موضوع: مدیریت کل اداره سوم
تاریخ سند: 6 تیر 1343
موضوع: مدیریت کل اداره سوم
متن سند:
شماره: 8352 /242 بدین وسیله یک برگ رونوشت گزارش یکی از مأمورین وابسته به ساواک فارس راجع به نظریه علمای قم درباره استقلال جزیره بحرین1 که از طریق آن ساواک به این اداره کل واصل گردیده جهت اطلاع و هرگونه اقدام لازم به پیوست ایفاد می گردد.از طرف مدیر کل اداره دوم شائق مربوط به بخش 341 بخش 321
توضیحات سند:
1ـ بحرین در طول تاریخ به ایران تعلق داشت و تابع ایالت جنوبی ایران، فارس بود و مسئولین محلی آن ایرانی و منتخب ایران بودند و در زمان صفویه، ایران مدت دویست سال بر بحرین حاکمیت داشت ولی بعد از مرگ کریم خان زند و آشفتگی ایران و توطئه کشورهای استعماری بریتانیا باعث شد به تدریج این جزیره از ایران مستقل شود.در دوران قاجاریه به این مسئله توجهی جدی نشد ولی شیخ محمدبن خلیفه امیر بحرین در سال 1860 زمانی که انگلیسیها می کوشیدند بر بحرین چیره شوند طی نامه ای به ناصرالدین شاه قاجار خود و برادر و همه آن خلیفه و مردم بحرین را اتباع دولت ایران معرفی کرد و از دولت مرکزی جهت مقابله با تجاوز انگلستان کمک درخواست نمود، ولی دولت ایران یارای آن را نیافت که از بحرین در برابر انگلیسیها حمایت کند.
علیرغم تمام سیاست ها و ظاهرنمایی ها، خاندان آل خلیفه از زمان حاکمیتشان بر بحرین دنبال مستقل نمودن این جزیره از ایران بودند و این وضعیت در دوران رضاشاه و محمدرضا پهلوی همچنان نامشخص باقی ماند ولی ایران همچنان بحرین را قسمتی از قلمرو خود تلقی می کرد.
وقتی در اواخر آبانماه 1336 مجلس شورای ملی ایران لایحه ای را تصویب کرد که به موجب آن بحرین استان چهاردهم ایران اعلام شد و دو کرسی خالی برای نمایندگان «استان چهاردهم» در مجلس ایران در نظر گرفته شد و محمدرضا در چندین مصاحبه از جمله در سال 1968 با تلاش کشورهای بیگانه از جمله بریتانیا جهت جدا نمودن بحرین از ایران مخالفت کرد و در همین راستا مطبوعات نیز با موضع گیریهایشان، در مقابل اقدامات خودسرانه بیگانگان، مخالفت خود را جهت استقلال بحرین اعلام نمودند.
با آنچه در فوق آمد و علیرغم حق مسلم و تاریخی حاکمیت ایران بر بحرین بدلیل نشان دادن ضعف دستگاه حاکمه و در پیش نگرفتن دیپلماسی قوی، نهایتا مسئولین وقت موافقت کردند که طی یک همه پرسی، در صورت تمایل مردم بحرین، ایران حاضر به دادن استقلال به آنها می باشد و سازمان ملل کار نظرخواهی را از روز 30 مارس 1970 با فرستادن مأموری به بحرین آغاز و او طی گزارشی به دبیرکل سازمان ملل (اتانت) اعلام کرد : اکثریت مردم بحرین خواهان آن هستند که سرزمین آنان رسما به عنوان کشوری مستقل با حاکمیتی کامل و با آزادی تعیین روابط با ملل دیگر شناخته شود.
با اعطای این گزارش شورای امنیت قطعنامه 278 مورخ 11 مه 1970 را که خواسته مردم بحرین را تأیید می کرد صادر نمود و بدینوسیله یکی از مناطق مهم، سوق الجیشی و فنی ایران در خلیج فارس از ایران جدا شد.
بحرین : گردآوری و تنظیم : معصومه سیف افجه ای، موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ص 135 تا 145