیت الله بروجردی3 مشغول تحصیل بوده، خود را نماینده معظم له در لرستان معرفی می نماید و تعداد قریب 50 نفر از جوانان در حوزه علمیه او مشغول تحصیل می باشند؛ ولی این شخص تنها به امورات مذهبی و دینی اکتفا ننموده و در امورات سیاسی نیز مایل است نفوذ خود را مستحکم نماید و بدون تردید عملیات نامبرده در انتخابات و سایر کارهای اجتماعی بدون تأثیر نخواهد بود.
لشکر دورادور مراقب جریان امر می باشد و هر گونه اطلاع مهمی که کسب شود، بلافاصله گزارش خواهد شد و ضمناً بیوگرافی وی نیز تنظیم و متعاقباً تقدیم می گردد.
فرمانده...
لرستان – سرتیپ ...
محترمانه به عرض می رساند.
22 /6 /30 محرمانه ـ مستقیم
توضیحات سند:
1ـ انجمن سادات: همان « مجمع سادات لرستان » است که در جریان آزادی های بعد از شهریور 1320 ش شکل گرفت و در جریانات سیاسی از قبیل ارسال تلگراف به نخست وزیری و پشتیانی از فعالیت های مصدق در دوران او، فعال بود.در تبیین نقش سادات و جایگاه ویژه ی آنان در منطقه لرستان نوشته اند: « سادات تنها گروهی هستند که در ناامن ترین روزگار لرستان، نه تنها مصون از هر گزند که بر پایه ی قدرت معنوی خود در حل پیچیده ترین مشکلات می کوشند.
» انقلاب اسلامی در لرستان .
مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج 1، ص 44 و 357 2ـ آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی فرزند سید مصطفی در سال 1264 ش در تهران متولد گردید.
پدر ایشان شهید آیتالله سید مصطفی کاشانی از علمای بزرگ و مبارز و از اساتید حوزه علمیه نجف بود که در انقلاب 1920 عراق از پیشوایان نهضت به شمار میرفت.
وی در سال 1280 و در سن 16 سالگی همراه پدر به نجف اشرف عزیمت کرد و در آنجا مشغول تحصیل شد.
در نجف علاوه بر استفاده از درس پدر از استادان درجه اول دیگری چون محمدتقی شیرازی، آخوند خراسانی و میرزا حسین خلیلی بهره برد و در سن 25 سالگی به مقام اجتهاد رسید.
در سال 1285 به عنوان مشاور آیتالله خراسانی سهم مهمی در تهیه اعلامیههای مشروطه داشت.
وقتی انگلیسی ها به عراق حمله کردند، در منطقه کوتالعماره حدود 18 ماه علیه متجاوزین جنگید.
در سال 1920 آیتالله کاشانی با کمک مراجع دیگر جمعیت اسلامی عراق را تشکیل داد و برای مبارزه با سلطه انگلیس در عراق دست به انقلابی زد که به انقلاب 1920 عراق مشهور شد و پس از آن به ایران آمد و مبارزات خود را در ایران علیه انگلیس ادامه داد.
پس از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، توسط متفقین بازداشت شد و یک سال در اراک، رشت و کرمانشاه زندانی گردید.
آیتالله کاشانی هیچگاه از مسائل جهان اسلام غافل نبود، از این رو در سال 1326 ش که تأسیس دولت غاصب اسرائیل اعلام گردید، اعلامیهای خطاب به مسلمانان جهان صادر کرد و مسلمانان را جهت مخالفت، دعوت به تظاهرات و اعتراض نمود و از آنان خواست تا تمام کوشش خود را برای ریشه کن کردن این غده سرطانی به کار گیرند و خود نیز در تهران با بیش از سی هزار نفر به تظاهرات پرداخت.
آیت الله کاشانی به دلیل مبارزات خستگی ناپذیری که داشت، در زمان قوامالسلطنه دوباره دستگیر و 18 ماه به قزوین تبعید شد.
بعد از ترور شاه و متهم کردن ایشان به دست داشتن در این ترور، در 15 خرداد 1327 به قلعه فلکالافلاک خرم آباد و پس از مدتی نیز به لبنان تبعید شد که 18 ماه به طول انجامید.
پس از بازگشت از لبنان در سال 1329 به نمایندگی از مردم تهران، به مجلس راه یافت و رهبری نیروهای مذهبی را در مجلس پانزدهم به عهده گرفت.
از جمله اقدامات آیتالله کاشانی، جلوگیری از انعقاد قرارداد گس ـ گلشائیان و متحد کردن نیروهای مذهبی و ملی برای ملی شدن نفت در مجلس شانزدهم بود.
در آن زمان رهبری گروه ملی را دکتر مصدق بر عهده داشت.
مصدق اعلام کرد که قرارداد دارسی و قرارداد 1933 را به رسمیت نمیشناسد و در روز 20 مهر 1329 دولت را استیضاح کرد و روز 4 آذر همان سال پیشنهاد ملی شدن نفت مطرح شد.
در این هنگام آیتالله کاشانی به حمایت از مصدق پرداخت تا سرانجام در 24 اسفند 1329 نفت ملی شد و در 29 اسفند همان سال به تصویب سنا رسید.
با روی کار آمدن قوام و برکناری مصدق در 25 تیر 1331 آیتالله کاشانی اعلام کرد اگر قوام ظرف 48 ساعت کنار نرود، اعلام جهاد خواهد کرد.
در پی این سخن، روز 30 تیر مردم به خیابان ها ریختند و شاه سریعاً قوام را برکنار کرد و مصدق روی کار آمد.
پس از واقعه سیتیر 1331 و روند خاص حکومت جبهه ملی و سیاستهای متضاد آن، بین آیتالله کاشانی و دکتر مصدق اختلافاتی روی داد که منجر به جدائی گردید.
پس از کودتای 28 مرداد 1332 و قرارداد استعماری کنسرسیوم، علیه دولت و عاقدان قرارداد بیانیهای صادر و پس از دستگیری فدائیان اسلام به دادگاه نظامی احضار و حکم اعدام وی صادر گردید که البته تلاش و کوشش علمای بزرگ، به خصوص مرحوم آیتالله بروجردی، موجب لغو حکم مزبور شد.
اما شیوه و شگرد ساواک و دربار باعث منزوی گردیدن ایشان شد و از سوی دیگر روش های غیراصولی و شایعه پراکنی و تحریف حقایق از سوی به اصطلاح ملیون، بر این انزوا افزود.
بعد از کودتای 28 مرداد 1332 که منجر به برکناری مصدق شد، آیتالله کاشانی که میدید دوباره رابطه با انگلیس شروع شده، به مبارزه با انگلستان پرداخت و در سال 1335 دستگیر و زندانی شد.
حضرت امام خمینی (ره) در مورد مرحوم آیتالله کاشانی که چندین سال اداره بزرگترین حوزه علمیه در تهران را بر عهده داشت، فرمودهاند : «آقای کاشانی از جوانی در نجف بودند و یک روحانی مبارز بودند.
مبارزه با استعمار.
آن وقت البته انگلستان بود، مبارزه با او.
در ایران هم که آمدند، تمام زندگیشان صرف همین معنا شد و من از نزدیک ایشان را میشناختم».
آیتالله کاشانی در 23 اسفند 1340 به دیار باقی شتافت و در جوار مرقد مطهر حضرت عبدالعظیم حسنی (علیهالسلام) به خاک سپرده شد.
ر.ک : آیتالله سید ابوالقاسم کاشانی به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی.
3ـ آیت الله العظمی حاج آقا سیدحسین بروجردی در سال 1254 ش در بروجرد متولد گردید.
تحصیلات خود را در مکتب شروع کرد و سپس به مدرسه نوربخش بروجرد منتقل شد و از آنجا به حوزه علمیه بروجرد رفت و صرف و نحو، بدیع، عروض، منطق و فقه و اصول را فرا گرفت و برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه صدر اصفهان رفت و از محضر میرزا جهانگیر خان قشقایی، سید محمد باقر درچه ای، میرزا کلباسی و محمد تقی مدرس کسب فیض کرد.
در سال 1281 براساس درخواست والد خود پس از نه سال تحصیل در اصفهان به بروجرد رفت و یک سال بعد جهت ادامه تحصیل راهی نجف اشرف شد.
ایشان در 36 سالگی در حوزه نجف مشهور شد و چنان موقعیتی پیدا نمود که در معابر و مدارس مورد توجه عام و خاص قرار می گرفت و حوزه درسی او بسیار باشکوه برگزار می شد.
او از سال 1282 تا سال 1289 در نجف اشرف بود و باز به تقاضای والد خود در سال 1289 ش به بروجرد حرکت کرد که در سال 1290 پدر ایشان رحلت فرمودند و مرگ پدر باعث شد که دیگر به نجف نرود و در بروجرد ماندگار شود.
12 سال در بروجرد مشغول تربیت طلاب شد و در سال 1304 ش بعد از مرگ فرزند خود جهت مسافرت عازم مشهد شد.
در راه بازگشت، به قم رفت و به گرمی از طرف آیت الله حائری و حوزه علمیه قم مورد تکریم قرار گرفت و به دعوت فضلای قم شروع به تدریس و مباحثه نمود ولی با پیگیری مردم بروجرد پس از یکسال و نیم توقف در سال 1306 مجدداً به بروجرد باز گشت و سپس به مکه مشرف شد و پس از مراجعت به تهران رفت و از آنجا برای دومین بار به مشهد مقدس رفت و پس از 7 ماه توقف مجدداً به بروجرد آمد و تا سال 1319 در آنجا ماند.
در سال 1320 ش پس از رحلت آیت ا...
حائری به درخواست علما و اهل علم، به قم رفت و خلاء وجودی آیت الله حائری را پر نمود و همه به دور او جمع شدند.
با درگذشت مرحوم آیت الله قمی، آیت الله بروجردی مرجع تقلید جهان تشیع گردید.
ایشان نسبت به گسترش حوزه علمیه قم توجه وافری داشت و آن را بیش از گذشته گسترش داد و مکتب فقهی خاص و مکتب علم رجال را پایه گذاری نمود.
مرحوم آیت الله بروجردی از روحانیونی بود که با سلطنت رضاشاه مخالفت می کرد و در دوره سلطنت محمدرضا شاه نیز با بسیاری از اقدامات رژیم مخالف بود و تلاش می کرد تا به وسیله نامه و پیام های ارسالی از خلافکاری های رژیم شاه نسبت به حریم اسلام جلوگیری نماید.
او در مواردی نیز به شیوه ی سلف، تقیه و مبارزه با رژیم شاه را به فرصت مناسب تری موکول می کرد.
آیت الله بروجردی پس از یک عمر خدمت به اسلام و مسلمین در دهم فروردین 1340 ش .
12 شوال 1380ق رحلت فرمودند.