موضوع: روز 16 آذر
تاریخ سند: 11 آذر 1347
موضوع: روز 16 آذر
متن سند:
از: 9/ ﻫ تاریخ:11 /9 /1347به: 312 شماره: 15527 /9ﻫ
موضوع: روز 16 آذر
عطف 81246 /312 ـ 15 /8 /47
چون روز 16 آذر که مصادف با کشته شدن دو دانشجوی خراسانی در تهران در زمان حکومت تیمسار سپهبد زاهدی1 است، نزدیک می‌شود لذا روز 4 /9 /1347 ضمن تماس با پرویز خرسند، ناصر بازرگان، امیرهوشنگ فراهانی دانشجوی سال سوم دندانپزشکی، اصغر الهی [و] خانم عزت آل‌داوود خواهرخانم دکتر محمود دلاسایی که دانشجوی سال اول رشته ادبیات است، تماس حاصل و از مجموع نظریات افراد فوق این نتیجه حاصل که هنوز درمورد روز مزبور دانشجویان هیچ تصمیمی نگرفته‌اند و حتی از تهران هم هنوز خبری نرسیده است.
نظریه رهبر عملیات: ضمن تماس با منابع دانشگاه، گزارش فوق تأیید می‌گردد و دانشجویان تا به‌حال تصمیمی در این مورد نگرفته‌اند. مع‌هذا طبق دستور اعمال و رفتار عناصر سابقه‌دار و دانشجویان ناراحت زیر دید می‌باشد.
کارآموز ـ 10 /9
تاآنجایی‌که اطلاع دارد، اصولاً دانشجویان دانشگاه اصلاً در این فکر نیستند و محیط دانشگاه فعلاً کاملاً آرام است و کمتر دانشجوی ناراحت دیده می‌شود.
11 /9
توضیحات سند:
1. فضل‌الله زاهدی فرزند بصیر دیوان همدانی در سال 1271 ش در همدان تولد یافت. در کودکی خواندن و نوشتن را فراگرفت. چندی نیز در مدارس جدید به تحصیل اشتغال ورزید و سپس وارد مدرسه صاحب منصبی قزاقخانه شد و دوره آنجا را در رسته سواره‌نظام پایان داد و در 1293 ش به آتریاد قزاق همدان معرفی شد و زیر دست افسران روسی به فرا گرفتن فنون عملی جنگی پرداخت. پس از یک سال خدمت، به درجه سروانی رسید. در رکاب رضاخان سوادکوهی در جنگ با میرزا کوچک خان شرکت نمود و پس از شش سال، با آنکه هنوز جوان بود، سرهنگ شد. در سال‌های جنگ اول جهانی، به صفوف قشون قزاق‌ها پیوست. مدتی افسر تیپ همدان بود و در جریان نهضت جنگل، عامل سرکوب و در کودتای انگلیسی سوم اسفند 1299ش همراه رضاخان بود و پس از کودتا، درجه سرتیپی گرفت. در سال 1302 ریاست قشون فارس و در قضیه شیخ خزعل، مأمور حل موضوع و نیز مدتی استاندار خوزستان بود. سال 1308 فرمانده ژاندارمری و مأمور خاموش کردن و سرکوب عشایر فارس شد. پس از جنگ جهانی دوم، با هدایت انگلیسی‌ها به حزب ملیون نزدیک شد. بعد از شهریور 1320ش، ناگهان اعلام شد که انگلیسی‌ها سپهبد زاهدی را دزدیده‌اند و او سه سال در فلسطین ماند و سپس به ایران بازگشت و مدتی بیکار بود تا آنکه در مسافرت محمدرضا پهلوی به کشورهای اروپایی، سپهبد رزم‌آرا رئیس ستاد ارتش شد. دکتر منوچهر اقبال، وزیر کشور وقت، برای آنکه در مقابل رزم‌آرا شخص نیرومندی تراشیده باشد، او را به سمت ریاست شهربانی منصوب کرد. از ابتدای نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق، زاهدی به او نزدیک بود و در کابینه اول مصدق، به وزارت کشور رسید؛ ولی بعدها، عشق به مقام باعث شد که در آن زمان با توجه به طرح امریکا و انگلیس بررسی شکست نهضت ملی‌شدن صنعت نفت و بازگشت سلطه انگلستان وی کاندیدای مناسبی برای نخست‌وزیری تشخیص داده شد و هسته مرکزی مخالفت با دولت را تشکیل داد و سپس با کودتای امریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد، بر روی کار آمد. در مورد نقش اساسی و رسالت زاهدی، سه مشخصه را مطرح کرده‌اند. 1. امضاء قرارداد نفتی با کنسرسیوم 2 . قتل عام و سرکوب مخالفین سلطنت 3. باز کردن دست آمریکا در ایران.چنانچه بعضی از مورخین معتقدند که سازمان سیا، زاهدی را به عنوان جانشین شاه در نظر گرفته بود و در طرح آمریکا قبل از روی کار آمدن امینی، زاهدی مطرح بود. در جریان کودتای آمریکایی 28 مرداد 1332 مجری برنامه کودتا به نخست‌وزیری رسید. در 17 فروردین 1334 از سوی شاه برکنار و به سوئیس تبعید شد. در اردیبهشت 1337 به ایران بازگشت. سپس از سوی شاه به عنوان نماینده دایمی ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل، مجدداً عازم ژنو شد که تا پایان عمر در آنجا ماند و در سال 1348ش درگذشت.
بنا بر نقل حسین فردوست، در زمان رضاخان پست مهمی نداشت و بیشتر به شکار، ثروت و عیاشی می‌پرداخت؛ تا اینکه به دستور انگلیسی‌ها، رل آمریکایی بازی کرد و علیه مصدق کودتا کرد. مدتی پس از کودتا مجبور به استعفا شد و در اروپا سفیرالسفراء گردید. فرزندش اردشیر را انگلیسی‌ها، به آمریکایی‌‌ها معرفی کردند و عامل آمریکایی شد.