تاریخ سند: 26 خرداد 1338
متن سند:
گیرنده : تیمسار ریاست ساواک فرستنده : ساواک کرمانشاه شماره : 5427 / س املاک والاحضرت شاهدخت اشرف پهلوی بازدید شد نتیجه بررسی بشرح زیر بعرض میرساند.1ـ سال جاری بیشتر املاک دچار سن زدگی شده مبارزه با سن وسیله کشاورزی خیلی ناچیز است با رئیس کل کشاورزی مذاکره شده که دو فروند هواپیمای سمپاش را برای مبارزه بآن منطقه اعزام دارد نتیجه اقدامات ایشان متعاقبا بعرض خواهد رسید.
2ـ املاک والاحضرت دو قسمت است.
گواور کفرآور وضع گواور : رعیتهای گواور عموما از ایل کلهر(1) هستند و بطور سیار میباشند باین معنی که از منطقه گیلانغرب بگواور آمده زراعت نموده و پس از برداشت محصول مجددا به گیلانغرب بر میگردند نامبردگان علاقه و دل بستگی بکار ندارند و بطور صریح باید بعرض برسد بیشتر محصول گواور وسیله خوانین و کدخدایان کلهر حیف و میل میشود.
90% رعایا همین زارعین سیار هستند و صدی ده بقیه رعایا که در سه قریه معروف باسکله هستند فوق العاده مفلوک و بی چیز و با نهایت عسرت زندگی میکنند رعایای سیار محل مزبور علاوه بر احشام متعلق بخود گوسفندان سایر طوایف را با خود آورده و احشام آنها با اینکه رعیت گواور نیستند از مراتع آنجا بطور مجانی استفاده کرده و دیناری از این بابت نپرداخته و از رقم عایدات چنین استنباط گردیده که بهره علف چری محل مزبور صفر بوده است روی این اصل نقاطی که برای زراعت از هر جهت استعداد داشته و تقریبا جای 300 خروار بذر است برای منظور بالا تخصیص داده و این ضرر هنگفتی برای مالک بوده است.
در زمان شاهنشاه فقید در گواور چغندر کاری میشده ولی در سال جاری چغندر کاری نشده است.
وضع کفرآور.
از لحاظ آب نسبت بگواور و همینطور از نظر علف چری قابل مقایسه نبوده (زیرا دارای دو قنات میباشد که در وضع حاضر یکی از آنها بدون استفاده است) و بطوریکه ملاحظه شد محصول جو آن درو شده و محصول گندم هم در حال درو میباشد نماینده املاک اختصاصی (یزدانی) نام مشغول تخمین میزان بهره مالکانه طبق روش قبلی میباشد و تا چند روز دیگر محصول جو خاتمه می یابد.
رعیتهای کفرآور بر عکس گواور رعایای ثابت هستند در نتیجه استفاده بیشتری میدهند وضع رعایا نیز رضایت بخش نیست و تنگدست هستند.
سن زدگی در این منطقه نیز زیاد است در دوران قبل حتی تا سال گذشته چغندر کاری میشده لیکن در سال جاری اقدامی نشده است.
میزان عوائد سالهای 34 و 35 و 36 و 37 بشرح زیر بوده است.
سال 34 /3000000 ریال سال 35 /2500000 ریال سال 36 /1700000 ریال سال 37 /1600000 ریال بطور کلی علت اصلی اینکه عوائد هر سال کمتر میشود بنظر اینجانب بشرح زیر است: 1ـ دخالت اشخاص مختلف اعم از نمایندگان والاحضرت شاهدخت و اداره املاک و غیره که هر یک چند روزی آمده و رفته و استفاده ای نداده اند و وضعیت بحال قبلی باقی بوده است.
2ـ وضع رعایا که ثابت نبوده در نتیجه دلبستگی نداشته اند.
3ـ تحریکات خورده مالکین برای تقلیل عایدات (که میزان واقعی عایدات مالکانه را نپردازند زیرا سهمی آنها بسیار ناچیز بوده و قصد این است که بخود آنها واگذار شود).
درباره عایدات سال جاری.
با توجه بزراعت شخصی والاحضرت و حق المرتع کفرآور که سالیانه در حدود 60 هزار تومان بوده و حق جنگل (که اداره جنگلبانی فعلاً او را موقوف نموده) و محصول سال آینده که اغلب سن زدگی پیدا نموده تصور میرود چنانچه با دقت و تحت نظر یکنفر مورد اعتماد بهره برداری شود در حدود 250 الی 270 هزار تومان عایدی خواهد داشت البته مقداری نیز هزینه دارد تا کنون بعلت کمی وقت کسی تقاضای اجاره ننموده ولی در نتیجه بررسی اینطور پیش بینی میشود که مستأجر چنانچه پیدا شود حاضر باجاره یکساله نخواهد بود زیرا ممکن است در همان یکسال سن زدگی او را از هستی ساقط نماید و لااقل 3 الی 5 ساله بایستی باجاره واگذار شود و مدت بیشتری برای پیدا کردن مستأجر مورد اعتماد وقت لازم است.
پیشنهادات : برای اینکه حداکثر استفاده از املاک مزبور که فوق العاده وسیع و قابل ملاحظه میباشد و مقدار زیاد آن تا کنون بایر مانده است و استفاده ای از آن نشده است پیشنهادات زیر را بعرض میرساند که در صورت تصویب درباره آن اقدام که عایدی کامل بدست آید.
1ـ تعیین یکنفر مورد اعتماد شخص والاحضرت برای سرپرستی املاک مزبور و عدم دخالت اشخاص مختلفه در املاک.
2ـ اختصاص یک هواپیمای سمپاش بمنظور مبارزه با سن (هر سال موضوع سن زدگی در این منطقه رواج دارد).
3ـ تنقیه و ایجاد قنات بمنظور سیفی کاری و چغندر کاری.
4ـ خریداری حداقل 4 دستگاه دیگر تراکتور برای بهره برداری از اراضی بایر (دو دستگاه تراکتور فعلاً موجود است).
5ـ تهیه مسکن برای رعایای گواور و نگهداری آنها بطور ثابت.
6ـ مذاکره با اداره جنگلبانی بمنظور استفاده از جنگلهای املاک والاحضرت (این جنگلها صنعتی نیستند و فقط استفاده از آن بمنظور تهیه زغال میباشد).
رئیس سازمان اطلاعات و امنیت استان پنجم کرمانشاه.
بهرامی
توضیحات سند:
1ـ کلهر از ایلات بزرگ کرمانشاه است.قسمت اعظم ایل یا در این استان ساکن شده و یا در درون آن ییلاق و قشلاق می کند.
تنها بخش کوچکی به منطقه مهران و دهلران در ایلام کوچ می کند.
تقسیمات ایل را تحت این عنوان ها ذکر می کنند : تیره چنار و کنار ـ طایفه های منطقه حسن آباد (در 40 کیلومتری جنوب غربی شهر کرمانشاه) ـ تیره ماهیدشت ـ طایفه های خارجی که کلهر خالص نیستند و احتمالاً از پشتکوه (ایلام) و خوزستان آمده اند و دیگر طایفه ها.
[ر.ک ایلات و عشایر (مجموعه کتاب آگاه).
تهران : انتشارات آگاه، 1362.
صفحه 24]