موضوع : دستگیری ایرانیان در عراق
تاریخ سند: 28 مهر 1344
موضوع : دستگیری ایرانیان در عراق
متن سند:
شماره : 28245 /313 طبق اطلاع واصله در کربلا دیده شده است اشخاصی که رادیو اهواز را گوش می کنند توسط مأمورین اداره امنیت عراق دستگیر و چنانچه ایرانی باشند به ایران سوق می دهند و اگر عرب باشند دچار زحمت می گردند.گفته می شود تبلیغات رادیو اهواز بسیار مؤثر و بجا می باشد و از هر ده نفر عراقی یک نفر این برنامه را گوش می کند و از این جهت مقامات عراقی ناراحت می باشد.
محترما در صورت تصویب ارسال شود.
ستاری 872 الف ارسال فرمایند 27 /7/ گیرندگان : 1 ـ مدیریت کل اداره دوم جهت استحضار 2 ـ مدیریت کل اداره هفتم جهت استحضار
توضیحات سند:
* ـ در تاریخ 3 /8 /44 نخست وزیر سوریه طی نطقی در مجلس آن کشور اظهار کرد که منطقه خوزستان باید از خاک ایران جدا شود.روزشمار تاریخ، ج 2، پیشین، ص 190 * ـ و در تاریخ 16 آبان 44 در رسانه های رژیم [شاه ]اعلام شد.
مذاکرات ایران و عراق پیرامون روابط دو کشور در تهران و بغداد آغاز می شود.
در همین رابطه نخست وزیر عراق به استحکام و توسعه بیشتر روابط دو کشور اظهار امیدواری کرد.
* ـ در 18 آبان 44 به علت تغییر نام خوزستان به یک کلمه عربی در سخنرانی رئیس جمهور سوریه، سفیر ایران به عنوان اعتراض، از این کشور احضار شد.
همان، و هفت هزار روز، ج 1، پیشین، ص 239.
* ـ در سوم آذرماه 44 سفیر کبیر سوریه در تهران با کلیه اعضای سفارت، ایران را ترک کردند.
پیشین، ص 191 اعلام بی اعتباری عهدنامه سرحدی 1316 [از سوی ایران در آذرماه 1344] در آذر ماه 1344 (دسامبر 1965) چندین یادداشت بین هویدا، نخست وزیر ایران، و عبدالرحمن بزاز، نخست وزیر عراق، مبادله شد؛ اما هیچ گونه نشانه ای از پیشرفت در مسائل مورد اختلاف دیده نشد.
(1) در نتیجه، در آذر ماه همان سال عباس آرام، وزیر امور خارجه ایران، سخنان مشروحی در مورد روابط ایران و عراق در مجلس سنا ایراد کرد و طی آن اظهار داشت که همگان می دانند که قرارداد 1316، درباره مرزهای دو کشور و اروندرود، چه موقع منعقد شده است و دولت ایران همواره درصدد بوده و هست که این ظلم را از طریق مذاکره با عراق جبران کند.
وی در ادامه سخنان خود گفت که بارها گفته ایم و اعلام داشته ایم که این قرارداد عادلانه نیست و منافع ایران را تأمین نمی کند و در دنیا سابقه ندارد که یک رودخانه مرزی مشترک بین دو کشور فقط به یکی از دو طرف اختصاص داده شود.
با وجود همه اینها، عراق از روی منتهای بی انصافی و بی اعتنایی به تعهدهای خود، مواد همین قرارداد را مورد تعهدات خویش اجرا نکرده است.
سپس وزیر امور خارجه ایران ضمن برشمردن موارد تخلف عراق، گفت که به این ترتیب عراق با رفتار خود در حقیقت قرارداد را به طور یک جانبه نقض و فسخ کرده است که دولت ایران نیز آن را نقض شده تلقی می کند.
وزیر امور خارجه ایران افزود دولت ایران آماده است قرارداد دیگری که منافع دو طرف را به طور منصفانه و عادلانه تأمین کند، جانشین این قرارداد نقض شده نمایند.
همچنین آرام اعلام کرد که از این به بعد تجاوزاتی که به ایران بشود با ملایمت و رعایت و ملاحظات دیرین مواجه نخواهد گردید و صدای هر سلاحی که به ایران صدمه زند، خاموش خواهد شد.
(2) علت عدم توافق دو کشور در دوره عبدالسلام عارف عبارت از این بود که از یک طرف پس از کودتای 18 نوامبر 1963، روابط عراق و مصر بهبود یافته بود و این امر روابط ایران و عراق را پیچیده تر کرد، و از طرف دیگر کردها و شیعیان عراق با نزدیک شدن عراق به مصر و وحدت اعراب ـ که در 22 مارس 1964 پیشنهاد وحدت نظامی مصر و عراق را موجب شد ـ مخالفت می کردند، این یکسانی منافع بین ایران و کردها و شیعیان عراق، سوءظن مقامهای عراقی را برانگیخت.
آنها تصور می کردند که ایران جدایی کرد از عرب، شیعه از سنی را تشویق می کند.
این امر بهانه ای شد تا عراقی ها ادعاهای خود را نسبت به استان خوزستان از سربگیرند.
ر.ک: 1.
Ramazani, Irans Foreign Policy 1941 _ 1973 , P.
403 2 ـ وزارت امور خارجه ایران، حقایقی چند درباره اختلاف ایران و عراق راجع به اروندرود، صص 67 ـ 71 ذکر شده در کتاب بررسی اختلافات مرزی ایران و عراق، پیشین، ص 306 و 307.