موضوع: سخنرانی سید عبدالرضا حجازی در مسجد ارک
تاریخ سند: 4 آذر 1349
موضوع: سخنرانی سید عبدالرضا حجازی در مسجد ارک
متن سند:
به: 316 شماره: 65242 /20ه 3 از: 20ه 3 ساعت 1330 مورخه 2 /9 /49 سید عبدالرضا حجازی در مسجد ارک به منبر رفته و پس از بحث درباره نهضت پیغمبر اکرم و آوردن دلائل و شواهدی از قرآن و کتاب‌های یهودی و مسیحی گفت جوانان عزیز و آقایان محترم استعمار از دو طرف ما ملت‌های اسلامی را تهدید می‌کند در دنیا پیرو بودا1 و کنفوسیوس2 از مسلمانان بیشتر است ولی استعمار و استثمار آنها را فقط از یک جهت مورد حمله قرار داده و می‌خواهد ذخائر زیرزمینی آنها را ببرد و حال آن‌که ما را از دو جهت یکی از لحاظ دینی و دیگری تاراج معادن و نفت خام مورد هجوم قرار داده است.دنیای آمریکا و مسیحیت هیچ جا به اندازه‌ای که برای کوبیدن دین اسلام پول خرج می‌کند، صرف هزینه نمی‌نماید.
چقدر کتابها و مقاله‌ها چاپ می‌کنند و در اختیار جوانان می‌گذارند.
این مردکه [مردیکه] که برداشته در کتابش به خدا و پیغمبر و دین اهانت کرده از دادستان تهران می‌خواهم که هر چه زودتر او را پای محاکمه بکشد و مجازات نماید اگر دادستان مسلمان است باید از حریم اسلام دفاع کند.
نویسنده یا مجازات شود و یا توبه نماید و بنویسد که من نفهمیدم.
عجیب است از مؤسسه نشر کتاب که اگر یک کتابی نوشته شود برای طبع آن چقدر انسان را معطل می‌کنند با دقت تمام می‌خوانند، شور می‌کنند تا اجازه صادر کنند3.
آیا این کتاب را که سیلی به صورت پیغمبر و دین و خدا زده نخوانده‌اند ما تا اندازه‌ای می‌توانیم طاقت بیاوریم مثلی هست که می‌گویند خدا می‌خواهد اگر حضرت عباس بگذارد.
حضرت عباس خشم و غضب من است که تا حدی کنترل می‌شود، زندانی‌مان می‌کنند مربوط به خود ما است طاقت میآوریم چند ماهی منبر ما را قدغن می‌کنند، طاقت میآوریم.
تعیین می‌کنند که با چه شرایطی به منبر بروید، قبول می‌کنیم ولی وقتی برسد که سیلی به صورت پیغمبر بزنند دیگر نمی‌توانیم طاقت بیاوریم، ما در منابر گاهی با خنده، گاهی با مطالب فکاهی وقت می‌گذرانیم که احساسات مردم تحریک نشود وقتی عصبانی شدیم قرص و محکم حرف زدیم شما ملت مسلمان هم احساساتی و تحریک خواهید شد خواهی نخواهی مشت‌ها گره می‌شود و فریادها از سینه‌ها برخاسته می‌شود.
اینک باز هم برای دومین بار از شخص دادستان می‌خواهم که این مردکه [مردیکه] را با مؤسسه نشر کتاب تا پایان ماه مبارک رمضان پای محاکمه بکشد و تکلیف ملت مسلمان روشن شود.
اگر اعتنایی به خواسته ملت نشد آن وقت بعد از ماه مبارک رمضان ملت مسلمان وظیفه دینی خود را به خوبی می‌داند که باید عمل نماید.
نظریه شنبه: شنبه نظری ندارد.
نظریه یکشنبه: یکشنبه نظری ندارد.
سیادت نظریه چهارشنبه: نظری ندارد.
نگهبان بخش 3 پهلوان 4 /9 /49 5497 – عبدالرضا حجازی اداره کل سوم 4 /9 /49
توضیحات سند:
1ـ بودا متولد و متوفی حدود ¬483 تا 563 پیش از میلاد لقب¬ سیدهارته گُتامه بنیانگذار دین¬بودایی که گفته می شود پدرش فرمانروای ناحیه ای در شمال ¬بنارس هند بود و بودا در 29¬سالگی خانه پدری را ترک گفت و به سیاحت و عبادت پرداخت تا اصول آیین بودا به او الهام شد.(ر.ک: فرهنگ فارسی¬اعلام، غلامحسین صدری ¬افشار، نسرین حکمی، نسترن حکمی، صفحه 185، انتشارات فرهنگ¬ معاصر، سال 1383.) 2ـ کنفوسیوس نامی ترین فیلسوف و دانشمند چینی بین سالهای 551 ـ 479 قبل از میلاد وی به وجودآورنده طریقه اخلاقی بود که اساس آن بر صمیمیت نسبت به سنن ملی و قومی و خانوادگی است.
این دانشمند در چین به مقام رهبری دینی رسیده و برخلاف مللی که پیامبر را فرستاده خدا می دانند، چینیان، کنفوسیوس را فقط راهنما و آموزگاری دانا و روشنفکر می شناسند.
پایه تعالیم او روی پنج رابطه بنا شده که عبارتند از: رابطه بین کارفرما و کارگر، پدر و پسر، زن و شوهر، برادر بزرگتر و برادر کوچکتر و دوست بزرگتر و دوست کوچکتر...
پیروان کنفوسیوس در چین، برمه، کره و دیگر مناطق اطراف چین به 400 میلیون تن بالغ می شوند.
(ر.ک: فرهنگ فارسی معین، دکتر محمد معین، جلد ششم، صفحه 1611، انتشارات امیرکبیر، تهران، سال 1371) 3ـ سانسور کتاب: سانسور کتاب در حکومت پهلوی دست کمی از محدود کردن آزادی بیان نداشت.
گاه کتاب روایی را به خاطر این‌که ممکن است ذهنیتی را نسبت به پهلوی ایجاد کند توقیف می‌کردند.
رساله حضرت امام خمینی تنها به دلیل مؤلف آن ممنوع شد.
کتاب «مهدی موعود» علی دوانی که مجموعه‌ای است از روایت بحارالانوار در مورد ظهور امام مهدی (ع) چون روایتی نقل کرده است که قبل از ظهور حضرت، زندیقی از قزوین قیام می‌کند و پرده ناموس مردم را می‌درد و ظلم می‌کند و چون این روایت به رضاشاه تطبیق می‌کرد، توقیف شد.
به گزارش فریدون هویدا « برقراری سانسور توسط ساواک تا بدان حد پیشرفت کرده بود که گاه اتفاق می‌افتاد جلوی انتشار کتاب‌هایی را که قبلا‌ً بارها چاپ شده بود می‌گرفت.
» از چاپ مجدد کتاب «حسین‌بن علی را بهتر بشناسیم» نوشتۀ آیت‌الله یزدی با این‌که بارها به چاپ رسید، جلوگیری به عمل آمد.
کتاب « مسائل عصر ما» نوشتۀحجت‌الاسلام عبدالکریم هاشمی‌نژاد که بیشتر به سؤالات اجتماعی جوانان از اسلام پاسخ می‌داد و بارها چاپ شده بود، توسط ساواک « مضر و تحریک‌آمیز» شناخته شد.
کار سانسور و ممیزی به عهدۀ وزرات اطلاعات و جهانگردی بود؛ اما ساواک می‌توانست با تشخیص خود نظر وزرات اطلاعات را وتو کند و از چاپ و انتشار هر آن‌چه از دید آن سازمان زیان‌آور بود جلوگیری کند.
اسناد و مدارک بسیاری را سانسور و ممیزی از وزارت اطلاعات باقی مانده است که اکنون نزد وزارت ارشاد در سازمان اسناد و مدارک انقلاب اسلامی نگهداری می‌شود.
این اسناد گویای وحشت عمیق نیروهای رژیم و سخت‌گیری بیش از حد در مورد کتاب می‌باشد.
جدول ذیل نمونه‌ای از سانسور و نظر ممیزان در مورد بعضی از کتابها می‌باشد.
1ـ فاطمه بر کرسی رهبری، مطالبی دربارۀ فرعون‌ها و طاغوت‌ها آمده که محل تأمل است.
جملۀ «فقر بسیاری از استعدادها را سرکوب می‌کند.
» حذف شود.
2ـ انتظار، عامل حرکت (دکتر علی شریعتی)، کلمۀ طاغوت دارای ابهام است.
کلیشه‌های روی جلد که مربوط به آفریقای سیاه و رهایی از اسارت است حذف شود.
3ـ تا دمیدن سحر، با استعارۀ اسارت، پرنده و قفس، مطالبی در مورد زندان و زندانبانان و آزادی بیان دارد که قابل تأمل است.
4ـ صلح امام حسن (ترجمۀ آیت‌الله خامنه‌ای)، کلمۀ سلطنت از کتاب حذف شود.
5ـ ایران در آستانۀ ظهور اسلام، کتاب از ظلم و ستم و عیش و نوش‌های شاهان ساسانی صحبت کرده است.
اگرچه سندیت دارد، ولی نشر آن به مصلحت نیست.
6ـ انقلاب تکاملی اسلام (جلال‌الدین فارسی)، این کتاب شبیه مطالب تبلیغی مارکسیست‌های اسلامی است، ممنوع‌الانتشار شود.
7ـ بعثت و ایدئولوژی، طرفداری از عقاید ارتجاعی و سخنانی برخلاف میراث ملی، سانسور شود.
8ـ ولایت فقیه(امام خمینی)، مطالب خلاف مصلحت نظام دارد، از بخش آن جلوگیری شود.
در نوار مرزی توزیع شده است.
9ـ سرود جهش‌ها (محمدرضا حکیمی)، پشت جلد کتاب یک قطره خون جلوه‌گر است.
دعوت به عصیان کرده و اشاره به خمینی دارد.
10ـ رسالۀ توضیح‌الاحکام (آیت‌الله سید محمد شیرازی)،مسئلۀ جهاد در غیبت و تولا و تبری باید حذف شود؛ چون در رساله‌های عملیۀ امروز وجود ندارد.
11ـ بی‌نهایت کوچک‌ها (دکتر علی شریعتی)، در مورد عدم جدایی دین از سیاست باید با مقامات صالحه [ساواک] صحبت شود.
12ـ پنج داستان (جلال آل احمد)، به روز آزادی زن، کنایات فراوانی دارد.
13ـ خونابه (جلال آل احمد)، داستان خونابه مملو از ابهام و ایهام است.
دارای مطالبی پیرامون مسئلۀ نفت، سانسور مطبوعات و تقسیم املاک است که باید اصلاح شود.
14ـ امدادهای غیبی (مرتضی مطهری)، با این شرط چاپ شود که جملۀ «انقلابی که مانند انقلاب دیگران کارش تنها این نبود که طبقه‌ای را به جان طبقۀ دیگری بیندازد»، حذف شود.
15ـ دوستان خوب، سطوری که به همکاری مورچگان و پیروزی آن‌هاست حذف شود؛ زیرا تشویق‌کننده انقلاب است.
16ـ جهاد و شهادت (سید محمود طالقانی)،بسیار نامناسب و برخلاف مصالح مملکت است.
(چهارده سال رقابت ایدئولوژیک شیعه در ایران، روح‌الله حسینیان، صفحه 209 تا 217، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول سال 1383)