وزارت امورخارجه
تاریخ سند: 25 آذر 1340
وزارت امورخارجه
متن سند:
شماره: ۸۳۸تاریخ 25 /9 /40
رونوشت گزارش سرکنسولگری شاهنشاهی ایران - کویته
وزارت امورخارجه
پیرو گزارش شماره ۸۰۷ مورخ 15 /9 /40 راجع به نمایش فیلم (میراث کوروش) به استحضار می‌رساند همانطور که در گزارش فوق‌الاشعار به عرض رسانده بود این فیلم روز شنبه ۱۸ آذرماه به دعوت آقای حسن هروی که یکی از ایرانیان متعهد مقیم اینجاست برای جمعی از ایرانیان و بازرگانان و افسران جزء پادگان کویته به معرض نمایش گذاشته شد. همچنین به طوری که در ضمن همان گزارش به استحضار رسیده است نظر به حسن اثر فوق‌العاده‌ای که نمایش این فیلم داشت به تقاضای مقامات ارتشی فیلم را در اختیار آنها گذاشته و روز دوشنبه ۲۰ آذر در سینمای مخصوص افسران که در محوطه تأسیسات نظامی قرار دارد برای ۴۵۰ نفر از افسران ارتش پاکستان نمایش داده شد.
روز بعد یعنی سه‌شنبه ۲۱ آذر به تقاضای آقای ژنرال نصیر فرمانده کل سپاه کویته و بلوچستان فیلم در اختیار ایشان قرار گرفت و هم اکنون که این گزارش را به عرض می‌رساند یعنی امروز که روز ۲۲ آذرماه است در نوار مرزی چمن (مرز بین پاکستان و افغانستان) که دولت پاکستان پادگان‌های مهمی در آنجا دارد برای سربازان و افسران آن منطقه نمایش داده می‌شود و قرار است پس از آنکه چند روز در تمام پادگان‌های نوار مزبور نمایش داده شد آن را اعاده دهند تا به تقاضای رئیس کارخانه چیت‌سازی کویته روز شنبه ۲۵ آذر برای دو هزار نفر کارگران و کارمندان کارخانه مزبور نمایش داده شود.
به طوری که ملاحظه می‌فرمایند با وصف فوق تقریباً بیش از بیست هزار نفر در ظرف همین دو هفته این فیلم را دیده‌اند و اینجانب با هر کس که برخورد می‌کنم از این اقدام که برای اولین مرتبه در کویته صورت گرفته تقدیر و تمجید می‌کند و اصولاً نمایش همین یک فیلم با آنکه معرف واقعی ایران و پیشرفت‌هائی که بخصوص در سال‌های اخیر حاصل شده نمی‌تواند باشد به کلی منظور تصورات ذهنی این مردم را نسبت به ایران تغییر داده است به نحوی که احساس می‌شود اگر تا به حال با چشم علاقه‌ای ناشی از عقده‌های روانی خود کم‌بینی به ایران می‌نگریستند حالا حسرت و آرزو را هم با آن توأم نموده‌اند و اینجانب وارد این بحث نمی‌شوم که این حسرت و آرزو ناظر بر چه امر یا اموری است و این مطلبی است که اگر ان‌شاء‌الله پیشنهادات گزارش محرمانه شماره ۵۰ اینجانب به عنایت مقامات مربوطه عملی شد اولیای وزارت متبوعه آثار علمی و مادی آن را ملاحظه خواهند فرمود.
به هر حال حسن استقبال از این فیلم به حدی بود که اینجانب را به فکر انداخته است اگر وزارت امورخاجه با همکاری و تشریک مساعی سایر مقامات مربوطه مانند شورای عالی جشن‌های دو هزار و پانصد ساله شاهنشاهی ایران و اداره کل هنرهای زیبای کشور و اداره کل انتشارات و رادیو بتوانند اینجانب را مطمئن سازند که مرتباً یعنى لااقل ماهی یک‌بار فیلم‌هائی از ایران به این نمایندگی برسانند. اینجانب با همه قلت بودجه این نمایندگی یک دستگاه پروژکتور و لوازم آن را تهیه نمایم و هر ماه در تاریخ معین از جمیع رجال و معاریف این منطقه برای دیدن فیلم‌های مزبور دعوت نمایم و سپس بر طبق برنامه معین آن را در تمام شهرها و دهات عمده بلوچستان و کویته به معرض نمایش بگذارم ولی شرط این کار اینست که در وصول فیلم به این نمایندگی تأخیر و تعللی نشود تا اولاً برنامه ما به اصطلاح یخ نکند و ثانیاً طوری این برنامه مسلسل و مرتب و گرماگرم عملی شود که مجال تفکری در خصوص اهمیت جنبه‌های سیاسی آن برای مقامات رسمی اینجا فراهم نگردد.
در خصوص فقره اخیر بایستی به عرض برسانم که چون سرکنسولگری‌های شاهنشاهی از تقدیم گزارشات سیاسی ممنوع شده‌اند ناچار به اطاعت امر از بحث این مطلب که آثار سیاسی مترتب بر این قبیل اقدامات فرهنگی در اینجا چه خواهد بود می‌گذرد و فقط به قید همین یک نکته اکتفا می‌نماید که خوشبختانه اینجانب با جلب و محبت و احترام بیش از پیش مقامات رسمی اینجا زمینه یک چنین اقدامات وسیع فرهنگی را کاملاً آماده دارم و اگر اندیشه و پیشنهاد اینجانب که به شرح فوق به عرض رسید جامعه عمل بپوشد لااقل در مرحله اول کار هیچ یک از مقامات رسمی اینجا متوجه اهمیت رسوخ بیشتر فرهنگی ما که طبعاً استقرار نفوذ بیشتر سیاسی را به دنبال خواهد داشت نخواهد شد و اگر اینکار به طور مسلسل و مرتب و مداوم صورت بگیرد تا بخواهند متوجه شوند و به خود آیند برنامه ما ثبات و استقرار و سابقه پیدا کرده و قابل تغییر و ترمیم نخواهد بود.
اینجانب حتی یک قدم فراتر نهاده به حکم اوضاع و احوالی که پس از نمایش فیلم میراث کوروش در اینجا ملاحظه و مطالعه کردم اطمینان دارم و اگر مقامات مربوطه دولت شاهنشاهی فقط دو سال بتوانند به طور مرتب و مداوم یعنی فقط ۲۴ حلقه فیلم به این نمایندگی برسانند ما خواهیم توانست در آخر سال دوم با اطمینان خاطر برنامه مزبور را لغو و حذف کنیم زیرا پس از این مدت و عادت مردم اینجا که مدت دو سال گرماگرم تا هنوز خبر و فیلم قبلی کهنه نشده خبر و فیلم تازه‌ای به آنها برسد خودبه‌خود زمینه بسیار مساعدی برای فیلم‌های تجارتی و جراید و مجلات و صفحات موسیقی ایران فراهم خواهد شد که هیچ سیاست خشک اقتصادی یا فرهنگی یا خارجی نخواهد توانست جلوگیر آن باشد.
در خاتمه برای مزید استحضار به عرض می‌رساند که چون اشتیاق عامه برای مشاهده فیلم میراث کوروش بسیار زیاد است و مقررات پاکستان به شرح گزارش شماره ۸۰۷ مورخ 15 /9 /40 اجازه نمی‌داد که این فیلم در سینماهای عمومی به معرض نمایش گذاشته شود هفته گذشته آقای سیروس زنگنه کنسول‌یار این سرکنسولگری را نزد آقای کلنل مظفرخان رئیس سازمان امنیت این منطقه فرستادم و پیغام دادم در صورتی که خود شما از این فیلم تمجید و حسن استقبال کرده‌اید آیا ممکن است ترتیبی داده شود که آن را در سینماهای عمومی به معرض نمایش بگذاریم. نامبرده کمال موافقت خود را ابراز داشته لکن مطلب را به رئیس پلیس مراجعه کرده بود و شخص اخیر نیز ضمن ابراز موافقت خود نمایش آن را موکول به کسب اجازه از استاندار نموده بود. بنابراین اینجانب طی یک نامه خصوصی مراتب را به اطلاع جناب آقای کلنل یوسف خان استاندار رسانده و تقاضا نمودم اجازه بدهند این فیلم که معرف بعضی از جنبه‌های زندگی و ترقیات کشور برادر و دوست پاکستان است برای استفاده عامه در سینماهای کویته نمایش داده شود. هنوز از آقای استاندار جوابی دریافت نکرده‌ام و البته به محض وصول جواب نتیجه آن را به عرض خواهد رسانید.
قطعه روزنامه تایمز کویته را نیز همراه با ترجمه آن (که حاکی از خبر نمایش فیلم در سرکنسولگری می‌باشد و در موقع تقدیم گزارش هفته قبل هنوز منتشر نشده بود) به پیوست تقدیم می‌دارد استدعا دارد از نتیجه اقداماتی که درباره این گزارش معمول خواهند فرمود هر چه زودتر این سرکنسولگری را مستحضر فرمایند. د
کفیل سرکنسولگری - محمدرضا امیرتیمور