موضوع: حزب ایران نوین
تاریخ سند: 13 مهر 1344
موضوع: حزب ایران نوین
متن سند:
تاریخ:13 /7 /1344موضوع: حزب ایران نوین
منبع خبر که یکی از افراد موثر حزب ایران نوین می‌باشد اظهار می‌دارد در حزب ایران نوین دو جبهه کاملاً مخالف در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند دسته‌ای که شهرت به طرفداران سیاست بریتانیا دارند دور خسروانی دبیرکل جمع شده و حتی افراد ساده حزبی نیز این گروه را وابسته به سیاست بریتانیا می‌دانند. دسته دیگر که شهرت دارد طرفدار سیاست آمریکا می‌باشند تحت رهبری دکتر زاهدی مدیرکل بانک کشاورزی قرار دارند. این عده اکثراً تحصیل‌کرده‌های خارج و مخصوصاً آمریکا می‌باشند و جناح روشنفکر حزب را تشکیل می‌دهند. ضمناً در خفا و در پشت پرده هریک از دو جناح مذکور علیه یکدیگر تبلیغاتی را انجام می‌دهند. همچنین جناح روشنفکر دکتر جزایری1 را کاندید نخست‌وزیری بعد از آقای هویدا و جناح خسروانی نیز نامبرده را کاندید نخست‌وزیری کرده‌اند و چنین تظاهر می‌کنند که دربار شاهنشاهی از این جناح در مقابل جناح دیگر پشتیبانی می‌کند و همین تظاهر آنها موجب شده روشنفکران حزبی تا درجه‌ای نارحت به نظر برسند.
محترماً در صورت تصویب ارسال شود ضمناً در پرونده‌های مربوطه بایگانی گردیده است اقدام دیگری ندارد و این اطلاعیه در پرونده عطاءاله خسروانی به کلاسه خ - س بایگانی شود- احمدی- 12 /7 /44
151
رئیس بخش 322- رشیدی- 14 /7 /44
گیرندگان:
ریاست بخش 321 جهت استحضار و ضمناً به عرض تیمسار ریاست ساواک رسیده است.
فرمودند ... همه کاره خسروانی است و آمریکایی است ترتیبی که در گزارش منعکس شده صحیح نیست.
توضیحات سند:
1. سیدشمس‌الدین جزایرى، فرزند آیت‌الله سید حسین شوشترى جزایرى در سال 1283 ﻫ ش در تهران متولد شد. وی از اولین گروه محصلین دارالفنون بود که پس از تحصیلات مقدماتى وارد دانشکده حقوق تهران شد و پس از اخذ مدرک لیسانس، با پنجمین دوره محصلین، با سمت عضو مقدم هیئت سرپرستى محصلین به فرانسه رفت و در آنجا براى تکمیل تحصیلات خود از خدمت استعفا داد و در سال 1937 با درجه دکترا در رشته اقتصاد به ایران برگشت.دکتر جزایرى سمت‌هاى مختلفی از مدیریت کلى دخانیات تا وزارت فرهنگ کابینه رزم آرا و استاندارى خراسان در زمان دکتر امینى را طى کرد و در دوره هجدهم نیز از تهران به نمایندگى انتخاب شد و ریاست کمیسیون برنامه را عهده گرفت. وى بعد از شهریور 1320 فعالیت سیاسى خود را در «حزب ایران» آغاز کرد و در سال 1324 که این حزب با حزب توده ایران و فرقه دمکرات پیشه‌ورى ائتلاف کرد، نخستین کسى بود که انشعابى به وجود آورد و به یارى ارسلان خلعتبرى و چند نفر دیگر حزب جدیدى را به نام «حزب وحدت ایران» تشکیل داد. ارگان حزب وحدت ایران، روزنامه «شفق» بود که امتیاز آن را جزایری بر عهده داشت. وى پس از قتل رزم‌آرا از کارهاى دولتى کناره گرفت و در دوران حکومت دکتر محمد مصدق به اروپا رفت. در سال 1341 به عنوان امیر الحاج به مکه رفت و در سال 1347 پس از چهل و دو سال کار فرهنگى و تدریس، در مقام استاد ممتاز دانشگاه بازنشسته شد و به انگلستان رفت و در آنجا اقامت گزید.
از وى تألیفاتى در زمینه حقوق مالى و قوانین محاسباتى بر جاى مانده است که می‌توان: اقتصاد اجتماعى، حقوق کار و بیمه‌هاى اجتماعى، قوانین مالیه و محاسبات عمومى و مطالعه بودجه از ابتداى مشروطیت تاکنون را نام برد. جزایری در اواخر مهرماه 1369 در لندن درگذشت.
نشر دانش، ش 6 س 69 ، خواندنیها ش 84 ، صبح امروز ش 10 و چهل سال در صحنه، جلال عبده