سازمان جشن هنر1
متن سند:
1ـ پیدایش :
سازمان جشن هنر در سال 1346 تأسیس شد و هدف اصلی آن بالا بردن
سطح هنر در ایران و بزرگداشت هنر هنرمندان ایران و شناساندن هنر و هنرمندان
خارجی در ایران با آشنایی هر چه بیشتر علاقمندان و هنردوستان به نمودهای
هنری جهان است.
طبق اساسنامه سازمان در سه زمینه مختلف فعالیت دارد.
1ـ تهیه و تدارک برنامه های فستیوالهای هنرهای نمایش و موسیقی جشن هنر
(شیراز).
2ـ انجام سایر فعالیت های هنری برای عرضه نمودن هنر در جهت جشن هنر
(شیراز)
3ـ برقراری رابطه و همکاری با سازمانهای هنری بین المللی و تبادل برنامه های
هنری برای جشن هنری (شیراز)
2ـ سازمان و مدیریت :
سازمان جشن هنر دارای ارکان زیر است:
1ـ هیئت امنا
2ـ هیئت مدیره و مدیرعامل
3ـ بازرس
هیئت امنا: به ریاست علیاحضرت شهبانو و عضویت 31 نفر تشکیل می گردد
اعضای هیئت امنا برای مدت دو سال به فرمان علیاحضرت ریاست عالیه
سازمان انتخاب می شوند.
هیئت مدیره: مرکب از 5 نفر است که هیئت امنا این افراد را برای عضویت هیئت
مدیره سازمان به حضور علیاحضرت شهبانو پیشنهاد و معظم لها از بین این عده
یک نفر را به ریاست و 4 نفر را به عضویت هیئت مدیره برای مدت دو سال به
موجب فرمان انتخاب خواهند فرمود به علاوه هیئت امنا یک نفر از میان خود یا
خارج برای مدت یک سال انتخاب می کنند.
از نظر تشکیلاتی: سازمان جشن هنر دارای یک دبیرخانه ثابت می باشد و
تشکیلات دیگر آن به عهده سازمان تلویزیون ملی ایران است.
و کلیه خدمات
مربوط به این سازمان اعم از فنی و هنری به عهده سازمان تلویزیون ملی ایران
می باشد.
نیروی انسانی: سازمان جشن هنر سه گروه کارمند فعالیت دارند که به ترتیب
عبارتند از:
الف ـ کارمندان فنی
در حدود 50 نفر که از اوایل تابستان تا پایان جشن هنر هر سال به منظور آماده
نمودن تسهیلات فنی برای برگزاری جشن هنر از طرف سازمان تلویزیون ملی
ایران مأمور خدمت در این مؤسسه می شوند.
ب ـ کارمندان اداری و مالی و دفتری
کارکنان ثابت سازمان جشن هنر که در طول سال به امور مالی و اداری و دفتری
جشن هنر می پردازند 3 نفر است ولی همه ساله با آغاز فعالیت اصلی سازمان
جشن هنر 25 نفر از کارکنان سازمان تلویزیون ملی ایران امور اداری و مالی
سازمان را به عهده می گیرند.
ج ـ کارکنان و خدمتگزاران جزء
همه ساله در حدود 50 نفر از کارمندان و خدمتگذاران جزء سازمان تلویزیون
ملی ایران مأمور خدمت در این سازمان می شوند.
بدین ترتیب جشن هنر شیراز راسا کارمند و خدمتگزار جزء در اختیار ندارد.
3ـ فعالیت ها
اولین جشن: نخستین جشن هنر شیراز از 20 شهریور ماه 1346 با پیام
علیاحضرت شهبانو آغاز شد.
برنامه های اولین جشن هنر شیراز از بیستم تا
سی ام شهریور ماه 46 در شیراز تخت جمشید برگزار گردید و برنامه آن شامل
موسیقی اصیل ایرانی ـ نمایش کهن ایرانی ـ چند برنامه موسیقی اصیل از
کشورهای شرق ـ موسیقی کلاسیک غربی ـ نمایش چندین اثر برگزیده سینمایی
و ایجاد نمایشگاه هنرهای پلاستیک و صنایع دستی بود.
دومین جشن: دومین جشن هنر شیراز از روز 12 الی بیست و پنجم شهریور ماه
1347 در شیراز و تخت جمشید برگزار شد.
در این جشن هنر شیراز به علت
وقوع حادثه خراسان یک روز دیرتر از تاریخ پیش بینی شده هنر در روز سه شنبه
12 شهریور ماه 1347 بدون انجام تشریفات رسمی گشوده شد.
برای شرکت در این فستیوال از همه سوی جهان هنرمندان و منقدینی [منتقدینی]
شرکت نموده بودند تا موسیقی و هنرهای نمایشی سرزمین های خود را به
معرض دید علاقمندان قرار دهند و از ایران نیز گروههای موسیقی و دو گروه
تآتری هنر خویش را عرضه داشتند.
از مهمترین برنامه دومین جشن هنر می توان از برنامه های زیر نام برد:
ـ گروه کر رادیو تلویزیون فرانسه
ـ هارپ نوازان شوروی
ـ رسیتال پیانو به وسیله آرتورو بنشتاین
ـ گروه کاتاکالی از هند
ـ ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران
ـ بسم اله خان نوازنده (شهنا) از کشور هند
ـ تران وان که نوازنده (دان کو) و (دان توان) از کشور ویتنام
ـ گروه هنرمندان موسیقی اصیل ایرانی
ـ نمایش «پژوهشی نوین» و ژرف و سترگ در سنگواره های دوره بیست و پنجم
زمین شناسی
ـ نمایش شهر قصه
سومین جشن هنر شیراز: سومین جشن هنر شیراز در ساعت 20وسی دقیقه روز
شنبه بیستم شهریور ماه 1348 در پیشگاه علیاحضرت شهبانو ریاست عالیه
سازمان جشن هنر شیراز گشایش یافت.
سومین جشن هنر شیراز از هشتم
شهریور تا 18 شهریور ماه 48 برگزار شد.
تم اصلی موسیقی ضربی و آغاز تلاشی دیگر برای برقراری ارتباط عمیق با هنر
جهانب [جهان] بود بنابراین موضوع به کوهی که روی آن تکیه شد موسیقی
ضربی ملل مختلف بود.
مهمترین برنامه های اجرا شده در سومین جشن هنر شیراز بشرح زیر است:
ـ نخستین برنامه جشن هنر بوسیله هنرمندان رقص و موسیقی (بالی) از کشور
اندونزی در تخت جمشید در حضور علیاحضرت شهبانو عده زیادی علاقمند
اجرا شد.
ـ گروه جاز ماکس روچ دومین قسمت عمده ارائه موسیقی ضربی جشن بود که از
گروه 6 نفری تشکیل و طی دو برنامه در تآتر هوای آزاد ـ تک نوازی و همنوازی
طبل و آواز موسیقی اصیل جاز را ارائه داد.
ـ در موسیقی ضربی ایران که مقام شایسته ای در میان انواع موسیقی ضربی
بدست آورد طی یک برنامه موسیقی ضربی، موسیقی ناقاره خانه، زورخانه و
نوازندگی تمبک عرضه شد.
ـ رقص کاتاک و موسیقی غربی هند در دو نوبت اجرا شد و موسیقی ضربی هند به
عنوان یک موسیقی غنی و عمیق توصیف شد.
ـ گروه افریقایی از کشور (روآندا) برنامه ای در زمینه تم اصلی (موسیقی ضربی)
اجرا نمود.
ـ سنتورنوازان ایرانی ـ هندی ـ چینی درمانی هر یک توانستند هنر خود را عرضه
دارند.
ـ چادوری نوازنده سیتار و اینگار نوازنده دنیا موسیقی اصیل هندی را در
حافظیه اجرا کردند.
ـ ارکستر 130 نفری رادیو تلویزیون فرانسه2 دو برنامه در تخت جمشید و تآتر
هوای آزاد عرضه داشتند.
ـ تک نوازهای ارکستر فیلارمونیک چکسلواکی به رهبری (پاله نیچک) آثاری
از آهنگ ساز مشهور چک اجرا نمود.
ـ دورسیتال پیانو ـ یک رسیتال پیانو دومین یک رسیتال آواز اجرا شد.
ـ موسیقی محلی در جشن هنر به وسیله گروه ملوس عرضه و طی دو برنامه
آثاری از مسیان ـ برگ شومان ـ موتسارت ـ استراوینسکی و رامیش اجرا نمودند.
ـ عرضه فیلمهای ارزنده ای از کشورهای ایران ـ مجارستان ـ انگلستان ـ آلمان
غربی ـ فرانسه ـ شوروی
ـ برنامه اختتامیه سومین جشن هنر در حضور علیاحضرت شهبانو در روز
سه شنبه 18 /6 /48 در تخت جمشید برگزار شد.
جلسات میزگرد: چهار جلسه میزگرد سومین در جشن هنر شیراز از راجع به
بحث و مطالعه درباره موسیقی تشکیل شد.
نخستین میزگرد: زیر عنوان (ضرب در موسیقی شرق) دومین میزگرد (ضرب در
موسیقی جاز) سومین میزگرد (موزیک کنسرت) و چهارمین میزگرد راجع به
(گزناکیس) آهنگساز معروف بود.
چهارمین جشن هنر شیراز: چهارمین هنر شیراز در پنجم شهریور ماه 49 با
حضور علیاحضرت شهبانو ریاست عالیه سازمان در تخت جمشید گشایش
یافت.
تم اصلی جشن هنر شیراز در سال 1349 به آیین و نمایش در ایران و سایر
کشورهای جهان اختصاص داده شده بود.
برنامه های اجرا شده در چهارمین جشن هنر شیراز
نمایش ایرانی (ویس و رامین) نوشته خانم مهین تجدد بود.
فیلم (هاملت) در حضور علیاحضرت شهبانو
ـ اجرای نمایشنامه (همیشه شاهزاده) در باغ نگارش شیراز
ـ تآتر (کلفت ها) نوشته ژان ژنه به کارگردانی ویکتورگاموسیا
ـ اجرای برنامه موسیقی ایرانی ـ کمانچه ـ تار ـ ضرب ـ سنتور در حافظیه
ـ عرضه فیلم (ارباب مگس ها)
ـ گروه باله ملی سنگال متشکل از 45 هنرمند هنر ملی خود را نمایش دادند.
ـ نمایش فیلم (مارادساد) از پیتر بروک در سینما آریانا
ـ هنرنمایی گروه (استپل سینگرز) امریکایی
ـ فیلم (به من دروغ بگو) از پیتربروک
ـ برنامه سولیست های کر رادیو تلویزیون فرانسه
ـ برنامه گروه باله ملی سنگال
ـ میزگرد درباره نمایش و آیین
ـ نمایش فیلمهای (تم و موسیقی) و (مکزیک 1000) دو فیلم مستند از فرانسور
یشباخ
ـ نمایش آتش از گروه نان و عروسک
ـ برنامه تآتر در هوای آزاد کوارتت جولیارد
ـ سخنرانی (تران وان که) موسیقی دان ویتنامی درباره موسیقی و تآتر سنتی
ویتنام
ـ نمایش فیلم آرامش در حضور دیگران
ـ برنامه ارکستر ملی تلویزیون ملی ایران
ـ برنامه تآتر هوای آزاد (بهارا تاناتیام) رقص سنتی از هند
ـ نمایش فیلم هالو
ـ میزگرد درباره مراسم قبایل بدوی و نفوذ آنها در تآتر معاصر
ـ در تآتر هوای آزاد نمایشنامه لکن ایرانی به نام (فاجعه مسلم)
ـ آخرین برنامه چهارمین جشن هنر شیراز در پیشگاه علیاحضرت شهبانو اجرا
شد برنامه ویژه نوازندگان موسیقی سنتی هند بوده است.
به علاوه سازمان جشن هنر در جوار اجرای برنامه های اصلی به منظور توفیق
هنرمندان و ایجاد تسهیلات لازم برای عرضه آنها در چهارمین جشن هنر اجرای
7 نمایشنامه را پیش بینی و بوسیله گروههای مختلف اجرا گردید.
سازمان جشن هنر همزمان با اجرای برنامه های جشن هنر شیراز چند برنامه
اصلی هنر را نیز در شهران اجرا نمود.
بودجه نخستین جشن هنر شیراز:
1ـ بودجه نخستین جشن هنر مبلغ 000 /000 /20 ریال پیش بینی که بنا به دستور
علیاحضرت شهبانو از شرکت ملی نفت در اختیار سازمان جشن هنر قرار گرفت.
1
2ـ تلویزیون ملی ایران علاوه بر کمک مادی به میزان 000 /000 /5 ریال با در
اختیار گذاشتن افراد و ملزومات فنی خود مسئولین سازمان را در برگزاری
جشن یاری نمودند.
3ـ درآمد سازمان از محل فروش بلیط در سال 1346 مبلغ 665 /896 ریال
بوده است.
هزینه :
هزینه های انجام شده در نخستین جشن هنر شیراز بالغ بر 630 /419 /18 ریال
گردید که در سرفصل های زیر به طور تقریب خلاصه می شود.
الف ـ حقوق و دستمزد ـ کرایه هواپیما ـ پذیرایی ـ حمل و نقل هنرمندان
630 /359 /11 ریال و کارکنان جشن هنر
ب ـ هزینه های ساختمانی، جایگاه و خرید ملزومات فنی 000 /170 /5 ریال
ج ـ روابط عمومی و تبلیغات (بدون احتساب پخش آگهی های تلویزیونی)
000 /890 /1 ریال
بودجه دومین جشن هنر شیراز :
بودجه دومین جشن به علت شرکت گروهها و شخصیت های سرشناس هنری
جهان طولانی تر شدن مدت آن به مبلغ 000 /000 /30 ریال پیش بینی گردید که
بشرح زیر تأمین و پرداخت شد.
درآمد
1ـ شرکت ملی نفت ایران 000 /000 /20 ریال
2ـ نخست وزیری 000 /000 /5 ریال
3ـ تلویزیون ملی ایران 000 /000 /5 ریال
4ـ وام از دفتر مخصوص علیاحضرت 000 /000 /8 ریال
5ـ درآمد سازمان از محل فروش بلیط در 47 سال 805 /220 /2 ریال
805 /220 /40
هزینه
1ـ هزینه حقوق ـ دستمزد ـ کرایه هواپیماـ پذیرایی ـ حمل و نقل هنرمندان و
کارکنان جشن هنر000 /915 /24 ریال
2ـ هزینه ساختمانی جایگاه و ملزومات فنی 000 /580 /7 ریال
3ـ (روابط عمومی و تبلیغات (بدون احتساب پخش آگهی های تلویزیونی)
631 /377 /3 ریال
بودجه سومین جشن هنر شیراز
درآمد:
1ـ شرکت ملی نفت ایران 000 /000 /20 ریال
2ـ نخست وزیری 000 /000 /5 ریال
3ـ تلویزیون ملی ایران 000 /000 /5 ریال
4ـ درآمد از محل فروش بلیط در سال 48 000 /220 /2 ریال
هزینه :
1ـ هزینه حقوق ـ دستمزد ـ کرایه هواپیما 000 /630 /23 ریال
پذیرایی ـ حمل و نقل و هنرمندان و کارکنان
2ـ هزینه ساختمانی جایگاه ها و خرید ملزومات فنی 000 /050 /4 ریال
3ـ هزینه روابط عمومی و تبلیغات 000 /320 /2 ریال
بودجه چهارمین جشن هنر شیراز
درآمد:
1ـ مرحمتی علیاحضرت شهبانو 000 /000 /20 ریال
2ـ نخست وزیری 000 /000 /5 ریال
3ـ وزارت فرهنگ و هنر 000 /200 ریال
4ـ وزارت اطلاعات 000 /200 ریال
5ـ سازمان جلب سیاحان 000 /200 ریال
6ـ هواپیما ملی ایران 000 /200 ریال
7ـ درآمد فروش بلیط 850 /875 /2 ریال
جمع کل درآمد850 /675 /28 ریال
هزینه :
1ـ هزینه حقوق و دستمزد و خرید ملزومات و ایاب و ذهاب و غیره کلاً
211 /698 /20 ریال
2ـ هزینه سازمان ایرانی مجامع بین المللی 459 /177 /4 ریال
3ـ هزینه روابط عمومی 000 /200 /2 ریال
4ـ هزینه خانه ایران در پاریس 000 /270 /1 ریال
جمع کل هزینه 670 /345 /28 ریال
توضیحات سند:
1ـ جشن هنر شیراز به مدت یک
دهه (1346 ـ 1356) برگزار
گردید.
سه مقوله موسیقی، تآتر
و سینما موضوع های اصلی این
جشن بود.
تآتر و موسیقی
بیشترین بحث ها و تنش ها را به
خود اختصاص داده بودند.
از
نظر قالب و محتوا تضاد و
تناقص بر فضای برگزاری جشن
حاکم بود.
جشن سال 1347 هم زمان با
وقوع زلزله دلخراش استان
خراسان برگزار شد و افتتاحیه
جشن تنها یک روز به علت
زلزله به تأخیر افتاد.
در حالی که
عده زیادی از مردم عزادار و
مصیبت دیده و محروم از حداقل
امکانات در گوشه ای از ایران
منتظر کمک های دولتی بودند،
بودجه های کلان مملکتی در
گوشه ای دیگر صرف برگزاری
جشن می گردید و اجرای
برنامه های آن نیز هم چنان ادامه
داشت.
این امر موجبات اعتراض مردم
و مبارزان سیاسی را فراهم
آورد.
در سال 1348، جشن هنر با
موضوع اصلی موسیقی
(موسیقی ضربی ملل) از هشتم تا
هجدهم شهریور ماه برگزار
گردید.
در این سال یک
فستیوال فیلم برگزار گردید که
در آن مجموعا یازده فیلم کوتاه
و بلند سینمایی، مستند، و نقاشی
متحرک به تماشا گذارده شد.
در
این جشن از میان کشورهای
شرقی، تنها هندی ها حضوری
در خور توجه داشتند و از دیگر
کشورها، از جمله ایران، اثر
جالب توجهی مشاهده نشد!
چهارمین جشن هنر، در سال
1349، با موضوع اصلی تآتر
برگزار گردید.
آغازگر جشن
یک نمایش ایرانی به نام ویس
و رامین بود که میهن جهانبگلو
(تجدد) آن را از منظومه ویس و
رامین، اثر فخرالدین اسعد
گرگانی، بازسازی کرده بود و با
کارگردانی آربی آوانسیان به
صحنه رفت.
این نمایش از
سوی مطبوعات و به دلیل وارد
کردن برداشت های شخصی و
اجرای بد و کسالت آور مورد
انتقاد قرار گرفت و کار به بحث و
فشار و مشاجره کشید.
پنجمین جشن هنر شیراز با شعار
شناساندن فرهنگ و هنر به تمام
ساکنان گوشه و کنار ایران،
فراهم آوردن زمینه های مساعد
جهت آفرینش های فرهنگی و
هنری، و بالا بردن سطح ذوق و
فرهنگ مردم و تشویق آنان به
نگهداری از آثار فرهنگی برپا
گردید.
این جشن با اجرای قطعه
«پرسفال یا پرسپولیس» ساخته
یانیس گزناکسیس، موسیقی دان
یونانی الاصل ساکن فرانسه،
گشایش یافت.
اجرای این قطعه
بحث و گفت وگوهای فراوانی به
دنبال داشت.
ششمین جشن هنر شیراز در سال
1351 برگزار شد و به برخورد
موسیقی شرق و غرب با موسیقی
مدرن معاصر و موسیقی الکترو
آکوستیک، با هدف آشنایی
ایرانیان با این نوع موسیقی،
می پرداخت.
بیشتر برنامه ها به
کشور آلمان اختصاص داشت که
فقط در زمینه موسیقی 26
برنامه از سوی یک هنرمند،
یعنی اشتک هاوزن، اجرا شد؛ در
حالی که کارشناسان اعلام
کردند مخاطبان ایرانی تمایلی
به برقراری ارتباط با این نوع
موسیقی ندارند.
برنامه اشتک هاوزن، آهنگ ساز
آلمانی با بهت و حیرت
مستمعین روبه رو گردید، زیرا
هیچ کس نتوانست بفهمد مراد از
این موسیقی چیست و
اشتک هاوزن چه ایده و هدفی
را از اجرای این برنامه داشته
است؟ دست اندرکاران جشن
هنر بعد از مشاهده بهت و حیرت
مخاطبان متوجه شدند که مردم
به حالت اعتراض محل اجرای
برنامه مذکور را ترک کردند.
هفتمین جشن هنر شیراز به نام
فستیوال جشن هنر و جهان سوم
برگزار گردید.
این جشن هم
توسط خود فرح افتتاح شد.
موضوع خانواده و فرهنگ،
مانند سال گذشته، مورد توجه
این دوره جشن هنر بود و
برگزارکنندگان هدف آن را
بررسی ویژگی های خانواده
ایرانی و روابط آن ها با یکدیگر
اعلام کردند.
نکته جالب توجه
در هفتمین دوره جشن، در سال
1352، این بود که بیشترین
توجه به شهرستان ها معطوف
شده بود و جشن در دو مرحله ـ
در مرحله اول در شهرستان ها و
در مرحله دوم در تهران ـ اجرا
گردید.
از مراکز و
شهرستان هایی که جشنواره در
آن ها اجرا شد، می توان به
اصفهان، شیراز، مشهد،
شهرکرد، زاهدان، سنندج،
سمنان، رشت، خرم آباد، همدان،
زنجان، یزد، و بوشهر اشاره کرد.
هشتمین جشن هنر شیراز،
مصادف با سالگرد تولد
محمدرضا پهلوی، در سال
1353 برگزار شد.
از دی ماه
1353 وظایف اصلی برگزاری
جشن ها به فرمان شاه به شورای
عالی فرهنگ و هنر واگذار
گردید.
هدف این شورا هماهنگ
کردن فعالیت های مختلف جشن
در سراسر کشور و گسترش
برنامه ها و محتوای آن بود.
به
دستور شاه، در شهرستان ها نیز
جشن به ریاست استانداران و
فرماندهان و بخشداران اجرا
می گردید.
در هشتمین جشن هنر شیراز،
بیشتر برنامه ها در دانشگاه ها و
مدارس، اعم از دبستان ها و
دبیرستان ها، اجرا گردید.
همچنین در شهرستان ها سایر
اماکن دولتی، مانند فضاهای
فرهنگی و باشگاههای متعلق به
سازمان های دولتی، به منظور
اجرای برنامه های جشن مورد
استفاده قرار گرفت.
این دوره با
حضور شاه و فرح افتتاح گردید.
این جشن در حالی اجرا شد که
برنامه های جشن رندی کاملاً
مغایر با سخنان شاه داشت.
به عنوان نمونه، یکی از
برنامه های آن دوره، اجرای
نمایش مبتذل و جنسی مردی
دیوانه، اثر رابرت ویلسن، بود
که در باغ دلگشای شیراز به اجرا
گذاشته شد و با اعتراض گسترده
تماشاچیان روبه رو گردید.
در مراسم پایانی این دوره در
حضور فرح پهلوی، قسمت هایی
از دو نمایش «تاترال» و «بزک
نمیر بهار میاد» به روی صحنه
رفت.
اجرای نمایش بنگال
تاترال به علت دیالوگ های
انتقادآمیز از اوضاع و احوال
کشور متوقف گردید و موضوع
نمایش بزک نمیر بهار میاد نیز از
نظر برگزارکنندگان جشن با
مصالح سیاسی مطابقت نداشت.
به این ترتیب، معدود آثار
ایرانی در جشنواره نیز به دلایل
سیاسی یا در مهجوریت قرار
می گرفت و یا نمایش اجرای آن
متوقف می شد.
نهمین و دهمین
جشن هنر شیراز نیز در سال
1354 ـ 1355 برگزار شد.
این جشن ها نیز با حضور شاه و
فرح افتتاح گردید و حدود بیست
و پنج سازمان دولتی و
خصوصی در برگزاری آن نقش
داشتند.
در سال 1356، جشن هنر شیراز
با حضور فرح پهلوی افتتاح
گردید.
در این سال بود که به
نمایش «خوک، بچه، آتش»
اعتراضات زیادی شد، زیرا
صحنه های خلاف عفت عمومی
(آمیزش جنسی) را در ملا عام
به نمایش می گذاشت.
آنتونی
پارسونز، سفیر وقت انگلستان
در ایران، در خاطرات خود با
اشاره به برنامه های اهانت آمیز
جشن هنر و بی اعتنایی آن نسبت
به ارزش های اخلاقی و مذهبی
ایرانیان می نویسد:
«جشن هنر شیراز در سال 1356
از نظر کثرت صحنه های
اهانت آمیز به ارزش های
اخلاقی ایرانیان از جشن های
پیشین فراتر رفته بود.
اعتراض
به این برنامه به شیراز محدود
نشد و توفان اعتراض که علیه
این نمایش برخاست به
مطبوعات و تلویزیون هم رسید.
من این موضوع را با شاه در
میان گذاشتم و به او گفتم اگر
چنین نمایشی به طور مثال در
شهر منچستر انگلیس اجرا
می شد کارگردانان و هنرپیشگان
آن جان سالم به در نمی بردند،
شاه مدتی خندید و چیزی
نگفت.
»
پارسونز در قسمت دیگری از
خاطرات خود، ضمن ارزیابی
کلی جشن هنر شیراز،
می نویسد:
«آیا تشکیل فستیوال های
بین المللی سالانه فرهنگ شیراز
با نمایش های بی معنی و مبتذل
آن سهمی برای مردم ایران
در برداشت؟ اثر سیاسی
برنامه هایی نظیر جشن هنر
شیراز خیلی شدید بود بسیاری
[از] برنامه های این جشن که به
هنرهای رادیکال و نو اختصاص
یافته بود به هیچ وجه با مقتضیات
جامعه ایران تطبیق نمی کرد.
چرا
می بایست این قدر پول صرف
تبلیغ و ترویج هنرهای اروپایی
و جمع آوری مجموعه های
هنری اروپا گردد و چنان برنامه
فرهنگی و هنری، خارج از
ظرفیت اداره آن از طرف
ایرانیان تأسیس شود.
»
این در حالی بود که حضور فعال
و گسترده فرح در دوره های
نخستین جشن فرهنگ و هنر،
رفته رفته به یک دیدار کوتاه از
مراسم روز افتتاحیه (دوره
یازدهم) محدود گردید.
قرار بود دوازدهمین جشن هنر
شیراز از 12 تا 21 شهریور
1357 برگزار گردد.
کلیه
مقدمات آن آماده شد و جشن
مهیای اجرا بود، اما به دلیل
اعتراض های فزاینده و
ناآرامی ها و تظاهرات انقلابی
در شهرهای مختلف، از جمله
اصفهان، شیراز، و تهران تنها
یک هفته پیش از شروع جشن،
دستور تعطیلی آن صادر گردید.
در واقع در این سال مهر پایانی
بر بازیچه شهبانو خورد.
لازم به
ذکر است که در طول برگزاری
برنامه های اصلی جشن،
برنامه های جانبی نیز به منظور
رونق و جذب مخاطب بیشتر
برگزار می گردید؛ از جمله
تآترهای عامه پسندی که توسط
پرویز صیاد به اجرا در می آمد و
صیاد بابت برگزاری آن ها صدها
هزار تومان از مجموعه جشن
دریافت کرد.
2ـ بیگانگی آثار به اصطلاح
هنری در جشن هنر شیراز با هنر
ایرانی و تضاد آن با باورها و
ارزش ها و سلیقه های ایرانی از
ویژگی جشن هنر شیراز بود و
تازه آثار غربی ارائه شده در
مقابل نمونه های شرقی و ایرانی
در اکثریت بود، آثار اینچنینی نه
تنها هنرمندان و هنرشناسان
ایرانی حتی در بعضی موارد
غرب را به انتقاد از این جشن ها
وامی داشت، اسداللّه علم یکی از
مسئولین برگزارکننده در این
زمینه نوشته است : روزهای
17، 18 و 19 شهریور (1349)
در رکاب علیاحضرت شهبانو
برای خاتمه جشن هنر شیراز
رفتم، جشن هنر تعریفی نداشت.
یک گروه فرانسوی با سازهای
ضربی صداهای عجیب و غریب
با آلات عجیب و غریب از قبیل
دیگ آشپزی و غیره در
می آوردند که باعث مضحکه
اروپایی و ایرانی شده بود.
یادداشت های علم، ج 1، ص
259
3ـ ارقامی که در اینجا ذکر شده
رقم های واقعی هزینه ها
نمی باشد بلکه تنها قسمتی از
خرج جشن بوده است و به غیر از
کمک های به اصطلاح مردمی و
بودجه رسمی و دولتی نیز بود.
اسداللّه علم در خاطراتش از
تأمین پول برای برگزاری جشن
هنر شیرزا می نویسد : ...
تمام
کارهای عقب افتاده را عرض
کردم.
پیشرفت کار جشن ها را
عرض کردم و گفتم از بخش
خصوصی [!!] شصت میلیون
تومان برای مخارج جشن تعهد
گرفته ام که دویست میلیون ریال
آن را پرداخته اند.
خیلی باعث
تعجب شاهنشاه شد.
یادداشت های علم، ج 2، ص 60
ـ 159
منبع:
کتاب
زنان دربار به روایت اسناد ساواک - فرح پهلوی - جلد دوم صفحه 49