تلفنگرام از وزارت کشور
تاریخ سند: 25 آبان 1357
تلفنگرام از وزارت کشور
متن سند:
تا ساعت 14 روز 25 /8 /57 وضع استان به شرح زیر است: 1 ـ طبق اعلام فرمانداری خمین از ساعت 10 صبح امروز حدود 5 هزار نفر بانکها و دارائی و بعضی از ادارات دولتی را تخریب و مبادرت به آتش سوزی نموده اتومبیل اداری را آ تش زده و تا کنون ادامه دارد با تیمسار حساسیان فرمانده ژاندارمری یک مرکز تلفنی تماس حاصل و نیروی کمکی خواسته شد نیروی کمکی از اراک اعزام شده است که کافی به مقصود نیست.1 2 ـ طبق اعلام فرمانداری محلات کلیه مغازه های شهر باستثنای نانوائی ها و قصابی ها به مدت 3 روز تعطیل خواهند بود.
ضمناً باستحضار می رساند تعداد افراد بیشتری مورد نیاز است تا بتوان به تظاهرات خاتمه داد و همچنین احتمالا قرار است تظاهراتی فردا در اراک بعمل آید.
* م/ 3125 25 /8 /1357 استاندار عبدالعلی دهستانی گوینده ـ کاظمی گیرنده ـ شیواپور ساعت 1630 روز 25 /8 /1357 با تیمسار رنجبر زاده در ژندارمری تماس گرفتم سرکار سرهنگ سپهری هم دنبال اینکار بودند فرمانده هنگ ژاندارمری اراک بمحل رفته و فعلاً چون کمک مجدد نخواسته اند.
ظاهراً آرامش برقرار است با تیمسار بزرگ (امیر جانشین) هم صحبت کردم سرکار سرهنگ امیری موضوع را تعقیب خواهندکرد اقدامی ندارد بایگانی شود.
ساعت 11 صبح
توضیحات سند:
1ـ آنچه امروز (25 /8 /57) در خمین روی داد به آتش کشیدن تقریباً بیشتر مراکز دولتی بود که از شهر چهره ای سوخته به جا گذاشت.« در مورد تظاهرات و آتش سوزی گسترده (امروز ) نظرات متفاوتی ارائه شده است.
برخی آنرا توطئه عوامل رژیم دانستند و محکوم کردند.
برخی آنرا یک حرکت خود جوش ولی کنترل نشده و افراطی قلمداد کردند و برخی دیگر بر آن مهر تأیید زدند.
» ر.ک خمینی در انقلاب.
، صص 392تا397.
در گزارش دیگری که یک روز بعد ساواک استان مرکزی آن را به مرکز ارسال کرد مراکزی که در شهر خمین مورد حمله واقع شد اعلام گردید.
سند بعدی همان گزارش است.
* مطبوعات در ماه های بعدی ضمن مرور خبر های آبان ماه از امروز اراک (25 /8 /57) خبری دادند مبنی بر اینکه «گروهی از مردم اراک که در مسجد آقا ضیاء اراک گرد آمده بودند به قصد تظاهرات از مسجد خارج شدند، دخالت پلیس کار را به زد و خورد کشانید که در این جریان سه نفرکشته شدند» (اطلاعات هفتگی، به تاریخ 22 /10 /57، صص4 و 11و 58 ) نشریه اخبار جنبش اسلامی در شماره دوم خود نیز که در تاریخ 1 /9 /57 منتشر شد، خبر مشابهی از اراک به چاپ رساند.