موضوع: تظاهرات در روز و شب 28 مرداد
تاریخ سند: 26 مرداد 1357
موضوع: تظاهرات در روز و شب 28 مرداد
متن سند:
از: شهربانی گرگان تاریخ: 26 /5 /2537[1357]به: فرماندهی هنگ ژاندارمری گرگان
شماره: 123/الف /5
موضوع: تظاهرات در روز و شب 28 مرداد
اطلاع واصله حاکی است عده زیادی از اهالی کردکوی و علی‌آباد و توابع آن قصد دارند در شب 28 مرداد و روز مزبور وارد گرگان شده و تظاهرات عظیمی به راه اندازند و شب گذشته در خیابان‌های علی‌آباد بر روی دیوار افراد مخرب شعارهای ضدمیهنی نوشته‌اند.1
شعار نوشتن صحت دارد ولی در تظاهرات اطلاعی کسب نگردیده است.
ارزیابی: قابل بررسی است
نظریه: جهت انعکاس هرگونه اخبار مکتسبه
توضیحات سند:
1. امروز (26 /5 /57) محمدرضا پهلوى با نمایندگان رسانه‌هاى داخلى گفت‌وگو کرد. وى ابتدا از 28 مرداد به عنوان روزى که مردم ایران قیام کردند تا او از خارج از کشور بازگردد و سلطنت را ادامه دهد، یاد کرد و گفت: «من، میهن‌پرستان و ارتش اجازه نمى‌دهیم ایران، ایرانستان شود.» (کیهان هوایى، ش 291، صص 1، 2، 10 و 11) شاه درباره اعتراضات عمیق مردم که گفته مى‌شود این حوادث را جمعى خرابکار و گروه مارکسیستهاى اسلامى به راه انداخته‌اند، گفت: «حتمى است. مارکسیستهاى اسلامى که برو و برگرد ندارد. تمام نوشتجات و سبک‌ها و تمام خبرهایى که منتشر مى‌شود یک قدر بخوانید. لازم نیست لابه‌لاى خطوط بگردید. خیلى روشن است.» (همان) شاه در مورد سیاست تک‌حزبى و سیاست درهاى باز، با عقب‌نشینى از گفته‌هاى پیشین خود اظهار داشت: «از آن حالت خارج شده است... حال مى‌بینیم که با آن سیاست به اصطلاح درهاى باز و آزادی‌هاى حداکثر و صددرصد دیگر آن انتظار را نداریم که صددرصد مملکت بیاید توى این حزب...» (همان)سفارت آمریکا در تهران در گزارشى که امروز (26 /5 /57) به وزارت خارجه کشور متبوعش فرستاد تحلیلى نیز از گسترش فضاى باز سیاسى در ایران ارائه داد و نوشت که شاه در برقرارى چنین فضایى صادق است، اما پرسشهایى در ذهن او وجود دارد که چه مى‌خواهد و چگونه باید به هدف خود برسد.او هرگز در قبل متمایل نبوده است که بازى دموکراسى را انجام دهد. اما چرا حالا؟ استمپل نویسنده این گزارش می‌نویسد که جواب در اعتقاد واقعى خودش است که پسرش به طور موفقیت‌آمیز نمی‌تواند جانشین او شود مگر این که انتقال سیاسى ایران به نهادهاى دموکراتیک‌تر قبل از به سلطنت رسیدن ولیعهد انجام شود... او در مورد احتیاج به آگاه کردن زمینه‌اى براى پسرش با سفیر کبیر، من و بیشتر خارجیانى که با آنها ملاقات مى‌کند، صحبت کرده است (او) رفته رفته به این نتیجه رسیده که باید براى طبقه متوسط در حال گسترش در جریان تحول سیاسى فضا ایجاد شود، ولى این بدین مفهوم نیست که او آماده شده است که کشور را به آسانى به کسانى تحویل دهد که آنها را غیرمیهن‌پرست، مخالف گسترش دانش و کسانى که بدون آشتی‌پذیرى با سلطنت دشمنى دارند، مى‌داند ... او عمیقاً معتقد است که تاریخ ایران احتیاج به یک پادشاهى برای «رهبرى کردن جامعه« دارد. (اسناد لانه جاسوسى، ج 12، صص 14 و 15)