موضوع : فعالیت روحانیون
تاریخ سند: 1 اسفند 1341
موضوع : فعالیت روحانیون
متن سند:
شماره : 2 /12 /4134155 /333 گفته میشود روحانیون قم معتقدند که دولت بعلماء و طلاب علوم دینی توهین کرده است اکنون تصمیم گرفته اند یکنفر را انتخاب و بعنوان نماینده بمصر اعزام نمایند تا با عبدالناصر مذاکره و حمایت ویرا نسبت به پشتیبانی روحانیون جلب نمایند.گیرنده ساواک تهران جهت اطلاع و اقدام مقتضی رونوشت بساواک قم جهت اطلاع و اقدام مقتضی ایفاد میگردد.
رئیس دبیرخانه ساواک تهران فتوحی
توضیحات سند:
1 ـ مواضع خصمانه شاه علیه روحانیت روز 2 بهمن 1341 آیت الله خمینی طی اعلامیه ای که در تهران و شهرستانها پخش شد، رفراندوم را خلاف اصول و قانون، و اجباری دانست و آن را تحریم کرد.در این بیانیه گفته شده بود «در قوانین ایران، رفراندوم پیش بینی نشده است و تاکنون سابقه نداشته جز یک مرتبه، آن هم از طرف مقاماتی غیر قانونی اعلام شد.
[رفراندوم دکتر مصدق برای انحلال مجلس ] چرا آن وقت این عمل غیرقانونی بود و امروز قانونی است؟...
» روز 4 بهمن، شاه به عنوان زیارت و در حقیقت برای قدرتنمایی وارد قم شد و پس از انجام مراسم زیارت، در فلکه آستانه، نطقی ایراد کرد و مخالفین مذهبی را مورد حمله قرارداد.
بخشی از سخنان او بدین شرح بود: «...
یک عدّه نفهم و قشری که مغز آنها تکان نخورده، همیشه سنگ در راه ما می انداختند [...
.
] ارتجاع سیاه اصلاً نمی فهمد و از هزار سال پیش تاکنون فکرش تکان نخورده.
او فکر می کند زندگی عبارت از این است که چیزی یا مالی به ظلم و بی کاری و بطالت و یا از این قبیل به دست آورد و غذایی بخورد و سر به بالین بگذارد [...
] ولی مفتخوری دیگر از بین رفته است.
در لوایح ششگانه برای همه فکر مناسبی شده است [...
]امّا چه کسانی با این مسائل مخالفت می کنند؟ ارتجاع سیاه، کسان نفهمی که درک ندارند و بد نیّت هستند.
مخرّبین سرخ تصمیمشان روشن است و اتفاقا کینه من نسبت به آنها کمتر است.
او علنا می گوید من می خواهم مملکت را تحویل خارجی بدهم، دروغ و تزویر در کارش نیست...
» سپس شاه ملّیون را به باد حمله گرفت و از جمال عبدالناصر و رژیم او انتقاد کرد و گفت: «...
در این 22 سال سلطنت من آنها چه کرده اند؟ در واقعه آذربایجان کجا بوده اند؟ همینها بودند که چند روز پیش در تهران، جمعیت کوچک و مضحکی از یک مشت بازاری احمق ریشو؟ در بازار راه انداختند که سر و صدا بکنند.
همینها بودند که رفتند با پیشه وری ائتلاف کردند و با او شراب خوردند [شرکت حزب ایران در دولت قوام السلطنۀ در سال 1324 در جریان همدستی با پیشه وری ] [...
] سرمشق این بدبختها حکومت مصر است.
حکومت مصر که همه اعمالش برخلاف ماست [...
]ما، پانزده میلیون دهقان را صاحب زمین کردیم، ولی لیدر آقایان عبدالناصر مصری، حداقل پانزده هزار زندانی سیاسی دارد[...
] اینها صد برابر خائنتر از حزب توده هستند...
» محمدرضا شاه از لحاظ نظامی و سیاسی در موضع استواری قرار داشت.
وی، همه مخالفان و نیروهای اپوزیسیون را، جز جامعه سنتی مذهبی و روحانیون، از صحنه خارج کرده بود و اکنون درصدد سرکوب این گروه برآمده بود.
شاه در طول بیست و دو سال زمامداری خود، هیچ گاه با جامعه روحانی و مذهبی درگیر نشده بود.
او با تظاهر به دینداری و شعائر اسلامی، و نیز به طرق مختلف، با مراجع و علمای مذهبی کنار آمده بود، حتی در مواردی مورد تأیید و حمایت برخی از آنها قرار گرفته بود.
در گرما گرم مبارزه برای ملی شدن صنعت نفت و در جریان رویارویی با دکتر محمد مصدق، در اسفند 1331 آیت الله سید ابوالقاسم کاشانی، با نفوذ چشمگیری که در میان جامعه مذهبی و بازار و کسبه داشت جانب شاه را گرفت و مانع سفر او به خارج از کشور گردید.
آیت الله بروجردی نیز بازگشت شاه را به ایران، پس از کودتای 28 مرداد 1332 و فرار شاه به بغداد و رم تبریک گفته بود.
ولی شاه با همه مهارتش در اعمال سیاست فریب و سرکوب، در ارزیابی عامل مذهب و درجه نفوذ آن در جامعه ایران اشتباه کرده بود، همچنین شایستگی، قدرت و مهارت آیت الله خمینی را در بسیج و رهبری مردم، و به حرکت درآوردن توده ها، دست کم گرفته بود.
نجاتی، سرهنگ غلامرضا ـ تاریخ بیست و پنج ساله ـ صفحه 225