موضوع : وضعیت و طرح کلی در مورد کنترل روحانیون مقیم قم
تاریخ سند: 24 مرداد 1351
موضوع : وضعیت و طرح کلی در مورد کنترل روحانیون مقیم قم
متن سند:
گیرنده : مدیریت کل اداره سوم 312 فرستنده : ساواک قم شماره : 3075 /21 همانطور که کرارا بعرض رسیده تعداد طلاب علوم دینی مقیم شهرستان قم با استفاده از امکاناتیکه وسیله آیات و مردم خیّر از نظر تأمین مسکن و اضافه شدن شهریه آنها فراهم گردیده روز بروز رو بتزاید است خصوصا که حوزه علمیه قم بعلت وجود اختلافات شدید بین آیات و تحریک عوامل خود علیه یکدیگر تحت هیچ نظام و ضابطه نبوده و در وضع بی بند و باری مفرطی بسر میبرد باین معنی که در این شهرستان آیات و مراجع قم.نجف.
تهران به طلابیکه رتبه اول گلپایگانی یا شریعتمداری را امتحان داده باشند شهریه پرداخت مینمایند و پاره ای از مدرسین نیز به محصلین خود وجوهاتی میپردازند و علاوه بر این نذوراتی نیز وسیله پاره ای افراد خیر بین عده ای از طلاب تقسیم میشود و از طرفی فعلاً در این شهرستان 16 باب مدرسه علمیه وجود دارد که اکثرا محل اسکان طلاب و پاره ای نیز فقط بعنوان تدریس از آنها استفاده میشود و چند مدرسه دیگر نیز در دست ساختمان است که بزودی در اختیار طلاب قرار خواهد گرفت.
ضمنا هر یک از آیات از روی رقابت و باصطلاح چشم و هم چشمی زمینهائی را بوسعت های زیاد خریداری و در آن ساختمانی ایجاد و برای کسب وجهه جهت سکونت در اختیار طلاب تازه وارد قرار میدهند که این قبیل طلاب از پرداخت مخارجی از قبیل آب و برق کرایه مسکن معاف میباشند.
از طرف دیگر هر کس از هر کجای مملکت که بخواهد در سلک روحانیت وارد شود کافی است که با یکی از طلاب مقیم قم آشنائی داشته و با معرفی وی بیکی از آیات طراز اول یا دوم و یا یکی از مدرسین بدون هیچگونه قید و شرطی حتی ارائه شناسنامه به جمع حوزه علمیه وارد و پس از اندک مدتی بدون داشتن هیچ مدرک تحصیلی و یا سایر مدارک از کلیه امکانات موجود ذکر شده بالا استفاده نماید و پس از گذراندن دوره های مقدماتی و آشنائی با محیط که بیش از یکی دو سال طول نمیکشد جشنی ترتیب داده و مراسم عمامه گذاری بعمل میآورد و دیری نمیگذرد که یکی از دهات یا قصبات یا محلی از شهرستانها را تیول خود نموده و یا بمعرفی یکی از آیات بعنوان مبلّغ مذهبی در ماههای محرم.
صفر و رمضان بآن محل مسافرت و از این راه مبالغی کسب مینماید و مورد احترام مردم نیز واقع میشود.
ایجاد این امکانات موجب گردیده که عده ای از جوانها که نزدیک بسن مشمولیت میباشند و ضمنا فاقد سواد کافی بوده و کار مناسبی هم جز کارگری ساده برایشان متصّور نیست از محل خود خارج و در قم متوّطن گردند و بسلک روحانیت درآیند.
با بررسیهائیکه بعمل آمده اغلب طلاب مکلاّی فعلی که تعدادشان به سه الی چهارهزار نفر بالغ میشود از این طبقه میباشند که شناسائی آنان برای این ساواک ایجاد اشکال نموده و عوامل ناراحت و فرصت طلب با استفاده از این عدم شناسائی و دید کافی در بین این طبقه دست به تحریکاتی میزنند.
با عرض مراتب بالا بنظر میرسد بمنظور جلوگیری از تجمع و تراکم روزافزون این عده و نفوذ در بین آنان اقدامات زیر لازم است که از طریق سازمانهای مختلف قبل از اتمام تعطیلات تابستانی انجام گیرد.
مقرر فرمائید بررسیهای لازم در این زمینه معمول و نتیجه تصمیمات متخذه را امر بابلاغ فرمایند.
اقداماتیکه سایر سازمانهای بایستی انجام دهند: 1- اکنونکه بمناسبت تعطیلات تابستانی طلاب حوزه علمیه قم به زادگاه خود مسافرت نموده اند ترتیبی اتخاذ گردد تا وسیله ژاندارمری های محل در زمینه روشن نمودن وضع مشمولیت آنان اقدامات لازم معمول و هر یک را که فاقد مدارک لازم از نظر معافیت میباشند بخدمت سربازی اعزام دارند زیرا اعزام اینگونه افراد بخدمت از منطقه قم بعلت بومی نبودن آنان از نظر قوانین نظام وظیفه موانع قانونی دارد.
2- اجرای حتمی و قطعی مفاد طرح آئین نامه تحصیلات طلاب علوم دینی که از طریق دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش طی شماره 5008-20 /8 /50 به اداره آموزش و پرورش شهرستان قم ابلاغ گردیده و نتیجه اقدامات آموزش و پرورش قم ذیل شماره 516/م -18 /9 /50 به دبیر خانه شورای عالی آموزش و پرورش منعکس شده (موضوع نامه شماره 3837 /21-22 /9 /50 این ساواک صادره بآن اداره کل) 3- تشکیل دفتری جهت ثبت نام و اخذ مشخصات و عکس طلاب در هر یک از مدارس و تعهد عدم واگذاری حجرات بغیر از ناحیه طلاب صاحب حجره و ارسال یک نسخه صورت حجرات و ساکنین آنها بساواک (در صورت تغییر اعلام بموقع آن) از متولیان مدارس علمیه 4- صدور کارت تحصیلی ملصق بعکس وسیله آیات شریعتمداری.
گلپایگانی.
نجفی برای طلابیکه در مدارس اسکان مییابند.
5- روشن کردن وضع مشمولیت طلاب باین کیفیت که هر یک از طلابیکه کارت تحصیلی مندرج دربند 4و1 ارائه نمودند کارت معافی تحصیلی وسیله اداره آموزش و پرورش برای آنان صادر گردد.
6- مسئله عمامه گذاری طلاب با نظر و اجازه کتبی یکی از آیات ثلاثه انجام گردد و این موضوع ابتدا وسیله شهربانی محل در مدارس و اماکن اعلام شود.
اقداماتیکه ساواک بایستی انجام دهد: 1- افزایش منابع در داخل مدارس برابر طرح اسکان دهی منابع که در سمینار رهبران عملیات فروردینماه 51 با حضور نماینده آن اداره کل در ساواک قم منعقد گردیده.
2- در اختیار گرفتن و استخدام فراشها و خدام مدارس بهر ترتیب که امکان پذیر باشد.
3- کنترل دائمی طلاب در منطقه از لحاظ داشتن کارت تحصیلی و برگ معافی 4- جلوگیری از ادامه تحصیل طلاب بد سابقه و طرد اینگونه عوامل از منطقه 5- اعزام رهبران عملیات تصویبی بمنظور امکان انجام عملیات فوق الذکر رئیس ساواک قم ـ مهران آقای وثوقی ـ آئین نامه ساواک قم مطالعه و بررسی و آنگاه مذاکره نمائیم
توضیحات سند:
1 ـ در این گزارش اعتراف شده است که علیرغم همه تلاش های ساواک و رژیم شاه علیه حوزه علمیه قم، اقبال به دروس حوزوی بیشتر شده و هر روز رو به تزاید است.و در پایان نیز پیشنهاد شده برای جلوگیری از چنین مسئله ای باید طرحهایی بررسی شود که اول آن ها اینکه وقتی طلاب به زادگاه خود برمی گردند توسط ژاندارمری محّل در مورد وضعیت مشمولیت آنان بررسی و به خدمت اعزام شوند تا شاید حوزه از افراد خالی شود.