وزارت جنگ
تاریخ سند: 25 خرداد 1330
وزارت جنگ
متن سند:
تاریخ: 25 /3 /1330وزارت جنگ
ریاست ستاد ارتش
محترماً معروض می‌دارد طبق اطلاع قبلی، جمعیت اتحادیه مسلمین رشت، به پیروی از جمعیت مسلمین مرکز وابسته به آیت‌الله کاشانی در ساعت 2 /1 ۱۷ روز ۲۴ در میدان شهرداری رشت میتینگی تشکیل و شش نفر به اسامی زیر:
۱- فریدون نوزاد از طرف جمعیت بازار
۲- دانش‌آموز کلاس ۶ دبیرستان، شاهپور عسکری از طرف دانش‌آموزان رشت
3 - سلامت بخش، به نمایندگی از حزب ایران.
۴- قزل تار از طرف حزب ایران.
۵- آقای محقق رئیس اتحادیه مسلمین.
۶- آقای حجتی واعظ از طرف اتحادیه مسلمین.
در اطراف خلع ید(۱) از شرکت سابق نفت و پشتیبانی از دولت جناب آقای دکتر مصدق سخنرانی نموده در خاتمه آقای حجتی قطعنامه‌ای مبنی بر خلع ید فوری قرائت و با گفتن الله اکبر حضار تصویب و جمعیت که در حدود پانصد الی ششصد نفر بودند، در ساعت ۱۹ متفرق گردیدند.
توضیحات سند:
۱- در شروع خلع ید بخشنامه‌ای از نخست‌وزیری صادر شد مبنی بر این که از این پس به موجب قانونی که از تصویب مجلسین گذشته، انحلال شرکت نفت انگلیس و ایران اعلام می‌شود. بنابراین در کلیه مکاتبات باید نوشته شود «شرکت سابق نفت انگلیس و ایران»، به دنبال آن اعضای هیأت مختلط نفت از دو مجلس انتخاب شدند و نخستین جلسه خود را در روز ۲۳ اردیبهشت ۱۳۳۰ تشکیل دادند. نمایندگان مجلس سنا آقایان بیات، دکتر متین دفتری، نجم‌الملک، سروری، دکتر شفق و نمایندگان مجلس شورای ملی آقایان الهیار صالح، دکتر شایگان، دکتر معظمی، حسین مکی و ناصرقلی اردلان بودند که از میانشان اللهیار صالح به ریاست هیأت مختلط نفت و حسین مکی به مخبری انتخاب شدند. این هیأت وظیفه داشت تا خلع ید از شرکت سابق نفت جنوب را انجام دهد. البته نظارت بر مراحل مختلف خلع ید در اختیار مجلسین قرار گرفته بود تا بر هر نحو که تشخیص می‌دهند، آن را انجام دهند.رک: احمد خلیل‌الله مقدم، تاریخ جامع ملی شدن نفت، ص ۱۶۷