تاریخ سند: 8 بهمن 1352
متن سند:
ترجمه یک مصاحبه سردبیر روزنامه مزدور المحرر با سید موسی صدر رئیس شورای عالی شیعیان لبنان که در شماره مورخ 8 /11 /52 این روزنامه انتشار یافته به شرح زیر به استحضار می رسد: از سید موسی صدر سؤال شد که درباره سیاست توسعه طلبانه فعلی حکومت ایران نسبت به جهان عرب و فعالیتهایی که بعضی از دستگاههای ایران در لبنان می نمایند نظر بدهد.وی در جواب اظهار داشت که در این زمینه سخن به درازا می کشد ولی کسانی که وی را متهم نموده اند که از مقام مذهبی خود دست برداشته و درباره وضع مردم جنوب نظر می دهد اکنون خواهند گفت که موسی صدر در سیاست خارجی نیز اظهارنظر می نماید.
سؤال ـ ولی مدتی پیش همین سؤال مطرح گردید و اظهار داشتید که امور سیاسی به شما ارتباطی ندارد ولی فعالیتهای شما در چهارچوب مسئولیتهای مذهبی و ملی انجام می گیرد.
جواب ـ این درست است زیرا مسئولیت ملی وظیفه هر انسانی است در هر مقامی که باشد.
سؤال ـ از ملت ایران از همان مذهبی که شما رهبری آن را در لبنان دارید پیروی می کند و این ملت با...
مبارزه لجوجانه ای علیه رژیم شاه شهرت دارد و چون عده زیادی از علمای مذهبی در این میان سهیم می باشند که شاید خود شما برخی از آنان را بشناسید ملاحظه می شود که بین وظیفه عمومی و وظیفه ملی تفاوتی وجود ندارد و البته هدف ما این نیست که شما را در وضعیت...
قرار دهیم بلکه می خواهیم پرده از روی نکات بسیاری که اخیرا مبهم مانده است بردارید.
جواب ـ من برای اظهار نظر کردن حاضرم به شرطی که فراموش نکنی من یک سیاستمدار نیستم بلکه پیشوای مذهبی هستم لذا سخنان ما باید در این چهارچوب باشد.
سردبیر المحرر می نویسد با این توضیحات ناگزیر شدم در بعضی سؤالات تجدید نظر کنم و مصاحبه را به شرح زیر آغاز کردم : سؤال ـ شنیدیم که بعضی از مطبوعات ایران به اظهارنظر شما نسبت به مسئله خلیج شدیدا حمله نموده اند حقیقت امر را بیان کنید.
جواب ـ داستان از آنجا آغاز شد که جلال...
در مجله الحوادث شماره مورخ روز عید فطر مصاحبه ای را با من درباره مسائل دینی و روابط ایران و اعراب انتشار داد و در آن مصاحبه نسبت به رویه و معتقدات شیعیان در دول خلیج نظر دادم زیرا سال گذشته از آنها دیدن نمودم و از جمله سخنانی گفتم که شیعیان آن منطقه مانند شیعیان سایر نقاط جهان علاقمند به میهن و موجودیت عربی خود می باشند و سعی می نمایند از کشورهای خود دفاع و در راه سازندگی میهن خود سهیم گردند و چنین به نظر می رسد که این عبارت برخی از مسئولین سازمان امنیت ایران در لبنان را ناراحت کرده و جمله را به نحو دیگری تغییر نموده و سپس مطبوعات ایران با درج متن واحدی به سخنان من حمله نمودند و این امر نشان می دهد که دستگاه ایرادگیرنده، یکی بوده است و این خبر توسط سازمان امنیت در اختیار مطبوعات گذاشته شده که مرا متهم به داشتن تعصب عربی و مبارزه با منافع ایران در خلیج نمودند.
موسی صدر توضیح داد موقعی که دبیرکل شورای اسلامی عالی شیعیان لبنان یادداشت اعتراض آمیز و توضیحاتی به دولت ایران داد اجازه انتشار آن را در مطبوعات ندادند و به این امر اکتفا نکردند بلکه یک نامه مجعول از طرف من انتشار داده و مدعی شدند که من از رهبری خردمندانه فعلی ایران نسبت به مسئله خاورمیانه، صحیح بودن سیاست آن کشور در خلیج تمجید کرده ام در حالی که چنینی مطلبی درست نیست و من چنین چیزی نگفته و نخواهم گفت.
من منتهای کوشش خود را به کار بردم تا وضع را تصحیح کنم ولی رویدادهای زیادی را به خاطر آوردم که از جمله در جنگ اکتبر اخیر سفیران دول عربی و بعضی از دولتهای اسلامی در یکی از مساجد ایران جمع شدند و در این جلسه که چند ساعت به طول انجامید برخی از ایرانیان طرفدار اعراب و علمای مذهبی سخنرانیهایی نموده و ضمن جانبداری از رویه اعراب، برای آنها دعا کردند و این اجتماع تاریخی به منزله رفراندمی درباره رویه جانبداری و تأیید ملت ایران از مسئله اعراب درآمد ولی روز بعد همگی از جمله 18 سفیر عرب با امر غیرمنتظره ای روبرو شدند زیرا مطبوعات ایران نوشتند که اجتماع مزبور به منظور نیایش برای سلامتی شاهنشاه بوده که از توطئه سوءقصد علیه خود جان به سلامت برده اند.
موسی صدر اضافه نمود موقعی که این مطلب به خاطرم رسید دانستم که تصحیح نمودن خبر سودی ندارد لذا اکنون فرصت را مغتنم می شمارم تا از راه روزنامه المحرر این خبر را تکذیب کنم.
سؤال ـ حال که سخن در درجه اول مربوط به خلیج عربی می باشد و چندی قبل از آنجا دیدن کرده اید و با مردمانش روابط نزدیکی دارید نظر شما نسبت به مبارزه مردم آن منطقه جهت حل مشکلات سیاسی خود و علیه خطری که از طرف ایران آنها را تهدید می نماید چیست؟ جواب ـ در واقع ثروتهای خلیج عربی1 و موقعیت جغرافیایی خاص آن منطقه و نقش بزرگی که در خاورمیانه دارد موجب برانگیختن آزمندیهای دول مقتدر در داخل و خارج این منطقه شده است و این آزمندیها که به ظاهر جنبه اقتصادی دارد خیلی زود جنبه های سیاسی و نظامی به خود خواهد گرفت و به علاوه ضعیف بودن دولتهای این منطقه خود مشوقی برای وجود این قبیل آزمندیها می باشد و رویه های متناقض محلی را در آن منطقه افزایش می دهد لذا هرگونه نهضت اصلاح جویانه ای که در آن منطقه آغاز شود اعم از اینکه جنبه مذهبی و یا غیره را داشته باشد باید به منظور تثبیت پایه های روابط برادرانه بین مردم آن سرزمین باشد تا برای ایجاد وحدت بین کلیه کشورهای آن منطقه زمینه مساعدی فراهم بشود همچنین بالا بردن سطح زندگی مردم و هدایت آنها و زنده کردن آرمانهای اصیل آن منطقه شرط اصلی هرگونه پیشرفت صحیحی در منطقه مذکور می باشد و نمی توان نسبت به آن منطقه کوتاهی کرد زیرا امانتی است که از طرف خداوند در دست ما گذاشته شد و به علاوه پایگاهی جهت رفع امت ما می باشد.
سید موسی صدر اضافه نمود در مراسم مذهبی که در آن منطقه برگزار گردید ملاحظه نمودم که مردم علیرغم تواضع و سادگی خود بیدار هستند و با پیشرفتهای کشور خود هماهنگ نشان می دهند و این امر خوشبینی و اطمینان ما را نسبت به آینده آنها فراهم می نماید.
سؤال ـ بعضی مطبوعات نوشتند که ایران در جنگ اکتبر کمکهایی به اعراب نموده است آیا اطلاعاتی در دست دارید که این خبر را تأیید و یا تکذیب بکند و ما از ایران به عنوان یک کشور اسلامی چه انتظاری می توانیم داشته باشیم؟ جواب ـ در مطبوعات خواندم که دولت ایران به کشورهای اردن، سوریه و مصر کمکهای پزشکی و اجتماعی نموده است ولی از ایران انتظار بیشتر داشتیم زیرا ایران یک کشور مسلمان است که ممکن است در آینده در معرض خطر تجاوزات و آزمندیها اسرائیل قرار بگیرد و مدارک مؤید این مطلب وجود دارد و به علاوه مردم آن کشور برای مسئله بیت المقدس و مقدس بودن فلسطین ارزش قائلند و حاضرند با تمام امکانات و مقدورات خود به اعراب کمک کنند بدین ترتیب وظیفه زمامداران ایران است که لااقل نفت را از اسرائیل قطع نمایند و روابط اقتصادی خود را با اسرائیل ادامه ندهند بلکه باید در صف اعراب علیه اسرائیل قرار گیرند و از اسلحه و نفوذ سیاسی و تبلیغات خود در این زمینه استفاده می نمایند زیرا نبردی که امروز اعراب درگیر آن هستند نبردی است که سرنوشت آنها را تعیین خواهد کرد و نتایج آن در ایران تأثیر به جای خواهد گذاشت.
سؤال ـ آیا فعالیتی نموده اید تا حکومت ایران را وادار سازید در سیاست خود اعراب را تأیید نماید؟ جواب ـ آری کوشش زیادی در این راه به عمل آورد ولی بدبختانه سازمان امنیت ایران مانع شد که این کوششها به نتیجه برسند.
لابد شما می دانید که این سازمان چه تاثیری بر دستگاههای رسمی ایران دارد.
این سازمان مانع می شود که به مصلحت ایران که آماده بذل مال و جان در راه پیروزی برادران عرب خود می باشد آشکار گردد.
سؤال ـ معهذا آیا معتقد هستید که حکومت ایران ممکن است روش مثبتی درباره مسائل عادلانه اعراب اتخاذ نماید؟ سؤال ـ من اطمینان دارم که ملت ایران درست مانند اعراب و شاید بیشتر این مسائل را احساس می کند.
ولی این احساسات در روش زمامداران اثر بخش نبوده است.
گر چه با ادامه حکومت فعلی و نیز تسلط دستگاههای بانفوذ، امیدواری کم است ولی البته این بدین معنی نیست که کوشش برای جذب هر چه بیشتر ایران سودی ندارد.
سؤال ـ شایع است که ایران کمکهای بزرگی به مؤسسات شیعه در لبنان می دهد آیا این اخبار درست است؟ جواب ـ تا آنجا که من اطلاع دارم تاکنون چنین کمکهایی نشده جزء مشارکت خیلی جزیی در ساختن یک یا دو مسجد در دهسال پیش یا بیشتر.
سؤال ـ در تاریخ شیعه قهرمانهایی علیه بیدادگری و ستم وجود دارد که برخی از آنها موجب شهید شدن گردیده است.
آیا معتقد هستید که شیعیان در این زمان نیز می توانند همان نقشها را ایفا کنند؟ جواب ـ چرا نه؟ تعالیم مذهبی و جهاد از طرفی و عدالت و ولایت از طرف دیگر فرزندان طایفه شیعه را تشویق به اتخاذ چنین نقشهایی می نماید.
من با مطالعاتی که نموده ام تاکیدا می دانم که در لبنان و جهان عرب هر کجا که نبردهای ملی علیه استعمار و ستم جریان داشت شیعیان در رأس مبارزین بوده اند.
نبرد آزادیبخش عراق علیه استعمار بریتانیا را مراجع عالیرتبه دینی شیعه رهبری کردند مانند سید یزدی و شیخ شیرازی.
همچنین محمد صدر در عراق خود شخصا در جنگهای آزادی شرکت نمود.
همچنین نبرد برای دمکراسی و نابودی استبداد در ایران به رهبری علمای دین انجام گردید.
قابل توجه است که مرجع عالی آخوند خراسانی به همین علت اکنون در نجف اشرف می باشد.
از طرف دیگر رویه عبدالحسین شرف الدین را در جنگ با استعمار فرانسه هرگز فراموش نمی کنیم.
سؤال ـ از رویه علمای دین در ایران نسبت به حکومت موجود چه می دانید؟ جواب ـ علمای دین در ایران از زمان خیلی دور از همراهی و تأیید زمامداران براساس اصل زیر خودداری می نمایند: «اگر علما را دیدید که در آستانه پادشاهان هستند، وای بر آن علما و وای بر آن پادشاهان.
ولی اگر پادشاهان را در آستانه علماء دیدید خوشا به حال علما و خوشا به حال پادشاهان.
» وی افزود: علمای دین در ایران تا آنجا که مقدر است با تجاوز زمامداران و جور و ستم و استبداد آنان می جنگند و در ملت نفوذ فراوان دارند.
در مدت اخیر بیشتر علمای دین ایران و در رأس آنها امام خمینی در نبردهای سهمگینی به خاطر اصلاح خط مشی سیاسی و اجتماعی در ایران شرکت نمودند و گروه کثیری از آنان به زندانها افکنده شدند، همچنین سید خمینی تبعید شده و هم اکنون در نجف اشرف در عراق به سر می برد .